36. krasiński - przedświt_opracowanie.pdf - Krasiński - MissEnone

BN I 18 Przedświt Zygmunt Krasiński

Opracował Juliusz Kleiner

1. „Przedświt” – poemat szczęścia, wyśpiewywany przez jednego z najnieszczęśliwszych ludzi – radosny,

triumfalny hymn narodowy stworzony na tle tragedii narodowego męczeństwa. Nie mógł przełamać nieszczęścia

Polaków, więc przełamywał rozpacz duchową. Jest jednym z najciekawszych dokumentów psychiki jednostkowej

i zbiorowej. Jak kiedyś chrześcijaństwo, tak teraz romantyzm ocala ducha narodowego. Przedświt jest skrajnym

wyrazem romantyczno-chrześcijańskiego leczenia zbolałej duszy. W życiu i twórczości Krasińskiego ma jeszcze inne

znaczenie.

Prześwit wyrósł z logiki faktów dziejowych (związek z chwilą, publicystyka aktualna), myśli filozoficznej

(materiał konstrukcji myślowej wciśnięty w poemat) i logiki życia (świeżość i trwałość wielkiego dzieła sztuki

i bezpośredniość lirycznego wyznania).

2. Geneza „Przedświtu” na tle życia i twórczości poety. Krasiński często chorował. W młodości był znieważany

przez kolegów, w czasie powstania jego ojciec stał się zdrajcą, ojciec wysługiwał się nim by zaspokoić swoje ambicje.

Radość znajdował tylko w twórczości, chociaż miał problemy z formą.

- zbliżenie Krasińskiego z Delfiną Potocką (poznał ją 24 grudnia 1838 r.). Pielęgnowała go w czasie ospy. Była

jego muzą. Czerpał on też z filozofii niemieckiej. Jego wiersze mnożą się od 1839, pisane dla Delfiny Potockiej.

Przede wszystkim poezja miała służyć miłości. Delfina stała się, zgodnie z romantyczną koncepcją miłości, kochanką

-przewodniczką w drodze do ideału. Z myślą o Fauście i Boskiej Komedii Krasiński układał plan trylogii, której

częścią środkową miała być Nie-Boska Komedia . Z dziejami hr. Henryka zespolić chciał dzieje Delfiny – III część

utworu wielbić miała wyższy typ kobiety, natchnienie wcielone.

- jesień, 1841 – w Varennie (osada alpejska we Włoszech) Krasiński spędził upojne tygodnie. W grudniu napisał

do ukochanej, że opisze wrażenia. Zaczynało się kształtowanie Przedświtu . Gdy pojawił się w Paryżu Towiański,

Krasiński w niego nie uwierzył, ale czuł, że zbliżają się nowe czasy.

- pierwsze tygodnie 1842 r. spędził Krasiński w Monachium z Konstantynem Danielewiczem, wtedy tworzył.

Pisał Traktat o Trójcy oraz Przedświt . Z listów wynika, że pracę prawie ukończył ok. 30 kwietnia. Ale nie mógł

napisać końca. Wraz z Danielewiczem zachorowali. Danielewicz zmarł. Kochankę też Krasiński mógł utracić – ojciec

narzucał jej małżeństwo.

- jesień 1842 – Nicea, Krasiński spędza czas z Delfiną. Kończy utwór i wysyła go do Gaszyńskiego, by ten wydał

go pod swoim imieniem.

3. Przedświt jako poemat o wartościach życia. „Przedświt” jest poetyckim rozwinięciem wspomnienia ekstazy.

Szczęście poety-Polaka nie może się pogodzić z nieszczęściem ojczyzny – a więc Polska widocznie już

zmartwychwstała. Myśl o Polsce stawia przed oczy ludziom odpowiedzialnym za nieszczęścia narodu. Wśród

romantycznej nocy księżycowej, w kraj pamięci pociąga towarzyszkę, w step zimowy, gdzie śpią przodkowie

w grobach. Ukazuje w sennej wizji tłum zbrojny i słowa nauki o przeszłości i przyszłości wkłada w usta

Czarneckiego. Słowom wizji towarzyszy harfa. Na umocnienie słów hetmana, olśniewa pochód polskich duchów pod

przewodem Królowej Korony Polskiej dążąc ku nowej epoce świata. Dalsza treść, to rozwinięcie myśli.

- Przedświt zamknął w jednolite przeżycie najwyższe wartości życia – piękno przyrody, miłość do kobiety, jasny

i kojący pogląd na świat, odczucie i rozumienie Boga, miłość narodu i lidzkości i wiara w ich przyszłość, wiara

w zwycięstwo dobra, myśl o nieskończonym rozwoju ducha. Wielka prawda tkwi w rodzaju przeżycia, głoszącego siłę

ducha.

4. Filozofia mesjanistyczna Krasińskiego. Mesjanizm – wiara w epokę nową, którą z woli Bożej sprowadzić ma

na ziemię narzędzie wybrane. Mesjanizm narodowy – wiara w charakter narodu wybranego, mającego posłannictwo.

Budzi się szczególnie w chwili upadku państwa. Tak w okresie upadku i niewoli rodzi się mesjanizm polski. Łączył

się z nastrojem ogólnoeuropejskim, więc to nie przypadek, że powstał na emigracji. Po rewolucjach i wojnach

napoleońskich rodzi się przekonanie o zmianie porządku świata. Właściwym twórcą mesjanizmu polskiego był

Mickiewicz ( Księgi Narodu i Pielgrzymstwa Polskiego , Widzenie ks. Piotra ). Formułuje to tak: Naród polski wartością

przewyższa resztę Europy. Jego posłannictwo ma podstawę w charakterze przeszłości, ponieważ Polska czciła Boga,

gdy reszta Europy cześć oddawała interesowi. Dawny ustrój Polski jest pierwowzorem przyszłego ustroju świata

(wolność, unie). Pielgrzymi polscy mają być apostołami nowego porządku. Analogia istnieje między śmiercią

i zmartwychwstaniem Polski, a śmiercią i zmartwychwstaniem Chrystusa.

- z chwilą gdy całkowicie określona zostaje rola Polski, rozwój poglądu na świat Krasińskiego jest zakończony.

Ostatecznie formułuje traktaty: O stanowisku polski i Psalmy przyszłości . Najbardziej odpowiada mu heglowskie

pojmowanie świata (rozwój ducha, który zdobywa sobie coraz pełniejszą świadomość ). Trójca dialektyczna Hegla –

byt (teza), niebyt (antyteza) oraz stawanie się (synteza). Jeśli trójca rozwojowa jest prawem świata, to stosuję się też

do przyszłości – przyszłość jest poznawalna. Wg Cieszkowskiego trójca pojęć to byt, myśl i czyn. Tak więc były 3

epoki: 1 – byt, starożytność; 2 – epoka chrześcijaństwa, przewaga pierwiastka idealnego, myśli. 3 – epoka przyszła,

u której progu wszyscy stoją. Stanie się ona, jeśli ludzkość będzie potrafiła w czyn zamienić swą myśl. Trzecia epoka

osiągnąć ma dobro. Poznawalność przyszłości jest podstawą filozofii, którą głosi autor Przedświtu . Ludzkość jest

harmonijnym zespołem narodów – jeśli chce się wznieść do najwyższego, bezśmiertnego rozwoju, muszą ten rozwój

uzyskać jej członki – narodowości. By to się stało, musiał dać Bóg ludzkości drogowskaz – Syna Bożego, wzór

świętości i dowód nieśmiertelności. Teraz potrzeba wzoru narodu – Chrystusowa rola Polski.

- Krasiński doprowadza do skrajności analogię między Polską a Chrystusem. Polska ma być objawicielską nowej

prawdy, ma rozszerzyć chrześcijaństwo, które będzie religią narodów. Naród, na którym dokonano najgorszej zbrodni,

którego zabicie było najohydniejszym dowodem niechrześcijańskiej polityki, jest powołany do przemienienia

stosunków, których padł ofiarą. On będzie twórcą i przewodnikiem trzeciej epoki. Polska ma być dla ludzkości

objawicielską prawdy nowej nie przez jej głoszenie, ale przez jej wcielenie. Nie apostołką, a wzorem. Polska jako

święta i niewinna ofiara jest Chrystusem narodów. Krasiński chciał wmówić narodowi, że Polska jest aniołem…

Poeta wskazuje na moment dziejowy. W Nie-Boskiej komedii uważał epokę współczesną za przeddzień straszliwej

katastrofy i potem dopiero daleki świat zapowiadał. Teraz sądził, że nadchodzi świtanie nowej epoki.

- Rola wygnańca. Obraz kata. Podmiot jak Dante przechodzi przez piekło, ale ma swoją Beatrycze, o której

pięknie chce opowiedzieć. Połączyli się w jedną duszę i ciało.

- Opis Alp (miejscowości, w której znajdował się Krasiński). Tam pojawia się ukochana grając na harfie, z którą

przeżył nieprawdopodobne szczęście. Czuje już początek nowego świata.

- Krasiński wierzy, że w Polsce narodzi się nowe chrześcijaństwo. Mówi o ruchu planet i śpiewie sfer – gra na

harfie. W muzyce tej brakuje czegoś – prosi kochankę by wypowiedziała imię Polski: „Wskaż tę gwiazdę, która

drzymie,/ Lecz nie zgasła w dniu rozbicia!/ Wymów, wymów Polski imię”. Trzeba się modlić, by Bóg wskrzesił

Polskę. Gdy poeta mówi, kochanka upada i wzdycha – westchnienie to imię Ojczyzny.

- „My umarli pośród świata” – świat to brat, którego trzeba zbawić. Polska wzięła na siebie kary i nieszczęścia, ale

umrze i po 3 dniach zmartwychwstanie. Mickiewicz o 3 dniach: „Przeszło już dni dwa: jeden dzień zaszedł

z pierwszym wzięciem Warszawy, a drugi dzień zaszedł z drugim wzięciem Warszawy, a trzeci dzień wnidzie, ale nie

zajdzie”.

- „Udzielanie wzajemne” – „Kto w poświęceń zmarł godzinie,/ Ten się przelał w drugich tylko” – Bóg ciągle się

udziela, stworzył i stwarza świat. Najdoskonalej uwidocznił to Chrystus.

- oprawcy chcieli napaść na nieśmiertelnych, ale zabili tylko ciało – jest jeszcze dusza i miłość. Człowiek tak się

może spodlić, że straci nieśmiertelność, no ale nie anielska Polska. Krasiński oprawców nazywa zwierzętami.

Jednocześnie mówi, że najgorzej nie można ich nazwać, bo ludzka mowa pochodzi od Boga, jest święta i nie można

jej użyć do takiego celu.

- Polskę najbardziej kocha ktoś związany ze wspomnieniem jego przodków rodowych. Obraz grobów, z których

powstają umarli przodkowie. Poeta chce ich spytać, jak mogli dopuścić do upadku kraju, dlaczego nie pomyśleli

o potomkach? Wszyscy umarli się na niego rzucili. Poeta pyta ich jeszcze raz, o ich dzieje. Wtedy wstaje hetman

Stefan Czarnecki i mu odpowiada. Mówi, że zmarły ma wiedzę, której nie może mieć człowiek żywy. Oni byli

obywatelami przeszłości, inaczej dążyli do Boga. Teraz nowe pokolenie inaczej ma do tego dążyć. W Polsce zostały

popełnione błędy, ale to ma swoje znaczenie – dzięki temu Polska może umrzeć i stać się narodem wybranym.

- Duchy przodków rozbiegli się. Kochanka gra na harfie by ich przywołać. Wtedy wracają, a na ich czele idzie

Królowa Polski, Matka Boska. Zstępuje z nimi do otchłani. Narodzi się teraz nowy Chrystus – Polska.

- Z Krasińskiego i Kochanki narodził się Duch Trzeci: „Na jednego anioła dwóch dusz ziemskich trzeba”

(Słowacki). Inne narody będą korzystały z dóbr epoki trzeciej tylko dzięki łasce Bożej – Polska zdobywa przyszłość

zasługą własną. Głos Boży świadczy o boskości Polski, jak w czasie chrzty Chrystusa w Jordanie świadczył o

boskości Chrystusa. Męka Polski to czyściec.

- Przyjdzie nowy naród, który usunie zło na świecie. Polska wybiła się w kraj idei i nigdy już nie zginie. Początek

nowego świata jest utożsamiany ze stworzeniem świata. Polska jest dobrą nowiną – nową Ewangelią.

- „Tak śród przedświtów lepszego poranka/ Marzył wygnaniec – marzyła wygnanka”.

Streszczenie:

We wstępie do „Przedświtu” poeta snuje analogie między ostatnimi latami istnienia cesarstwa rzymskiego

współczesnej Europy z jej rewolucją europejska i wojnami napoleońskimi. Rozbrat religii i filozofii, zwątpienie i ruina

świata poprzedziły ongiś przyjście Chrystusa na ziemię, obecnie nadeszła pora ponownego objawienia

i urzeczywistnienia jego nauki już nie tylko w jednostkach, ale w stosunkach między narodami i państwami.

Apostołem ideałów Chrystusowych w sferze polityki ma być Polska, ponieważ przez jej rozbiory idea Chrystusowa

została brutalnie pogwałcona. Poeta wspomina o zupełnym obaleniu zasad politeizmu w filozofii, epikureizm,

stoicyzm, platonizm minął, wszystkie wiary polityczne spełzły na niczym, ani Mariusz ani Sylla nie zdołali

urzeczywistnić swoich myśli. Wspomina Brutusa obłąkanego zwodniczymi marzeniami, co doprowadziło go do

zabójstwa ojca. O Juliuszu Cezarze mówi, iż był człowiekiem, który nauczył ziemię jedności i wspólności. Na pozór

skaleczył Rzym wojnami, jednak wszystko mimo woli połączył, zatrze różnice między plemionami. Żydzi będą

myśleć o nim, iż jest Mesjaszem, Ziemia przez chwilę pomyśli, że jest Bogiem. Na polu historycznego czynu jest

aniołem.

Kilka lat później po ziemi tej zaczęli stąpać Piotr, Paweł, Jan głosząc przyjście Mesjasza. Prześladowani byli przez

następców wielkiego Juliusza.

Po upływie dwóch tysięcy lat „ dni Cezara przelały się w dni Napoleona” Jednak nim rozwinie się jego prawda „świat

musi się wyczerpać, musi się zaprzeczyć, jak zaprzeczał się starożytny”. „Od Grakków świat pogański nie spoczął, aż

usłyszał obietnicę Chrystusa- od Lutra nowożytny nie ma pokoju- cywilną ogromną wojną i myśli, i miecza rozłamuje

się coraz bardziej- i on też nie spocznie, aż dojdzie nie już do usłyszenia, ale do zrozumienia i do pełnienia obietnicy

Chrystusa.” Na świecie panuje anarchia ( religia, filozofia).

Krasiński porusza temat śmierci „By nie umrzeć na to Bogiem trzeba być- człowiekiem na to, by umierać.” Pociesza

jednak, że dzień zgonu poprzedza godzinę przebudzenia.

Kolejnym poruszanym problemem jest cywilizacja „cywilizacja jest to jedność interesów ziemskich, czekająca na

zjawienie się Słowa Bożego.” Napoleon przyrównany jest do drugiego w Historii anioła, co usuwa zawady z drogi

Pańskiej. To on obudził narody z uśpienia.

Chrystus objawił ludziom ideę ludzkości. Przed Nim prawdziwych narodów, oprócz hebrajskiego nie było: bo nie

znano celu, do którego dążą narody. Obiecał, że na świecie będzie jedna owczarnia i jeden pasterz. On przykazał

powtarzać nam co dzień „Przyjdź królestwo Twoje”.

Świat pojął, iż Historią rządzi mądrość Boża i z jej celem jest ludzkość. Państwa są tworami ludzkimi, jedynie

narodowości są kreacji Bożej. Wszystkie państwa są rozćwiartowaniem jednej lub kilku narodowości. Polska jako

narodowość pogwałcona musi najjaśniej zabłysnąć. . Trzeba śmierci Polski, by słowo Syna Bożego rozeszło się po

świecie. Przez Polskę i w Polsce rozpocząć się może nowy okres w dziejach świata.

„Przedświt” pisany jest wierszem dość zróżnicowanym (poza wstępem pisanym prozą) od ośmiozgłoskowca, raz po

raz przerywanego siedmiozłoskwcem z rymami męskimi, do jedenastozgłoskowca .

Poeta przyrównuje się do Dantego, który przeszedł piekło za życia. Wygnany z własnej ziemi z dala musiał patrzeć na

Polskę zakutą w kajdany. Pokładał ufność w Bogu, iż pomoże wiernemu ludowi, ześle mściwe Anioły. Lecz mijały

lata a sytuacja nie zmieniała się, upadła jego wiara „wyrasta napis <Tu nie ma nadziei>”. Lecz wybawiła go jego

Beatrycze. Jest piękna niczym Anioł, przywróciła mu szczęście. Zaczyna więc swą pieśń jej imieniem, choć oni

skonają, pieśń pozostanie, by niczym anioł strzec ich śpiących w grobie. Będą żyć w ludzkiej pamięci, oboje czyści,

świetlani i święci.

Wspomnienie Włoch, Alp przykrytych śniegiem, jezior, winnic oplecionych bluszczem i różami. Wspomnienie

kobiety z harf sceneria: łódź, noc, księżyc, kobieta cała srebrna. Zachwyt nad światem wywołany sam na sam z panią

nadobną w łódce. „Daj mi teraz marzyć, daj.”

Wezwanie do Anioła ( czyli tej nadobnej kobiety); by byli dumni, gdyż ich serca są wolne od zwątpienia. Mają

wspólne marzenia, czują Boga. Są dziećmi zabitej matki ( Polski zapewne), nigdy nie widzieli jej świetności. Ufają iż

wyproszą

u Boga łaskę. Poeta wzywa swą siostrę ( Anioła) do wspólnej modlitwy, pełnej pokory. Harfa wygrywa pieśń, lecz

brak w niej jednego imienia: Polski. Namowa aby wymówiła je, być może Duch Boży wysłucha i znów „do pieśni

świata włoży”. Poeta przypomina, że ich prawem jest zmartwychwstanie. Podczas tych słów mężczyzny kobieta

uklękła wzdychając. „Módl się siostro, módl westchnieniem”

Umarli pośród świata przyjęli karę. Jednak nadzieja mieszka w sercach, ogień wciąż jest słyszalny w głębi serc. Naród

choć rozdarty na ćwierci spajać będzie w jedną miłość Ludy. „Wam śmiertelnym się zachciało nieśmiertelnych zabić

życie”. „Wiecznotrwały ten na ziemi, kto swą śmiercią życie pleni! Lecz kto życiem swym- śmierć daje, ten, gdy

skona- już nie wstaje!” Apostrofa do niskich, ciemnych, okrutnych, nikczemnych, katów, do kładących żar na rany,

ziemia struta jest ich jadem. „Nie znam na was hańby słowa”. Poeta chciałby postawić im nagrobek „Zwierzęta”.

Wezwanie do siostry, by nie płakała, by poszła za nim. Nim minie noc obwieści jej cud najwyższy.

Podmiot darzy ojczyznę wieczną miłością, rodowy anioł każe mu pamiętać o zmarłych dawno żywych twarzach.

Gdzie ni spojrzeć zaspy, śniegi, lody, szrony-groby. Na cmentarzach słychać jęki, głucho dzwonią pałasze, ojcowie

w trumnach wspominają mękę Polski. Jednak nic co znikło nie umiera. „Przeszłość wraca w jawie kraju” Otwierają się

groby: powstają dawni królowie, rycerze, hetmani. Znać w nich wiarę i nadzieję. Podmiot widział ich i szlochał, pytał

o zgon Polski. Podmiot, który urodził się po jej zgonie. Wypomina im, że roztrwonili kraj, tak, ze potomkom nic nie

pozostało. „Lewom spytał...z wszystkich piersi wypadł jęk”. Mary otaczają zewsząd podmiot, czuje ich oddechy,

słyszy śmiech pogardy. Podmiot pyta ich o świętą prawdę „Niech się Polska wasza dowie, że jej Duchy wasze bronią.”

Wtedy Hetman, najsmutniejszy ze wszystkich powiedział: wyrosłem z tego, co mnie boli, przeszedł lądy i przepłynął

morza. Już za jego dni było źle. Wzywa podmiot, by nie szukał w ojcach winy. Zmarli czekają w żałobie w grobach.

„Gdyby niegdyś ojce twoi weszli byli do podwoi tego gmachu, który stoi. Bylibyście dziś jak oni. Kramem tylko nie

narodem.” Wzywa podmiot, by wraz z narodem szli ku Królestwu Bożemu. Milknie mowa Hetmana, wraca do swego

grobu.

Coraz ciszej, coraz smutniej na jeziorze. „Siostro, co się dzieje? Ktoś tam z cicha-płacze, wzdycha” „Wielki Boże!

Czy być może duchy ojców tu ściągnąłem!” „Do strun siostro. Graj im jeszcze nie zginęła” „Pieśń rodzinna tu

powinna przyprowadzić ich z oddali” „Widzisz, widzisz usłyszeli. Z skał spływają już do brzegu” „Idą- idą przez te

fale Chrystusowym do nas chodem!” „Wkoło herby- tarcze- znaki- I tłum szabel- i szyszaki” „Twarz - czy widzisz ?-

Anielicy! Witaj, witaj!- to Królowa”. „Nie graj więcej! Już ich tchnęło światło Boże i gdzieś spieszą, przebóstwieni-

rozzłoceni” Wezwanie do Królowej: „Pani! Ty zstępujesz do otchłani po raz drugi zdeptać węża. I ty powiesz

szatanowi, że Lud polski Twój- zwycięża” „A ci zbrojni, polscy męże w pierś mu wetknął miecz ze stali, podeptają

w imię Boga”. „Wiem już teraz, o ojcowie gdzie z Królową tak spieszycie- przemijacie. Na tę ziemie powrócicie.”

Wstaje dzień, mary znikają, poszły w światło i uniknęły. Noc minęła, lecz pozostała wiara w piersiach. Podmiot jest

szczęśliwy, chciałby objąć szczyty Alp, wszystko jego, wszystko piękne, wszędzie cuda, dziwy. „Polska moja - Polska

będzie” „I powietrzu powiem: Panie dzięki Tobie- bom szczęśliwy!”

Przemowa do kobiety, by pamiętała to, co widzieli. „Czy pamiętasz?- my widzieli- Gdzie?- ja nie wiem, nie

powtórzę- ni na dole, ani w górze, ni na wodach, ani w chmurze- lecz w bezdennej gdzieś topieli.” „Oto nagle- tam-

ujrzeli, jak się Polska jednym widmem zmartwychwstałym z dni przeszłości wychylała.” „Nieśmiertelna-

nieskończona! Nad jej czołem z krwi korona. Na zerwanych jej kajdanach miecz u piersi zawieszony! Na tym mieczu

trzy korony po trzech dawnych świata panach.” „I ta ręka krwią znaczona w Chrystusowy znak boleści I ta ręka ściska

miecz olbrzymi- a z tej ręki na pamiątkę wiecznej męki krew w Wieczności jeszcze tryska!” „Zewsząd wstają Boże

mary tego świata, który będzie! W ich spojrzeniach- cisza złota na ich ustach- hymn radosny” „Widzę...rwą ze skroni

życia kwiaty pod Jej stopy- na Jej szaty; każda róża nagle w iskrę się przemieni. Spadająca kwiatów burza w jedną

zorzę się rozbłyśnie.” „ Wszystkie Duchy-Ludy pochyliły przed nią czoła.” „I słyszałem głos: Jak im Syna niegdyś

dałem Tak im, Polsko, daję ciebie. Bądź więc prawdą, jak On wszędzie; Ja cię córką moją robię. W dniu zwycięstwa

imię twoje: Ludzkość cała! Ziemia tobie powierzona.” Podmiot ujrzał Archanioła w bieli i purpurze. Duchy wzięły się

pod ramiona i wzbiły się do nieba. Podmiot ujrzał wszechświat cały. „Jam się modlił Bogu tyle o tę jedną- jedną

chwilę: i ujrzałem...” „Siostro moja! My w tej chwili naszą wieczność już przeżyli!”

Wezwanie do niewiasty „Zrzuć więc smutek. Ufaj w czucie wieszcze- już nam błysnął świt zwycięski!” „W tę

ojczyzną nieśmiertelną przyjdzie nowych ludzi plemię. By pogodzić świata dzieje.” Duch stworzy nową ziemię, na

której nie będzie zbrodniarzy. „I świat nowy ten radośnie w polskim kraju- wszędzie jasno- sprawiedliwie!” Podmiot

zrozumiał przeszłość, czyśćca męki, krzywdy, peta. „Duch twój nigdy już nie skona Polsko moja przemieniona! Inni

pomrą bez nadziei lecz ty stoisz na wyżynie!” „Ty nie jesteś mi już krajem, miejscem, domem, obyczajem, państwem

skonem- albo zjawem. Ale Wiarą- ale Prawem! Ten już odtąd Bogu kłamie, kto cię zdradzi- kto cię złamie; bo myśl

Boga w twoim łonie.” Modlitwa do Boga „ darmo nasze wrogi bluźniły żeś bez serca. I mówiły, żeś morderca”.

Podziękowanie za stuletnie katusze. „My jak prochy, my jak pyły i wywiałeś nas z mogiły.” Wszystkie sprzeczne siły

złączyły się w jeden nastrój. Ziemia śpiewa szczęśliwą pieśń. Silny nie uciska już słabszych, wszystko słucha świętej

woli. „Jedna w Bogu pieśń.!”

„Tak wśród przedświtów lepszego poranka marzył wygnaniec- marzyła wygnanka! Co czuli w sercu- rzucili w te

słowa; lecz słowa tylko- to marna połowa.” „Myśl tylko weszła- nie człowiek- do Nieba!” „Cokolwiek będzie-

cokolwiek się stanie, I tu jest nasze ze Słowem rozstanie! Niech nucą jeszcze dzieciątka niewinne- harfy już nigdy,

nigdy nie nastroję! Drogi przed nami otwarte są inne: Zgińcie, me pieśni- wstańcie, czyny moje!” „lecz ty piękności,

którą ukochałem czuwaj nade mną- i zostań przy mnie, aż zginę, aż skonam- w poświęcenia hymnie!”

(info z kartki autorstwa Janiny Zielakowej i z Alinki i Rysia] Wyd. w 1843r. w Paryżu (w podpisie mylne wskazanie

na autorstwo Konstantego Gaszyńskiego). Geneza łączy się z pobytem autora i Delfiny Potockiej w Varennie

(październik 1841). DF to Beatrycze, ukochana poety, taka nowa filozofia uczucia, doskonała jednia dusz czyniąca z

zakochanych mistyczną parę braterską. Kobietka jest z narratorem profetą bohaterką Przedświtu.. Śladem włoskiej

idylli są wspomnienia krajobrazu o niezwykłej urodzie, pełne ekstazy wyznania miłosne oraz liczne apostrofy do

siostry=Beatrycze=Anioła – ideału kobiety, adresatki i współtwórczyni wizji historiozoficznych, w głównych

elementach będących poetycką transpozycją filozofii czynu Augusta Cieszkowskiego (w skrócie o co mu chodziło:

nadchodzi epoka czynu – rehabilitacja życia jako działania i praktyki społecznej, w którym objawia się duch historii).

Tytułowy neologizm oznacza rychłe i nieuchronne nadejście świtu po brzasku, a więc epoki nowej, epoki czynu.

Motto poprzedzające: 1. z Eklogi IV Wergiliusa 2. z Mszału rzymskiego - odnoszą się do pisanego upoetyzowaną

prozą wstępu i całości utworu. Zapowiadają nadejście Zbawiciela.

Wstęp (credo mesjanistyczne) syntetyzuje myśl przewodnią. Wykład koncepcji historiozoficznej zbudowanej na

wierze w bezpośrednią ingerencję Boga w dzieje, wspartą ideą prymatu porządku Bożego nad społecznym

i politycznym. Mesjanistyczne posłannictwo Polski (narodu, nie państwa) w perspektywie planów Opatrzności

interpretuje doświadczenie rozbiorów. Cierpieniu i ofierze Polaków nadaje wymiar uniwersalny, Wyniosą one

ludzkość na wyższy szczebel etycznego i duchowego rozwoju, przybliżą ustanowienie królestwa Bożego na ziemi.

Wyraźne ślady historiozofii AM z Ksiąg narodu i pielgrzymstwa polskiego.

Narrator profeta (autor?) ma status emigranta politycznego. To wielki wizjoner, prowadzi dialog z duchami przodków,

na czele których stoi hetman Stefan Czarniecki. W jego usta włożone są słowa oceny przeszłości Polski

i usprawiedliwienie dla szlacheckich antenatów. Winą za upadek Polski nie obciąża przodków, był on bowiem dany

narodowi z wyroków Bożych i będzie miał błogosławiony skutek. Upadek polityczny uchronił Polskę przed zgubną

industrializacją, pozwolił na utrzymanie duchowego prymatu nad innymi narodami. I tak Polaków – „Ludów Lud

jedyny”, Pan poddaje katuszom, wiodąc ku wielkiemu przeznaczeniu. Chrystusowe cierpienie i poświęcenie Polski

dokumentuje wielkość moralną narodu, gwarantuje zmartwychwstanie, i przewodzenie światu. W zakończeniu

poematu pojawia się apoteoza poezji przetwarzającej świat, zrodzonej z zespolenia myśli i czynu, ponadto apologia

czynu, wzmocniona osobistą deklaracją poety: zapowiedź rezygnacji ze słowa na rzecz czynu: „Zgińcie pieśni me –

wstańcie Czyny moje!. Kontynuację historiozofii Przedświtu przynoszą Psalmy przyszłości, zwłaszcza Psalm nadziei.

PRZEDŚWIT – treść

Wstęp:

Opis sytuacji za dni Cezara (czasy przed chrześcijaństwem). Ruiny w świecie ducha, obalenie zasad politeizmu,

zwątpienie w filozofii, wojny, znużenie, rozlew krwi ludzkiej (nie poradzili na upadek wiary politycznej ani plebejusz

Mariusz, ani patrycjusz Sulla – mimo terroru i gwałtów). Wszyscy odnowiciele czy zatraciciele czasów rzymskich

mają jedną wspólną cechę: „pragną nieznośną postać rzeczy odmienić, ale nie wiedzą, ku czemu dąży historia świata”.

36. krasiński - przedświt_opracowanie.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: