MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE = EKONOMIA MIĘDZYNARODOWA
Międzynarodowe stosunki ekonomiczne (gospodarcze) – stosunki nawiązywane pomiędzy podmiotami gospodarczymi odrębnych gospodarstw narodowych indywidualnych krajów, korporacji, ugrupowań regionalnych, a nawet w ramach gospodarki światowej jako całości. Obejmują całość zagadnień gospodarczych, skomplikowanej struktury wzajemnych powiązań, w zakresie produkcji, handlu, wymiany know-how, wiedzy naukowej, obrotu pieniądzem gotówkowym i bezgotówkowym, wspólną walutą a nawet zarządzaniem zasobami ludzkimi.
Międzynarodowe stosunki gospodarcze nie są tożsame z określeniem handel zagraniczny (jest on tylko częścią tej dziedziny)
Międzynarodowe stosunki gospodarcze to stosunki ekonomiczne nawiązywane pomiędzy podmiotami gospodarczymi różnych odrębnych gospodarstw narodowych oraz w ramach gospodarki światowej jako całości.
W skład międzynarodowych Stosunków Gospodarczych wchodzą takie grupy zjawisk gospodarczych czy ekonomicznych jak chociażby:
- międzynarodowa wymiana towarów i usług, czyli handel zagraniczny
- międzynarodowa wymiana kapitałów
- przepływy siły roboczej
- międzynarodowy system walutowy
- współczesne procesy integracji gospodarczej w różnych regionach gospodarki światowej sterowanie przez różne międzynarodowe podmioty i instytucje wszystkich procesów zachodzących w gospodarce światowej
MIĘDZYNARODOWA WYMIANA TOWARÓW I USŁUG (potocznie; handel zagraniczny)
Odpowiada na pytanie: w czym powinien specjalizować się kraj, w jakiej grupie towarów czy usług, aby mieć szanse konkurencyjne na rynkach zagranicznych?
Nie można być dobrym we wszystkim, lepiej specjalizować się w kilku grupach towarowych, zdynamizować wielkość produkcji, zmniejszyć tym samym koszt jednostkowy i obniżyć cenę. Takie postępowanie pozwoli na uzyskanie uprzywilejowanej, konkurencyjnej pozycji na rynkach międzynarodowych. Za takie działania są odpowiedzialne teorie ekonomiczne (naukowe) ściśle skorelowane z polityką zagraniczną.
Należy wspomnieć o barierach wewnętrznych i trudnościach zewnętrznych.
Omówimy trzy trendy w handlu zagranicznym:
- Politykę wolnego handlu
- Politykę protekcjonistyczną – dotyczy ona okresu gdy na rynku pojawiło się dużo barier związanych z protekcją (cła, podatki etc.) spowodowanych olbrzymią nadprodukcją.
- Polityką liberalizacji – złagodzenia przepisów protekcjonistycznych, ponieważ okazały się one zbyt rygorystyczne, faworyzowały kraje wysoko rozwinięte a pogarszały sytuację krajów rozwijających się.
Dlatego musiały powstawać teorie naukowe, na których opierał się handel międzynarodowy. Mimo, że istniały instytucje międzynarodowe, to i tak preferowały one kraje wysokorozwinięte.
Runda Kennedyego, Tokijska, Urugwajska, te trzy konferencje zdecydowały o uprzywilejowanej pozycji krajów wysokorozwiniętych.
Na stopień migracji kapitałów wpływa wizerunek danego kraju. Odbywa się ona w formie kredytów.
- kredyty krótkoterminowe
- kredyty długoterminowe
- Inwestycje zagraniczne:
· ZIBY Zagraniczne inwestycje bezpośrednie ZIB – są one główną strategią korporacji ponadnarodowych. Odgrywają najważniejszą rolę jako inwestycje zagraniczne. Polegają na angażowaniu przez inwestora kapitału w określone przedsięwzięcie gospodarcze na zakup całości lub części określonego majątku rzeczowego, finansowanie budowy obiektu a nawet firmy, samodzielnie lub przy udziale partnerów. ZIB-y stanowią główny filar nakładów finansowych na B+R (badania+rozwój). Korporacje z pomocą ZIB-ów dokonują 80% wymiany towarów i usług na świecie i 70-72% migracji kapitału, czyli eksportu i importu.
· INWESTYCJE PORTFELOWE to druga obok zib-ów forma inwestowania. Są to wszelkie formy lokowania kapitałów w nabywanie praw majątkowych w postaci papierów wartościowych. Ten rodzaj inwestowania jest szczególnie rozpowszechniony w krajach wysokorozwiniętych o funkcjonującej giełdzie (to niezbędny warunek dla inwestowania portfelowego).
Pomiędzy Handlem Zagranicznym i Migracją kapitałów zachodzi ścisły związek: czy danemu krajowi opłaca się eksport towarów, czy eksport kapitału? O tym decyduje sytuacja kursu pieniądza krajowego do kursu waluty zagranicznej.
Jeżeli kurs pieniądza krajowego do waluty zagranicznej jest niski, to przedkładamy eksport towarów, nad inwestycje kapitałowe. Gdy poziom cen waluty spada lepiej inwestować kapitałowo
Między krajami wysokorozwiniętymi i peryferyjnymi ciągle utrzymuje się olbrzymia rozbieżność. Stale się ona powiększa.
Biorąc pod uwagę status bogactwa można podzielić świat następująco:
- CENTRA:
· USA, Kanada, Meksyk – NAFTA
· Japonia z otoczeniem azjatyckich tygrysów, (Malezja, Hong-Kong, Tajwan, Korea Płd.)
· Unia Europejska + dwa kraje niezrzeszone (Szwajcaria i Norwegia)
- PERYFERIA:
· AFRYKA – bez RPA, Egiptu i krajów OPEC
· Niektóre kraje Azji Płd. Wschodniej
- SEMIPERYFERIA:
· Kraje Ameryki Płd., kraje Europy Środkowo-wschodniej, Rosja
Czynniki zewnętrzne i wewnętrzne powodują, że ładu gospodarczego tymczasem osiągnąć się nie da, dlatego kraje stanowiące CENTRA wybrały opcje uregulowania spraw związanych z własnymi regionami a problemy ogólnoświatowe zostały odroczone w czasie.
Podział na północ – południe, wschód – zachód jest nieuzasadniony.
Przesunięcia peryferia – semiperyferia, semiperyferia – centra, a nawet peryferia – centra są możliwe ale trudne, zdecydowanie łatwiej utracić zajmowaną pozycję. Krajem który przeszedł drogę od pozycji peryferium do centrum jest Japonia. Obecnie jest to druga po USA gospodarcza potęga świata, w niektórych branżach ma pozycję nawet mocniejszą niż USA. Japoński cud gospodarczy to ogromna przewaga nakładów na produkcję eksportową nad nakładami na zbrojenia. 15 krajów UE nie jest w stanie pojedynczo konkurować z gospodarką japońską i USA, oddzielnie te kraje zaliczać należy do krajów semiperyferyjnych.
Według przewidywań gospodarka krajów Azji płd-wschodniej zajmie w I dekadzie XXI wieku pozycję dominującą w gospodarce światowej dzięki najtańszej sile roboczej i najnowocześniejszej technologii. Nawet w Polsce, kraju o niskich w porównaniu z Europą zachodnią czy USA płacach i tak są one wyższe od płac azjatyckich o 40%. Europa środkowa po zmianach w latach 90 przeszła do krajów semiperyferyjnych.
Należy podkreślić, że podział na centra, semiperyferia i peryferia to podział przebiegający wg kryteriów gospodarczych, nie politycznych.
MIĘDZYNARODOWA INTEGRACJA GOSPODARCZA
Rywalizacja między trzema głównymi kręgami koncentrycznymi (peryf, semi i centra) doprowadziła do międzynarodowej integracji gospodarczej.
Zauważamy tu, że regionalizm (integracja regionalna) zdominował procesy globalne. Na każdym kontynencie dochodzi do integrowania się gospodarek w jedną wspólną całość, aby osiągnąć rezultaty na płaszczyźnie wymiany gospodarczej, kapitałowej, postępu technologicznego i zdobyć odpowiednią pozycję konkurencyjną do najgroźniejszych rywali na świecie.
Proces takiej integracji został zapoczątkowany w Europie bezpośrednio po II wojnie światowej, współpracą Francji i Niemiec.
Formy integracji : 1) Strefa wolnego handlu, 2) unia celna, 3) wspólny rynek, 4) unia gospodarcza i walutowa, 5) unia totalna (całkowita).
Unia Europejska zatrzymała się na gospodarce walutowej (unii walutowej i gospodarczej)
Trafność koncepcji naukowych i opartych na programach musi potwierdzić praktykę. W tradycyjnym ujęciu integracji gospod. przypisywano rolę siły motorycznej działającej na zasadzie ucieczki naprzód lub zazębiających się warunków rozwojowych, które przyspieszały rozwój integracji. Każdy ruch naprzód będzie pociągał za sobą następne, a integracja będzie musiała posunąć się w jego kierunku aby nie utracić tego co zostało osiągnięte. W wyniku uzależnienia się od partnerów wzrastała wiarygodność każdego przebiegu integracyjnego. W strategii powstania integracji sugerowano, że każda jej forma wpływać będzie na wywyższanie sprawiedliwości i pogłębianie międzynarodowego potencjału pracy, zapewni spokój polityczny, kształtujący się ład i porządek na rynku światowym. Jest to proces nieodwracalny, wpływający na to rozwój gospodarczy świata oraz współzależności państw dążących do współpracy, wysoko rozwiniętych i rozwijających się. Chociaż z punktu widzenia możliwej do osiągnięcia efektywności w skali globalnej zauważono, że bardziej skuteczna stała się integracja regionalna. Zauważono, że dominuje ona w Europie, Ameryce Płn. oraz na kontynencie azjatyckim. Jednakże najwięcej materiału empirycznego dostarczyły informacje i związki makroekonomiczne, które zaowocowały w Europie, bo właśnie tam sposób scalania i łączenia krajów posuwa się najszybciej, co potwierdza EURO i obietnice przyjmowania do obecnych ugrupowań kolejnych krajów.
strefa wolnego handlu – likwidacja ceł i ograniczeń w handlu pomiędzy określonymi krajami (przykłady CEFTA, EFTA, NAFTA, Chiński obszar gospodarczy)
unia celna – sprzyja rozwojowi handlu i ogranicza rozbój w handlu z krajami trzecimi.
wspólny rynek – zapewnia on zawieszanie ceł na wzajemnych obrotach, wprowadzenie wspólnej taryfy ceł z krajami trzecimi oraz swobodę przepływu kapitału i siły roboczej w obrębie ugrupowania. Jego mechanizmem pozostaje wolna konkurencja, optymalna alokacja siły roboczej, rozwój produkcji na szerszą skalę, nowoczesny rozwój techniczny.
unia walutowa – obejmuje poza strefą wolnego handlu, wolnym rynkiem, unie celną, koordynację polityki walutowej prowadzonej przez kraje członkowskie. W zakres koordynacji wchodzi rozpiętość kursów walutowych, tworzenie rezerw walutowych oraz przymiarka do jednolitej waluty międzynarodowej. Jeżeli na obszarze integrujących się państw zostaną spełnione w/w warunki najmniejsze dziedziny polityki gospodarczej zostaną objęte skoordynowaną polityką a władze ekonomiczne sprawują organy ponad narodowe i wtedy mówi się o następnej formie integracji
unia ekonomiczna – utrwaleniem procesu integracji jest unia polityczna (totalna, całkowita) i oznacza koordynację polityki wewnętrznej i zagranicznej krajów wchodzących w ugrupowanie.
EUROPA Obecnie mamy trzy europejskie ugrupowania wspólnotowe:
- UNIA EUROPEJSKA, która powstała z EWG (1952) i Europejskie Wspólnoty Węgla i Stali, powstałej z inicjatywy USA w ramach pomocy dla powojennej Europy (Plan Marshalla) – kierowała się ona teorią federalizmu. EWG utworzyły Niemcy, Francja, Włochy, i kraje Beneluksu, na mocy Traktatu Rzymskiego.
- EFTA – Europejskie Zrzeszenie Wolnego Handlu, w którego skład wchodziły pierwotnie: Wlk. Brytania, Szwajcaria, kraje Skandynawskie, Austria. Silny wpływ na tę organizację mieli Anglicy. Organizacja straciła na znaczeniu gdy Wlk. Brytania a za nią inne kraje odeszły do EWG. Obecnie EFTĘ tworzą: Szwajcaria, Norwegia, Islandia i Lichtenstein.
- CEFTA – Środkowoeuropejskie Zrzeszenie Wolnego Handlu – Polska, Czechosłowacja i Węgry. Tę koncepcję wymyśliła Unia Europejska postrzegając w niej możliwość dochodzenia w jej ramach do standardów unijnych przez kraje CEFTY. Kraje CEFTY to kraje oczekujące na przyjęcie do UE.
AMERYKA PÓŁNOCNA:
-...
stary_hipis