Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl
1. Wstęp ................................................................................................................3
1.1 Historia powstania kodów kreskowych........................................................3
1.2 Zasada działania kodu kreskowego.............................................................4
2. Budowa i charakterystyka kodów.....................................................................5
3. Zastosowanie kodów kreskowych w klasyfikacji i systematyce towarów i wynikające z tego korzyści..............................................................................6
4. Charakterystyka kodów UPC, BAN i Calra Code............................................7
4.1. UPC ...........................................................................................................7
4.2. BAN .........................................................................................................10
4.3. Calra Code ...............................................................................................10
5. Literatura ........................................................................................................12
1. Wstęp
Celem referatu jest zaprezentowanie i scharakteryzowanie ważnego narzędzia pomocnego w obrocie towarowym, jakim są kody kreskowe, ułatwiające klasyfikację i systematykę towarów, a w szczególności kodów UPC, BAN i Calra Code. Niniejszy referat ma na celu przybliżenie szeregu istotnych zagadnień z tym związanych. W kolejnych rozdziałach przedstawiono kolejno historię ich powstania, można by rzec okoliczności „narodzin” kodów kreskowych, zasadę ich działania oraz zaprezentowano bliżej trzy wyżej wymienione kody.
1.1. Historia powstania kodów kreskowych
Jeśli chodzi o genezę kodu kreskowego, to jego powstanie ma ścisły związek z rozwojem obrotu towarowego i szeregu prac ewidencyjnych za tym idących, takich jak dokumentowanie poszczególnych transakcji, ich kontrolę, rejestrowanie przyjęcia i wydawania towarów, rozliczanie finansowe, a także analizowanie wyników ekonomicznych stanowiących ważną informacje w procesie informacyjnym i zarządczym [1, s.15]. W tym wypadku „potrzeba” okazała się kolejny raz „matką wynalazku”. Sprawdziło się znane przysłowie, bowiem powstanie uniwersalnego systemu kodowania, zrozumiałego dla wszystkich, stało się koniecznością w momencie gdy handel zaczął przybierać formę masową, a jeden produkt trafiał na różne rynki. To z kolei powodowało, że musiał być on tez w jakiś sposób szybko rozpoznawany i identyfikowany. Niemożliwa raczej do realizacji i upowszechnienia była forma opisowa, po pierwsze dlatego, że jeśli produkt trafiał na rynek międzynarodowy to barierą mógł być język, a po drugie dlatego, że szereg informacji w formie opisu wymagałby sporo miejsca na opakowaniu do zamieszczenia stosownych informacji i znacznie spowalniał proces identyfikacji i właściwego sklasyfikowania towaru. Stąd potrzeba wymyślenia innej, prostej formy zamieszczania informacji o towarze. Tak powstał pomysł systemu kodowania szeregu danych za pomocą kombinacji cyfr, liter i czarno-białych kresek, eliminujący zbędne opisy oraz możliwy do zastosowania na szeroką skalę.
Jeśli chodzi o umiejscowienie w czasie, to historia powstania kodów kreskowych sięga wstecz do końca lat 40-tych XX wieku. W tym okresie w Stanach Zjednoczonych badaniami mającymi na celu zautomatyzowanie odczytu i kontroli cen towarów zajmowali się Joe Woodland i Berny Silver. To im zawdzięcza się opatentowanie pierwszego kodu kreskowego w roku 1949. Wprawdzie nie przypominał on wyglądem obecnej formy kodów, skaładał się na przemian z jasnych i ciemnych pierścieni położonych wokół wspólnego środka (coś na kształt tarczy, oryg. nazwa „bull eye”) i z próbą jego automatycznej identyfikacji wiązały się często problemy techniczne, to fakt jego wynalezienia wart jest, myślę, odnotowania. W tamtych czasach kod ten nie został zastosowany na szeroka skalę [ 2 ].
Kolejne 20 lat badań także nie zaowocowało stworzeniem dobrego systemu identyfikacji z a pomocą kodów. Dopiero gwałtowny rozwój supermarketów na terenie Stanów Zjednoczonych i Kanady w latach sześćdziesiątych XX wieku wpłynął na przyśpieszenie i rozwój tempa prac. W efekcie dzięki współpracy zarówno handlowców, jak i producentów z terenu Kanady i Stanów Zjednoczonych utworzone zostało stowarzyszenie mające za zadanie opracowanie jednolitych zasad znakowania towarów. Na efekt trzeba było czekać do 1974 roku [1, s.17]. Wtedy to powstał kod UPC, czyli rozszyfrowując skrót na j. polski Standardowy Kod Produktu (Universal Product Code). Szybko znalazł on zastosowanie w handlu detalicznym, tj. służył identyfikowaniu i ewidencji towarów w rozwijających się ciągle supermarketach.
Wynalezienie takiego narzędzia nie mogło pozostać niezauważone w innych częściach świata. Inne wysoko uprzemysłowione kraje, głównie europejskie, będące pod wrażeniem osiągnięcia specjalistów ze stanów Zjednoczonych, zaczęły wprowadzać własne systemy kodów kreskowych, wzorując się na systemie UPC. Dalej wszystko potoczyło się już szybko. Zastosowanie kodu kreskowego okazało się dużo szersze niż tylko na użytek supermarketów, poza handlem detalicznym system ten sprawdził się też przy oznakowaniu opakowań zbiorczych, przy sygnowaniu elementów linii produkcyjnych, jego praktyczność doceniły też biblioteki i archiwa itd.
Różnorodność zastosowań automatycznej formy kodowania informacji sprawiła, iż kod UPC musiał zostać rozwinięty i modyfikowany w zależności od potrzeb i oczekiwań chcących go stosować. Zintensyfikowanie badań nad nim i innymi kodami doprowadziło do powstawania nowych, lepszych form kodów, z których każdy kolejny był bardziej niezawodny, pozwalał kodować więcej informacji a do tego wymagał mniej miejsca do umieszczenia go. Zapoczątkowane znakowanie towarów kodami kreskowymi sprawiło, że stały się one wygodnym narzędziem identyfikacji. Obecnie znanych jest ok.200 kodów, najczęściej stosuje się około 50, a masowo wykorzystuje w sumie około 8 kodów [4, s.108-109]. W czasach obecnych nie sposób nie zauważyć kodu kreskowego na co dzień, na wielu kupowanych produktach oraz nie doceniać jego roli w usprawnieniu i przyspieszeniu obrotu towarowego. To dzięki kodom możliwe jest szybkie sprawdzenie stanów magazynowych produktów, sprawna inwentaryzacja, szybki dostęp do informacji o produkcie itp.
1.2. Zasada działania kodu kreskowego
Pomysł, na którym oparto działanie kodu kreskowego jest w swej istocie dosyć prosty i nieskomplikowany. Ideowo nawiązuje do alfabetu Morse’a [ 2 ]. Tak jak we wspomnianym alfabecie nośnikiem przekazu jest kombinacja kropek i kresek, lub na przemian krótkich i długich sygnałów, tak w kodzie kreskowym podobna rolę pełnią kreski jasne i ciemne. Rodzi się jednak pytanie, jak jest możliwe by parę kresek na papierze pozwalało na zaszyfrowanie sporej liczby informacji a do tego pozwalało na ich automatyczne i błyskawiczne odkodowanie? Aby lepiej zobrazować zasadę działania, można to odnieść do przykładu tablicy rejestracyjnej samochodu. Widnieje na niej kombinacja cyfr i liter w niewielkiej ilości (najczęściej 3litery 4 cyfry, a więc około 7 znaków) i większość osób niewiele potrafi z tego odszyfrować, poza czytelnymi informacjami, jak np. województwo, w którym pojazd jest zarejestrowany. Ale w połączeniu z odpowiednią bazą danych łatwo można zidentyfikować właściciela pojazdu, adres jego zamieszkania, rok budowy samochodu, posiadane ubezpieczenia i wiele innych informacji.
Analogicznie wygląda działanie kodu kreskowego – sam w sobie rzadko zawiera istotną dla użytkownika informację, pełni raczej rolę identyfikatora, pozwalającego na szybki dostęp do potrzebnych danych. Oczywiście dopiero we właściwej bazie danych określonemu ciągowi znaków przypisane są konkretne informacje [ 2 ]. Mało tego jeden kod może odwoływać się do niejednej bazy danych, wtedy pewne informacje w nim zawarte będą zawsze te same (np. w każdej placówce handlowej zostanie on jednoznacznie przypisany do właściwej grupy towarów, wszędzie zostanie jednoznacznie określony producent i kraj pochodzenia), jednak część informacji będzie przypisana do kodu tylko w wybranej placówce (np. do towaru zostanie przypisana cena i po zeskanowaniu go przy kasie pojawi się wartość do zapłaty, która w innej placówce nie musi być taka sama). Tak więc kod swoim działaniem umożliwia, najprościej mówiąc szybki dostęp do właściwych danych przypisanych do towaru w stosownej bazie.
2. Budowa i charakterystyka kodów
Kody kreskowe to jedna z najpopularniejszych technik automatycznej identyfikacji. Kod kreskowy to określona kombinacja ułożonych jasnych i ciemnych kresek o zróżnicowanych szerokościach, odzwierciedlająca w usystematyzowany sposób ciąg ściśle określonych znaków w celu ich maszynowego odczytu [5, s.110]. Ciągiem znaków może być ciąg cyfr, liter, lub ich kombinacja. Wspomniane zaś kreski nazywa się elementami kodu. Faktycznie używa się kresek jasnych i ciemnych, ale te pierwsze częściej określa się jako przerwy między elementami czarnymi i tak są one postrzegane. Poszczególne kombinacje kresek i przerw oraz ich różne szerokości reprezentują różne znaki. Dla zapewnienia prawidłowej pracy czytnika kodów, tzn, ułatwienia mu „zorientowania się” gdzie kod się zaczyna i kończy, po obu jego stronach musi zostać wolna przestrzeń, minimum 1/4cala [ 2 ].
Czytnik kodów zbudowany jest tak, że emituje on światło. Działa na zasadzie fotokomórki. Co ważne, czytnika nie interesują cyfry arabskie, są one zamieszczone wyłącznie dla informacji człowieka [ 6 ]. Dzięki nim możliwe jest ewentualne wykrycie przekłamań skanera, które nie zdarza się często, ale trzeba brać taką ewentualność pod uwagę. Większość urządzeń odczytujących jest wprawdzie nieomylnych, ale wina może leżeć po stronie kodu, tj. wystarczy że będzie on niewyraźny, zamazany, aby skutecznie zdezorganizować pracę. Ważne jest przestrzeganie formy kodu – kreski muszą być zestawione na zasadzie kontrastu, stąd czerń i biel, chociaż możliwe jest użycie zestawienia kreski zielonej z tłem żółtym, niebieskiej z czerwoną, w kolorze cyjanu z pomarańczowym tłem i kilka innych kombinacji [ 6 ].
Wracając do sedna sprawy – czytnik emituje światło, które zostaje odbite od elementów jasnych, zaś pochłaniają je elementy czarne (ciemne). Światło odbite wraca do czytnika i powoduje powstanie w nim słabych sygnałów elektrycznych, światło pochłonięte przez kreski czarne wywołuje sygnały silniejsze – podobnie jak w alfabecie Morse’a). W zależności od grubości kresek natężenie sygnału jest mniejsze lub bardziej silne, podobnie jest z długością trwania tych sygnałów [ 2 ]. Nieco to wszystko skomplikowane, jednak proces ten na szczęście jest w pełni zautomatyzowany, więc ciąg tych zróżnicowanych sygnałów ulega przetworzeniu przez dekoder czytnika i jego zadaniem jest zamiana danych otrzymanych na wejściu na „normalny” format (cyfry, litery, znaki ASCII) i w takiej postaci wprowadzenie ich do komputera. Tam informacje odkodowane łączone są z odpowiednią bazą danych i razem stanowią cenne narzędzie obrotu towarowego.
3. Zastosowanie kodów kreskowych w klasyfikacji i systematyce towarów i wynikające z tego korzyści
Obecnie mówimy o zastosowaniu kodów w skali masowej. Spowodowane to jest dużą uniwersalnością obszarów, w których możliwe jest ich zastosowanie. Mam na myśli stosowanie kodów m.in. w:
Ø super- i hipermarketach, do szybkiego i sprawnego monitorowania sprzedaży
Ø magazynach, do szybkiego ustalenia stanu produktów, ograniczenia czasu inwentaryzacji i remanentu,
Ø w bibliotekach, do rejestrowania książek,
Ø w firmach wysyłkowych, do oznaczania paczek,
Ø w firmach kurierskich, do oznaczanie przesyłek,
Ø w dużych przedsiębiorstwach, do szybkiego identyfikowanie środków trwałych
i sprawnego przeprowadzania spisów,
Ø w zakładach produkcyjnych, do oznaczania produktów, rejestrowania przepływu surowców i półproduktów w procesie produkcyjnym itp.
Ø do sporządzania kart klienta, kart rabatowych, kart identyfikacyjnych (np. czytelnik w bibliotece),
Ø ..i mają jeszcze cały szereg różnych zastosowań [ 2 ].
Tak duża liczba znalezionych zastosowań opisywanych kodów, wynika też z bezpośrednich korzyści idących za ich wprowadzeniem w danym obszarze. Do takich niewątpliwych zalet dla producentów, konsumentów(- klientów) i handlowców zaliczyć można:
Ø przyspieszenie obrotu towarowego i zmniejszenie wydatków związanych z ruchem towarów,
Ø mniej czasu poświęconego na inwentaryzację (ok.25% oszczędności),
Ø oszczędność siły roboczej przy magazynowaniu towarów (ok.20%),
Ø redukcja wielkości zapasów (o 30%),
Ø usprawnienie relacji handel-produkcja,
Ø lepsza ochrona majątku jednostki handlowej,
Ø możliwość stosowania wszelkich rodzajów płatności (karta, czek, gotówka),
a co za tym idzie i szybsza obsługa klientów (o ok.14%),
Ø zwiększenie ochrony nabywców towarów przez właściwe stosowanie cen,
Ø usprawnienie międzynarodowej wymiany handlowej,
Ø operatywne zarządzanie magazynami i placówkami handlowymi,
Ø stworzenie warunków do analizy popytu i podaży na towary,
Ø możliwe szybkie uzyskiwanie od odbiorców szczegółowych informacji o zbycie, a więc i możliwość bieżącego dostosowywania produkcji do warunków aktualnie panujących na rynku [1, s. 19-20].
4. Charakterystyka kodów UPC, BAN i Calra Code.
4.1. Kod UPC
Kod UPC (ang. Universal Product Code) ja już wspomniałem we wcześniejszej części tego referatu, był pierwszym kodem kreskowym zastosowanym na szeroką skalę. Wynaleziony został w 1974 roku przez Amerykanina o nazwisku George J. Laurer. Jemu to zawdzięczamy narodziny tego kodu [ 4 ]. Ważne podkreślenia jest, moim zdaniem, że po raz pierwszy w historii zastosowano do jego odczytu elektroniczne urządzenia odczytujące, tj. skanery. W latach kolejnych urządzania te ciągle usprawniano i modyfikowano [1, s. 17]. Symbol UPC jest kodowany w formie 12-to cyfrowej, gdzie każda cyfra symbolu jest tworzona za pomocą dwóch i czarnych pasemek i tylu samych jasnych przegród. Ciemne i jasne pasy tej samej części tworzą moduły, których wspólne ułożenie tworzy przegrody między pasmami. Z ciemnych pasm i jasnych przegród tworzy się 7 modułów. Szerokość pasków i odstępów może mieć 1,2,3 lub 4 szerokości modułu. Daje w sumie około 20 kombinacji. Dziesięć jest używanych dla lewej części nieparzystej, kolejne dziesięć dla prawej parzystej. Lewe znaki zawsze zaczynają się od odstępu, a prawe od paska.
Kod UPC-A posiada na środku wartownik, który się wyróżnia dłuższymi paskami. Rozdziela to kod na dwie części: lewą i prawą. Ten podział umożliwia skanowanie kodu w dowolnej orientacji. Wysokość kodu kreskowego powinna być przynajmniej połową jego długości. Czasami jednak wysokość kodu jest skracana, aby dopasować ją do projektu opakowania. Takie skrócenie wysokości powoduje obniżenie zdolności do skanowania w dowolnej orientacji i...
stary_hipis