Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl
W1
Ekonomia klasyczna
Smith Adam (1723-1790), ekonomista brytyjski, z pochodzenia Szkot. Twórca i najwybitniejszy przedstawiciel klasycznej szkoły angielskiej. Po ukończeniu studiów wykładał literaturę angielską, logikę i estetykę na uniwersytecie w Edynburgu, a później (od 1755) filozofię moralną (teologia, etyka, prawo i polityka) oraz ekonomię na uniwersytecie w Glasgow. W latach 1764-1767 odbył podróż po Francji i Szwajcarii, zetknął się z encyklopedystami oraz twórcami i propagatorami fizjokratyzmu, co skłoniło go do większego zainteresowania się ekonomią. Od 1778 sprawował urząd komisarza celnego Szkocji.
Analiza i krytyka koncepcji merkantylizmu i fizjokratyzmu doprowadziła Smitha do stworzenia nowego, pełnego systemu ekonomicznego, który zdecydował nie tylko o powstaniu nowego kierunku poglądów ekonomicznych - klasycznej szkoły angielskiej, ale także o wyodrębnieniu się ekonomii jako samodzielnej nauki.
W systemie ekonomicznym Smitha istnieją dwie, wzajemnie uwarunkowane części: teoretyczna (ekonomia polityczna) i aplikacyjna (polityka ekonomiczna). Głównymi elementami teorii ekonomicznej są: analiza procesu tworzenia wartości, jej podziału i wymiany, z teorią wartości opartej na pracy i wynikającymi z niej teoriami płacy, zysku i renty gruntowej oraz koncepcją „niewidzialnej ręki rynku”, a także analiza procesu gromadzenia i reprodukcji kapitału. Część aplikacyjna obejmuje wskazania pod adresem polityki gospodarczej państwa - tu Smith jest zwolennikiem liberalizmu gospodarczego, widzi jednak potrzebę aktywnej polityki gospodarczej państwa, zwłaszcza w dziedzinie obronności.
Liberalizm gospodarczy, liberalizm ekonomiczny, laissez faire, leseferyzm, system poglądów ekonomicznych i oparty na jego zasadach typ polityki gospodarczej, których fundamentem jest całkowita neutralność państwa i innych organizacji gospodarczych i politycznych wobec przebiegu procesów gospodarczych.
Wychodząc z założenia, że każdy człowiek kieruje się zasadą korzyści materialnej (homo oeconomicus), przedstawiciele liberalizmu gospodarczego głosili konieczność istnienia pełnej swobody działalności podmiotów gospodarczych, która w warunkach wolnej konkurencji i zapewnienia przez państwo nienaruszalności własności prywatnej zapewni szybki rozwój gospodarki.
Polityka „kontekstowa”
Koncepcja Bogactwa narodów
Rynki konkurencyjne
Argumenty antyinterwencyjne
W2
Ricardo David (1772-1823), ekonomista, geolog, matematyk angielski. Współtwórca klasycznej szkoły angielskiej, kontynuator i zarazem krytyk prac A. Smitha.
Stworzył spójny system poglądów ekonomicznych. Jego podstawą była teoria wartości opartej na pracy wydatkowanej na wytworzenie towaru w procesie produkcji. Wartość ta podlega wg Ricarda podziałowi pomiędzy właścicieli trzech czynników wytwórczych: siły roboczej, kapitału i ziemi, tworzących ich dochody: płacę, zysk i rentę gruntową.
Za źródło renty uznał rzadkość (ograniczoną ilość) ziemi i zróżnicowanie jej urodzajności, natomiast zysk był wg niego potrąceniem z produktu wytworzonego przez robotnika. Prawa rządzące podziałem dochodów w różnych stadiach rozwoju gospodarczego są wg Ricarda głównym przedmiotem badań ekonomii.
Innymi płaszczyznami zainteresowań Ricarda były także problemy pieniądza i procentu (jego propozycje stały się podstawą reformy walutowej w Anglii w 1819), podatków oraz handlu zagranicznego (jest twórcą teorii kosztów komparatywnych). Był zwolennikiem liberalizmu gospodarczego. Teoria ekonomiczna Ricarda została w znacznym stopniu przejęta przez marksizm
Teria przewagi komparatywnej
Model Ricarda
Malthus Thomas Robert (1766-1834), ekonomista angielski, przedstawiciel klasycznej szkoły angielskiej, absolwent, a następnie wykładowca uniwersytetu w Cambridge, od 1805 aż do śmierci profesor ekonomii politycznej i historii współczesnej w College’u Haileybury, duchowny anglikański. Twórca teorii niedostatecznego, z uwagi na ograniczoną (stałą) podaż ziemi, wzrostu produkcji żywności w stosunku do wzrostu liczby ludności, zwanej teorią przeludnienia (maltuzjanizm).
Przedmiotem jego zainteresowań były ponadto problemy renty gruntowej - wprowadził rozróżnienie renty absolutnej i różniczkowej, płac, kryzysów. Zwrócił uwagę na problem efektywnego popytu i jego pobudzania przez państwo poprzez roboty publiczne i popieranie prywatnej działalności budowlanej. Był zwolennikiem protekcjonizmu celnego w odniesieniu do produktów rolnych.
Jego główne dzieła to: Rozprawa o prawie ludności i jego oddziaływaniu na przyszły postęp społeczeństwa... (1798), Obserwacje na temat skutków ustaw zbożowych (1814), Badania nad istotą i rozwojem renty (1815) i Zasady ekonomii politycznej... (1820).
Say Jean Baptiste (1767-1832), ekonomista i przemysłowiec francuski. Przedstawiciel klasycznej szkoły angielskiej. Po ukończeniu studiów handlowych w Anglii, które pozwoliły mu zapoznać się z pracami A. Smitha, zajmował się publicystyką gospodarczą i polityką, będąc członkiem komisji finansów. Zmuszony do rezygnacji ze stanowiska wskutek konfliktu z Napoleonem I, założył przędzalnię bawełny, w której pracował także fizycznie. Od 1815 wykładał ekonomię w Ateneum, w 1830 został profesorem Collège de France.
Przyjmując za Smithem, że przedmiotem zainteresowań ekonomii jest proces tworzenia bogactwa, Say skonstruował własny, w wielu punktach odmienny od Smithowskiego, system poglądów składający się z trzech części: teorii wytwarzania bogactwa, teorii podziału i teorii konsumpcji. Sformułował tzw. prawo rynku (Saya prawo rynku), dowodząc wbrew zaistniałym faktom, że w gospodarce rynkowej kryzysy są niemożliwe.
W swej teorii czynników produkcji zdolność do wytwarzania wartości towarów przypisał Say trzem czynnikom: pracy robotników i przedsiębiorcy, kapitałowi (wartość narzędzi i surowców) oraz zasobom natury (ziemia i prawa przyrody). Naturalną konsekwencją istnienia tych trzech czynników było to, że każdy z nich, świadcząc w procesie produkcji określone usługi, musi otrzymywać dochody: płacę, procent i rentę. Każdy z tych dochodów Say nazywa zyskiem właścicieli poszczególnych czynników i w ten sposób zaprzecza twierdzeniu D. Ricarda (a także K. Marksa), iż dochody właścicieli ziemi i kapitału pochodzą z wyzysku robotników.
Konsumpcję rozumiał Say’s jako proces niszczenia rzeczy. Wprowadził pojęcie konsumpcji indywidualnej i publicznej, szczególną uwagę poświęcając wydatkom publicznym i źródłom ich pokrycia.
Znaczna część poglądów Say’sa została przejęta przez subiektywistyczny kierunek myśli ekonomicznej. Główne prace: Traktat o ekonomii politycznej... (1803, wydanie polskie 1960), Catéchisme d’économie politique (1817).
Marks Karol (1818–1883), niemiecki filozof i działacz rewolucyjny, ideowy przywódca międzynarodowego ruchu robotniczego, twórca tzw. socjalizmu naukowego – doktryny wyjaśniającej i uzasadniającej konieczność obalenia kapitalizmu w drodze rewolucyjnej walki. Od 1844 współpracował z F. Engelsem, w 1848 wspólnie wydali Manifest komunistyczny – program Związku Komunistów.
Marks organizował i współuczestnicył w założeniu Międzynarodowego Stowarzyszenia Robotników (1864) – I Międzynarodówki. Według Marksa świat jest materialny i rozwija się zgodnie z obiektywnymi prawami materii, stąd jest poznawalny – podstawą naszej wiedzy jest praktyka. Głosił, że każde zjawisko ma w przyrodzie materialne powiązania z innymi (zasada jedności świata), składa się to na jedną całość pozostającą w nieustannym ruchu (dialektyka). Oznacza to, że świat nie tylko jest w stałym rozwoju, ale także przechodzi od form niższych do coraz bardziej doskonałych. Wszystko to odbywa się w bezustannej walce, która jest siłą napędową każdego rozwoju.
Przeniesienie zasad materializmu dialektycznego i metody dialektycznej na badanie życia społecznego określił Marks jako materializm historyczny. Marks doszedł do wniosku, że obalenie kapitalizmu jest nieuniknione, a walka klas prowadzi do dyktatury proletariatu, która jest fazą przejściową do zbudowania społeczeństwa bezklasowego. Poglądy Marksa wywarły duży wpływ na myśl polityczną XIX i XX w., stając się podstawą doktryny marksizmu-leninizmu.
Główne prace Marksa z zakresu ekonomii: Przyczynek do krytyki ekonomii politycznej (1859), Kapitał (tom 1 - 1867, tom 2 i 3 - 1885-1894, opracowane i przygotowane do druku przez Engelsa), Krytyka programu Gotajskiego (1875, wydane 1891).
Hasło opracowano na podstawie “Słownika Encyklopedycznego Edukacja Obywatelska” Wydawnictwa Europa. Autorzy: Roman Smolski, Marek Smolski, Elżbieta Helena Stadtmüller. ISBN 83-85336-31-1. Rok wydania 1999.
Marksizm, system poglądów filozoficznych, ekonomicznych i polityczno-społecznych, stworzony przez K. Marksa i F. Engelsa w poł. XIX w. Stał się ideologiczną i polityczną podstawą ruchów robotniczych końca XIX i początku XX w. w Europie, w tym także rewolucji socjalistycznej w Rosji (1917). W byłym Związku Radzieckim, a także w innych państwach socjalistycznych powstałych po II wojnie światowej, był jedyną obowiązującą doktryną ekonomiczną i polityczno-społeczną.
Fundamentem ekonomii marksistowskiej była przeprowadzona przez K. Marksa dogłębna krytyka rynkowej gospodarki kapitalistycznej (gospodarka rynkowa), zawarta w wielu jego pracach, przede wszystkim w Kapitale. Wykorzystując przejętą z ekonomii klasycznej teorię wartości opartej na pracy, Marks sformułował teorię wartości dodatkowej, wykazując, że źródłem zysku kapitalistów jest wyzysk (nieopłacony czas pracy) robotników, możliwy dzięki posiadaniu przez nich monopolu własności środków produkcji.
Konkurencja między przedsiębiorcami powoduje jednak, że muszą oni płacić robotnikom coraz więcej lub zastępować ich pracę coraz nowocześniejszymi maszynami, co wg Marksa wywołuje spadkową tendencję stopy zysku (ogólny kryzys kapitalizmu), a to wcześniej lub później musi doprowadzić do upadku tego ustroju gospodarczego.
Zasady nowego ustroju gospodarczego, powstałego po upadku kapitalizmu, określili już kontynuatorzy Marksa (on sam na ten temat nie zabierał głosu): miał to być komunizm - ustrój oparty na społecznej własności środków produkcji (państwowej lub spółdzielczej), z centralnym planowaniem i zarządzaniem, zastępującymi mechanizm rynkowy w regulacji procesów gospodarczych, dążący do pełnego zaspokojenia potrzeb społecznych na d...
stary_hipis