Arkona - Instrumenty Muzyczne.pdf - Arkona (RPG) - karrverde

Instrumentw sĀowiaĶskich opisanie

i uwag kilka o ich uōywaniu

Bowiem ligawka to dĀuga na 2 lub 3 Āokcie trĥba,

pospolicie Āukowato zagiĪta, z drzewa wierzbowego

lub lipowego za pomocĥ toporka i cyganka

wystrugana, zwykle z dwch poĀwek rozĀupanych

dla Āatwiejszego wewnĥtrz wyōĀobienia zĀoōona,

na spokoju pakiem zalana. SĀomĥ siĪ jĥ okleja i

obrĥczkami drewnianymi skuwa. Tajemnicĥ

rzemieŁlnikw jest jak wystrajajĥ oni ligawkĪ by

dŋwiĪk jej donoŁny i przyjemny byĀ. Wiadomo

wszelako, ōe w krypie do pojenia bydĀa siĪ jĥ na

zimĪ kĀadzie i zostawia by woda jĥ zamroziĀa.

Nawet najlepszej ligawki gĀos przeraŋliwie uszy

z bliska razi, z odlegĀoŁci zaŁ jednak dŋwiĪki jej sĥ

jak wieczorna modlitwa pasterzy, ktra trwoōy

drapieōnego zwierza i inne stwory zajadĀe.

Ligawkĥ to poleca siĪ bogom straō i opiekĪ pasĥcych

koni i woĀw, ale teō odgrywa siĪ poōegnalnĥ pieŁĶ

podczas pogrzebu kogoŁ bliskiego pasterzowi.

CzĪsto dziwnym byě moōe, ōe syn zmarĀego, jeszcze

w trakcie ceremoniaĀw odchodzi z miejsca

pochwku, ale wiadomo, ōe juō po chwili zasĀyszeě

bĪdzie moōna z pobliskiego wzgrza ton poōegnalny

wygrywany na ojcowej ligawce, ktra jako symbol

starszeĶstwa przechodzi na potomka najstarszego.

uwag kilka o ich uōywaniu

SĀowianie narodem muzykalnym sĥ niezwykle.

Melodia towarzyszy im zarwno przy zabawie jak

i przy modlitwie, przy wojnie i przy pracy zwykĀej.

Bogowie sĀowiaĶscy lubiĥ muzykalnoŁě ludzi

i chĪtnie wsĀuchujĥ siĪ w ten jĪzyk. Instrumentw

dĪtych, szarpanych i bĪbnionych rōnorodnoŁě jest

wiĪc u sĀowian duōa i tu opisania ich siĪ podejmujĪ,

coby wiedza ta powszechnĥ i uporzĥdkowanĥ siĪ

staĀa.

Bazuna

Gdy morze BiaĀe mgĀa spowija, usĀyszysz, czy to z

kierunku brzegu, czy teō spoŁrd fal, niski, buczĥcy

dŋwiĪk bazuny. To rybacy kaszubscy siĪ nawoĀujĥ.

SygnaĀy bazunĥ dawane pozwalajĥ porozumiewaě

siĪ Āodziom gdy czas powrotu na brzeg jest, lub gdy

pomoc potrzebna. Niejeden rybak ōycie i Āadunek

uratowaĀ dziĪki bazunie, kiedy to statek handlowy

w kolizje z nim pĀynĥĀ i z kursu zboczyĀ na sygnaĀ

zasĀyszany.

Oprcz wybrzeōy morskich bazunĪ spotkaě moōna

teō w pĀnocnym odcinku WisĀy, gdzie plemiona

pruskie niektre szczeglnie jĥ sobie upodobaĀy

Wykonana z drewna topolowego, Łwierkowego lub

sosnowego, ma dĀugoŁě nie przekraczajĥcĥ 2 metrw

i jest znacznie cieĶsza od ligawki.

Kazawar Wurdsten

Ligawka

Ligawka, legawkĥ teō zwana, to instrument

myŁliwski, lub pasterski. Nazwa jej od legania

podczas trĥbienia siĪ bierze, gdyō na pĀocie albo

kamieniu jakim wygodnie jĥ oprzeě se trza coby daĀo

siĪ zagraě. Instrument ten zbyt ciĪōkim jest, aby

graě na niej swobodnie bez oparcia.

Od umiejĪtnoŁci grajka zaleōeě bĪdzie jak wiele

sygnaĀw informacyjnych opanowaĀ i jak donoŁnie

potrafi je zagraě. Gdy w podrō Āodziĥ siĪ wybieraě

Instrumentw sĀowiaĶskich opisanie

uwag kilka o ich uōywaniu

Bazuna

kto zamierza na pĀnoc WisĀĥ, lub wzdĀuō brzegu

morskiego, warto mu rozpoznawaě choě

podstawowe sygnaĀy siĪ naumieě. Bo to i pogody siĪ

dowiedzieě moōna, ōe kiepska bĪdzie, albo

ostrzeōenie zasĀyszeě, ōe bandziory z morza pĀynĥ.

moōna i nijak sensu nie ma kupowanie takiego cuda

na polowanie.

Dudy

Dudy przybyĀy na ziemie sĀowiaĶskie z poĀudnia,

od rzymian, ktrych armie

czĪsto z melodiĥ dud szĀy

przez ziemie podbijane.

DziŁ dudy zadomowiĀy siĪ

wŁrd sĀowian na dobre.

Stosowane we wszystkich

regionach lechickich ziem,

wŁrd grali podhalaĶskich

szczeglnie jednak zostaĀy

upodobane. Przez nich teō

kozĥ sĥ zwane, czy to od skry

koziej branej na ich worek, czy

to od dŋwiĪku meczenie moōe komuŁ

przypominajĥcego.

Instrument nieczĪsto widywany w domostwach ze

wzglĪdu na swĥ gĀoŁnoŁě, konstrukcjĪ nieprostĥ

i technikĪ gry bardziej skomplikowanĥ niŋli na

fleciku zwykĀym. Jednak zespoĀy po dworach

bywajĥce i na chleb zarabiajĥce grĥ, czĪsto majĥ

dudziarza wŁrd siebie. Melodii on dodaje grze

i haĀasu robi duōo, co przy zabawie przydatne jest

bardzo.

Dudy skĀadajĥ siĪ z worka zrobionego najczĪŁciej ze

skry, przebierki, czyli piszczaĀki dajĥcej melodiĪ

oraz bĥka, czyli piszczaĀki burdonowej. Przebierek

i bĥkw w dudach moōe byě wiĪcej niŋli jedna.

Powietrze wdmuchuje siĪ do worka przez rurkĪ

ustami lub za pomocĥ dymki, czyli mieszka

podobnego w dziaĀaniu do takiego co i kowal

stosuje. Powietrze uchodzi z worka przechodzĥc

przez wszystkie piszczaĀki, ktre brzmiĥ

jednoczeŁnie. Tony burdonowe towarzyszĥ melodii

granej na przebierce.

Gdy gra siĪ na dudach najwaōniejszĥ rzeczĥ jest

utrzymanie staĀego ciŁnienia powietrza w worku

poprzez odpowiednie dopasowanie oddechu

i dociskania worka Āokciem.

Rogiem nazywa siĪ instrument wykonany z tejōe

czĪŁci zwierza domowego lub ubitego na Āowach,

wydrĥōonej tak, ōe zadĥě weĶ moōna i dŋwiĪk

czysty wydobyě przy odrobinie wprawy.

Moōe to byě rg zubrzy, turzy, a czasem woĀowy.

Uōywany w czasie polowaĶ do sygnalizacji. DziĪki

niemu porozumiewanie siĪ w rozlegĀych lasach

gromad myŁliwskich jest moōliwe, kierowanie

nagonkĥ, ogĀaszanie rozpoczĪcia i zakoĶczenia

Āoww.

Nie ma rg otworw bocznych, wydaje wiĪc jeden

tylko dŋwiĪk, gdy kto nie ma umiejĪtnoŁci

dostatecznej, ale dziĪki opanowaniu tak zwanego

przedĪcia, kilka tonw wyōszych wygraě na nim

moōna. Kombinujĥc te tony sygnaĀw rozmaitoŁě siĪ

tworzy.

Ma rg teō zastosowanie drugie, nie mniej waōne Ï

wojenne. Rozkazy nim moōna bowiem wydawaě

jakby gĀosem wĀasnym a donoŁne przy tym nad

rwetes zwykĀy jatkom rozmaitym. OczywiŁcie tylko

zorganizowane wojska rogu sĀuchaě umiĥ

i rozrōniě mogĥ wezwanie do ataku lewym

skrzydĀem od odwrotu i nakaz ostrzaĀu Āucznikw

od szarōy koĶskiej jazdy. Dobry dowdca musi wiĪc

umiejĪtnoŁě gry na rogu posiĥŁě lub rogowego przy

sobie mieě, ktry bĪdzie rozkazy za niego wygrywaĀ.

Na targach moōna znaleŋě rogi wszelakie i czasem

sĀychaě wŁrd straganw gĀosy ich prbowania.

Czasem szczeglnie zdobny taki instrument,

bardziej dla statusu noszony chyba niō uōytku, cenĪ

osiĥgnĥě moōe wielkĥ. Te strojone w misterne

pierŁcienie bursztynowe, zĀote i srebrne mogĥ

wartoŁě stu i wiĪcej denarw osiĥgnĥě, co jak

wiadomo na wierzchowca wspaniaĀego wymieniě

Dudy

Bardziej okazaĀe fujarki, takie co dŋwiĪki

o wyjĥtkowej sĀodyczy i czystoŁci wydajĥ sĥ

wyrabiane przez specjalistw w sztuce tej biegĀych

i sprzedawane na straganach.

GĪŁle sĥ instrumentem ze

strunami co najmniej dwiema,

a i dziewiĪě bywa na nich.

Grale na podhalu zĀbcokami

zwĥ gĪŁliki swoje.

Oglnie wszystkie gĪŁle cechĪ

majĥ takĥ, ōe struny, wykonane

ze ŁciĪgien lub jelit zwierzĪcych,

rōnĥ dĀugoŁě majĥ i stĥd

dŋwiĪki o wysokoŁci rōnej. Na

koĶcach struny na koĀkach sĥ

nawiniĪte. Deska gĪŁli moōe

okienko mieě wyciĪte, dla innego

dŋwiĪku uzyskania. CzĪsto zdobiona po brzegach

rzeŋbami drobnymi bardzo Āadny widok

przedstawia.

Instrument ten za pomocĥ pasa moōna na plecach

sobie umieŁciě i w drogĪ z nim wyruszyě. Bywajĥ

teō gĪŁle wiĪksze niō normalnie i te wyjĥtkowo

strun aō 13 mieě mogĥ. Z takim jednak ciĪōko na

nogach chodziě i woziě je trza.

Dudy majĥ tĥ cechĪ, dziĪki swej konstrukcji

zmyŁlnej, ōe graě na nich melodiĪ bez przerw na

oddech moōna.

Jednymi z powszechniejszych

instrumentw dmuchanych sĥ

fujarki i im podobne piszczaĀki

i gwizdki.

Instrument taki moōna bez trudu

przy sobie nosiě wszĪdzie i w

wolnej chwili pogrywaě czy to

spoczywajĥc, czy idĥc.

Szczeglnie roboty nie

wymagajĥce rĥk zajĪcia, takie jak

wypas, sprzyjajĥ takiej grze. Nie

spotkasz teō chyba zespoĀu

muzykujĥcego bez fujarki jednej lub kilku nawet,

czy choěby gwizdka wtrujĥcego rytmicznie melodii.

Wykonane mogĥ byě fujarki z drewna, rogu lub

koŁci wydrĥōonej. WŁrd tych ostatnich szczeglnie

ptasie siĪ nadajĥ, bo puste czĪsto w Łrodku sĥ juō

naturalnie. W zaleōnoŁci od tego ile dziurek ma

taka fujarka, moōna na niej mniej lub bardziej

zmyŁlne melodie wygrywaě. Przy czym jest to

sztuka doŁě Āatwa do opanowania i siĀy wielkiej

z pĀucw nie wymaga.

Gra na gĪŁlach moōe byě dobrym dodatkiem do

opowieŁci wszelakich gadanych lub Łpiewanych.

BrzdĪkaě w odpowiednie struny ino trzeba

i przyciskaě je do deski tak by krtsze byĀy gdy siĪ

chce tony wysokie wydobyě. Moōna teō

mĀoteczkiem uderzaě struny zamiast szarpania

i wtedy dŋwiĪki delikatniejsze uzyskiwaě.

Lutnia to instrument ze strunami szeŁcioma lub

oŁmioma naciĥgniĪtymi nad pudĀem z dziurĥ, ktra

powoduje zwiĪkszenie gĀoŁnoŁci i dŋwiĪcznoŁci

GĪŁle

Fujark

Lutnia

melodii. Rezonansowym to pudĀo siĪ zwie,

a naciĥga struny szyjka zakoĶczona gĀwkĥ z

koĀkami do nawijania.

Lira

Od arabw przywieziona dawno temu, dziŁ lutnia

wŁrd sĀowiaĶskich grajkw popularnĥ siĪ staĀa.

Gra na lutni wymaga wprawy niemaĀej, ale

w rĪkach prawdziwego artysty moōe dawaě wielkĥ

radoŁě sĀuchaczom. Czasem struny w lutni mogĥ byě

podwjne, co jeszcze bardziej utrudnia grĪ, ale

dŋwiĪk daje peĀniejszy.

W zespole jako tĀo muzyczne lutnia jest stosowana,

ale u samotnego Łpiewaka teō bywa spotykana.

Muzykant taki umilaě ludziom ōywot chodzi po

wsiach i grodach, za co strawĪ dostaje i nocleg

bezpieczny, a czasem i grosz jaki od pana bogatego.

RzemieŁlnik, ktry lutnie produkuje lutnikiem siĪ

zwie i nic innego on nie robi zazwyczaj, bo

wykonanie instrumentu czasu wiele zabiera

i umiejĪtnoŁci trzeba mieě duōe, ktre lata caĀe

praktykujĥc u mistrza siĪ nabywa.

Instrument ten pozwala wygrywaě niezwykle

zĀoōone i skoczne melodie. Szczeglnie dobrze

komponujĥ siĪ jej dŋwiĪki z wtrujĥcym bĪbnem

i grzechotkami rozmaitymi. Do grania uōywa siĪ

korby, ktra porusza koĀo okryte wĀosiem, peĀniĥce

rolĪ smyczka, gdyō przesuwa siĪ ono po trzech

strunach. Na jednej z nich wygrywa siĪ melodiĪ,

a dwie pozostaĀe peĀniĥ rolĪ burdonu, podobnego

w zasadzie akompaniowania jak przy dudach.

Drugĥ rĪkĥ lirnik, bo tak zwie siĪ w grajek,

przyciska guziki specjalne, ktre zmieniaě dŋwiĪk

struny pozwalajĥ.

Lirnik to czĪsto wĪdrowiec, ktremu wiek lub

zdrowie nie pozwalajĥ pracowaě na roli lub

wojaczki uprawiaě. Muzyka liry jest przy tym tak

bogata, ōe i Łpiewaě lirnik nie musi umieě zbyt

piĪknie, bo bez tego teō sĀuchaě go moōna,

a i potaĶcowaě teō.

Baraban

Kloc drewniany wydrĥōony, obciĥgniĪty skrĥ

z jednej lub dwch stron to baraban, czyli bĪben.

Uderzany paĀami lub rĪkami wydawaě dŋwiĪki

Baraban

dudniĥce lub warkotliwe moōe. Przy czym wysokoŁě

dŋwiĪku Łrednicĥ barabana, naciĥgiem skry

i technikĥ uderzania regulowaě moōna. Do wtru

innym instrumentom uōywany, ale i do sygnaĀw

dawania byě moōe.

Na Āodziach, gdzie wioŁlarzy gromada, czasem

stosowany jest dla nadawania rytmu pracy. Czasem

teō wojskom towarzyszy dla dodania animuszu

i przestraszenia wroga przed bitwĥ. SĀowianie

jednak rzadko w tym celu go stosujĥ gdyō atak

z zaskoczenia wolĥ i haĀasu niepotrzebnego nie

lubiĥ robiě gdy skryci na wroga czekajĥ.

Skokiem taniec najsnadniejszy,

A tym jeszcze pochodniejszy,

Kiedy w bĪben przybijajĥ,

Same nogi prawie drgajĥ.

Arkona - Instrumenty Muzyczne.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: