KONTROLA ADMINISTRACJI

1.      Uchwalenie ustawy z 28.IX.1991 r.

W 1991 i 1992 r. dokonano gruntownych zmian w organizacji i kontroli finansowej, które to zdecydowały o nowym kształcie ustrojowym całego systemu organów kontroli państwowej, chociaż obowiązującą był nadal ustawa z 1980 r. o NIK, która w swoich postanowieniach nie w pełni odpowiadała rzeczywistości. W zakres tych zmian weszło powołanie :

-         urzędów kontroli skarbowej – UKS

-         regionalnych izb obrachunkowych – RIO – w następstwie uchwalenia ustawy o samorządzie terytorialnym.

Uchwalenie tych instytucji wiązało się z wpływem na cały system organów kontroli w Polsce poprzez nowe instytucje kontrolujące, mające za podstawę akty ustawodawcze.

Poprzednio system był oparty na izbach skarbowych i nie zdawał egzaminu w warunkach gospodarki rynkowej, nie przeciwdziałał też uchylaniu się od świadczeń na rzecz skarbu państwa i powstawaniu afer gospodarczych.

Przyjęto zasady :

-         prowadzenia kontroli samodzielnie przez funkcjonariusza kontroli skarbowej wyposażonego w określone kompetencje i ponoszącego odpowiedzialność za realizację wyraźnie sprecyzowanych zadań ,

-         zagwarantowania podmiotowi kontrolowanemu katalogu praw i obowiązków, m.in. udział we wszystkich stadiach postępowania, poprzez umożliwienie przekształcenia procedury kontroli skarbowej w postępowanie  karno-skarbowe lub karne.

-         ujednolicenia procedury kontroli – formalizując stadium postępowania dowodowego oraz w szczególny sposób określając cele kontroli skarbowej.

CELE  KONTROLI  SKARBOWEJ:

-         ochrona interesów i praw majątkowych Skarbu Państwa,

-         zapewnienie skuteczności wykonania zobowiązań podatkowych i innych należności stanowiących dochód budżetu państwa lub państwowych funduszy celowych,

-         badanie zgodności z prawem gospodarowania mieniem państwowych osób prawnych ,

Nowelizacja ustawy z 28.11.91 o kontroli skarbowej  Dz. U. 1992 r. Nr 21 poz. 85,  Dz. U. 1996 r. Nr 106 poz. 496, Dz. U. 1996 r. Nr 152 poz. 720, Dz. U. 1997 r. Nr 71 poz. 449, Dz. U. 1997 r. Nr 121 poz. 770, Dz. U. 1997 r. Nr 137 poz. 926.

Zmiany nastąpiły w związku z wprowadzeniem zmian do ustawy prawo budżetowe i niektórych innych ustaw z 15.II.1992, zmianie niektórych ustaw normujących funkcjonowanie gospodarki i administracji publicznej z 8.VIII.1996 , wprowadzeniu ustawy Ordynacja podatkowa w dniu 29.VIII.1997 r.

2.      ORGANIZACJA KONTROLI SKARBOWEJ

Organizację kontroli skarbowej można rozpatrywać w myśl ustawy z 28.IX.91 w trzech płaszczyznach :

A)    JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH – Ministerstwo Finansów i urzędy kontroli skarbowej

Ministerstwo Finansów ( MF ) – którego wewnętrzne struktury organizacyjne wyróżniają biura i departamenty, jak również urząd Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej, który w praktyce piastuje funkcję wiceministra finansów – ukierunkowane jest na zarządzanie systemem kontroli skarbowej.

Dla tego celu wyspecjalizowane są 2 departamenty :

1.      1.      departament nadzoru i kontroli resortowej – do którego obowiązków należy :

-         opracowywanie wytycznych dla działania urzędów i izb skarbowych,

-         nadzorowanie i kontrolowanie urzędów i izb skarbowych,

-         projektowanie statutów i struktur organizacyjnych tych urzędów

2.      2.      Departament kontroli skarbowej – do którego obowiązków należy :

-         organizacja urzędów kontroli skarbowej

-         nadzór nad działalnością tych urzędów,

-         opracowywanie zasad przeprowadzania kontroli planowych , okresowych i doraźnych.

Urzędy kontroli skarbowej – działają na podstawie statutu oraz regulaminu organizacyjnego. Całością prac urzędu kieruje dyrektor przy pomocy wicedyrektora. W urzędach tych mogą być powoływane wewnętrzne jednostki organizacyjne , tj. wydziały, oddziały i jednoosobowe stanowiska pracy

Jednostki te dzielą się na :

a)      merytoryczne – zajmują się

· programowaniem, przygot., analizą i sprawozdawczością kontroli,

· prowadzą kontrolę podatkową osób prawnych i fizycznych,

· prowadzą kontrolę dewizową, budżetową, wewnętrzną i szczególnego nadzoru podatkowego

b)      ogólne – które obejmują :

· prowadzenie spraw kadrowych i socjalnych,

· szkolenie zawodowe, organizacyjne, obsługi prawnej, księgowości i sprawy administracyjno-gospodarcze.

B)    ORGANÓW KONTROLI SKARBOWEJ Minister Finansów, Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej oraz insp. kontroli skarbowej

Minister Finansów – jest naczelnym organem administracji państwowej w tym kontroli skarbowej, który realizuje swe zadania przy pomocy Ministerstwa Finansów.

Do uprawnień ministra finansów należy m.in.

-         kontrolowanie jedn. org. kontroli skarb. oraz izb skarbowych pod względem : prawidłowości realizacji przydziel. zad. , przestrz. przez pracow. etyki obiektywizmu w ich dział. , ochrony inter. Skarbu P., kontroli udziel. określ. i przepr. poboru podatków i niepodatkowych należności budżetowych.

-         wnioskowanie do premiera o powołanie i odwoł. Gener. Insp. Kontroli S.

-         powoł. i odwoł. – na wniosek premiera – dyr. urzędów kontroli s.

-         ma uprawnienia do zmiany dec. ostat. w trybie przepisów KPA

-         stanowi akty prawne wywierające podstawowy wpływ na kontrolę skarbową

-         określa w porozum. z Min. Spraw Wew. i Adm. – sposób prowadz. czynności operacyjno-rozpoznawczych i zasady dysponowania funduszem operacyjnym.

Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej – który w praktyce pełni funkcję wiceministra powołany i odwoływany jest przez Prezesa RM na wniosek Min. Finansów.

Kompetencje GIKS są szerokie i można je podzielić na dwie grupy

a)      o charakterze proceduralnym : ustal. planów kontroli, upoważ. insp. do prowadz., kontroli poza właściwością miejscową, wydaw. dec. o zmianie insp. prowadz. kontrolę., rozpatryw. odwołań od dec. ustalaj. lub okeśl. wysokość zobowiązań podatkowych wyd. w I instancji przez inspektorów MF

b)      rozpatr. odwołań od postanowień insp. wyd. w postęp. kontrolnym

c)      prawo żądania od banków i podmiotów prowadzących przedsiębiorstwa maklerskie lub funduszy powierniczych – inf. o klientach,

d)      wyłączne uprawnienie do zarządzenia zastosowania środków technicznych, które umożl. uzyskanie inf. w sposób tajny wraz z utrwaleniem środków i dowodów.

e)      wyd. upoważ. do dokonania czynności szczególnego nadzoru podatkowego.

Inspektorzy Kontroli Skarbowej – są I instancją całej struktury kontroli s. Powoł. i odwoł. są przez GIKS, posiadają status urzędnika państwowego.

Stanowisko to wymaga spełnienia warunków : polskie obywat., korzyst. z pełni praw obywat., niekaralność za winy umyślne, wyższe wykształ. ( ekonom. lub prawn. ) , 5 letni staż pracy w adm. podatkowej lub 3 letnia praktyka w kontroli skarbowej, zdany egzamin kwalifikacyjny.

Zakres uprawnień inspektora wynika z ustawy o kontroli skarbowej oraz z ustawy Ordynacja podatkowa z 29.VIII.97 r.

Do ich wyłącznej kompetencji należy prowadzenie dochodzeń w sprawach karno-skarbowych i w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe na szkodę Skarbu Państwa.

A)    QUASI – ORGANÓW KONTROLI SKARBOWEJ – org. posiadające kompetencje w zakresie kontroli skarbowej, nie zaliczone przez ust. do org. kontroli skarbowej.

Należą do nich izby skarbowe, Podatkowa Komisja Odwoławcza oraz dyr. urzędów kontr. skarbowej. Ustawa o kontroli s. przyjęła szeroko pojętą zasadę współdziałania org. adm. państwowej i samorząd. oraz innych państwowych jedn. org. z org. kontroli skarbowej przy wykonywaniu nałożonych na nie zadań.

Izby Skarbowe – są org. odwoławczymi od dec. inspektorów określ. lub ustal. wys. podatków lub innych należności budżetowych, dla których I instancją są właściwe urzędy skarbowe. W takich dec. IS może podjąć dec. o :

-         utrzym. w mocy zaskarżoną dec.,

-         uchylić w całości lub części zaskarż.dec. ,

...