prognozowanie i symulacja.doc

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

1.PODSTAWOWE KLASYFIKACJE PROGNOZ

-p.samorealizujące się i samounicestwiające się;

  p.może stać się przyczyną zaistnienia lub niezaistnienia zapowiadanego zdarzenia

-p.zmiennych sterowanych i nie sterowanych;

  zm.sterowane-zmienne, na których kształtowanie ma wpływ decydent

-p.realistyczne i badawcze (w tym ostrzegawcze);

  realistyczna-gdy stopień zaufania odbiorcy do prognozy jest wysoki

  badawcza-rozpoznanie przyszłości i ukazanie wielu możliwych jej wersji

  ostrzegawcze-przewidywanie zdarzeń niekorzystnych dla odbiorcy p.

-p.ilościowe i jakościowe;

  ilościowa-gdy stan zmiennej jest wyrażony liczbą

  jakościowa-gdy prognozowanym zdarzeniem jest stan zmiennej jakościowej lub słownie opisana sytuacja dot.zm.ilościowej

-p.punktowe i przedziałowe;

  punktowa-gdy podaje się,że zmienna przyjmie określoną wartość

  przedziałowa-gdy podaje się przedział liczbowy,który obejmuje przyszłą wartość zmiennej

-p.krótko-,średnio- i długookresowe.

  p.k.-p.na taki przedział czasu,w którym zachodzą tylko zmiany ilościowe

  p.ś.-p.oczekuje się zmian ilościowych i śladowych jakościowych

  p.d.-p.zmiany ilościowe i jakościowe

2.ETAPY PROGNOZOWANIA

1.sformułowanie zadania prognostycznego

2.podanie przesłanek prognostycznych

3.wybór metody prognozowania

4.wyznaczenie prognozy

5.ocena dopuszczalności prognozy

6.weryfikacja prognozy

3.DOPUSZCZALNOŚĆ PROGNOZY

P.jest dopuszczalna gdy jest obdarzona przez jej odbiorcę stopniem zaufania wystarczającym do tego, by mogła być wykorzystana do celu,dla którego została ustalona. Dopuszczalność prognozy jest określana w tym samym czasie, w którym wyznacza się prognozę. Pojęcie to służy wyznaczeniu horyzontu prognozy.

4.DEFINICJA PROGNOZY

P. jest sądem o stanie zmiennej lub zmiennych z przyszłości, która jest określana explicite (w przypadku zmiennej ilościowej) przez podanie momentu lub przedziału czasu bądź implicite.

P. są tylko zdania, co do których przekonanie jest niestanowcze (stąd stwirdzenia niestanowcze lub niepewne)

P.-sąd o nast.właściwościach:

-sformułowany z wykorzystaniem dorobku nauki

-odnoszący się do określonej przyszłości

-weryfikowany empirycznie

-niepewny,ale akceptowany

P.statystyczną nazywać będziemy każdy sąd którego prawdziwość jest zdarzeniem losowym, przy czym prawdopodobieństwo tego zdarzenia jest  znane i wystarczajęco duże dla celów praktycznych.

5.KRYTERIA DOBORU INFORMACJI PROGNOSTYCZNYCH

rzetelność-dane muszą być zgodne z przedmiotem którego dotyczą

jednoznaczność-dane powinny być podawane w takiosób,by każdy odbierał je tak samo

identyfikowalność zjawiska przez zmienną (zmienne)- wiele zjawisk można opisać za pomocą więcej niż 1 zmiennej,nawet jeśli są to zjawiska proste

kompletność-powinny obejmować wszystkie ważne wiadomości,pomijać zaś powtarzające się i marginesowe

aktualność danych dla przyszłości-analiza ta powinna wyłonić fakty niosące przyszłość

koszt zbierania i opracowywania danych-minimalizacja ilości danych

porównywalność danych-czasowa(jednakowy odstęp czasu),terytorialna(jednakowe terytorium),pojęć i kategorii(te same definicje i klasyfikacje),metody obliczeń

6.REGUŁY PROGNOZOWANIA EKONOMETRYCZNEGO

Reguła p.-sposób przejścia od danych przetworzonych do prognozy

reguła podstawowa-prognozę otrzymuje się wskutek ekstrapolacji modelu poza próbę.Stosowana jest gdy prognosta żywi uzasadnione przekonanie,że model,który trafnie opisywał przeszłość,będzie również aktualny w czasie, dla którego wyznacza prognozę.

reguła podstawowa z poprawką-korzysta się z niej gdy występuja uzasadnione przypuszczenia co do tego,że ostatnio zaobserwowane odchylenia danych empirycznych od modelu utrzymają się w przyszłości

reguła największego prawdopodobieństwa-stosowana gdy zmienna prognozowania jest zmienną losową i jest znany jej rozkład prawdopodobieństwa,bądź rozkład ten może być oszacowany na podstawie próby

reguła minimalnej straty-gdy prognoza jest podstawą decyzji,z którą są związane wysokie nakłady finansowe lub ryzyko wystąpienia niepokojów społ.

7.METODY PROGNOZOWANIA

obejmują sposób przetworzenia danych o przeszłości oraz sposób przejścia od danych przetwarzanych do prognozy

metody analizy i prognozowania szeregów czasowych-wyróżnikiem tej grupy jest korzystanie w diagnozowaniu przeszłości zjawiska z danych o dotychczasowym kształtowaniu się zmiennej lub zmiennych prognozowanych.

metody prognozowania przyczynowo-skutkowego

metody analogowe-służą do przewidywania przyszłości określonej zmiennej na podstawie danych o zmiennych podobnych, co do których istnieją zbyt słabe podstawy,by przypuszczać,że są przyczynowo powiązane ze zmienną prognozowaną.nadają się do p.średnio- i długookr.

metody heurystyczne-wykorzystują opinie ekspertów,oparte na ich intuicji i doświadczeniu

metoda scenariuszy-kombinacja wielu metod,stosowana do prognozowania zjawisk szczególnie skomplikowanych,których przyszłośc jest b.niepewna

8.RODZAJE METOD ANALOGOWYCH

Prognozowanie analogowe polega na przewidywaniu przyszłości określonej zmiennej przez wykorzystanie informacji o innych zmiennych,których zmiany w czasie są podobne,jakkolwiek nie równoczesne.

metoda analogii biologicznych-przenoszenie budowy i funkcjonowania organizmów żywych na inne obiekty,p.jakościowe

metoda analogii przestrzennych-przewidywanie zajścia określonego zdarzenia na podstawie informacji o wystapieniu takiego zdarzenia na innych terytoriach,p.jakościowe

metoda analogii historycznych-przenoszenie prawidłowości zmian w czasie jednych zjawisk, na inne zjawiska zachodzące w tym samym obiekcie,używane są zmienne różnoimienne,p.ilościowe

metoda analogii przestrzenno-czasowych-przenoszenie z jednych obiektów do innych prawidłowościzmian zjawisk w czasie,używane są zmienne jednoimienne,p.ilościowe

9.PODOBIEŃSTWO POZIOMU I PODOBIEŃSTWO KSZTAŁTU

Najważniejszym problemem metodologicznym prognozowania analogowego jest określenie podobieństwa zmiennych.

Wg kryterium podobieństwa poziomu 2 zmienne są podobne,jeżeli w pewnym momencie lub okresie osiągnęły jednakową wartość(dotyczy tylko zmiennych jednoimiennych).

Wg kryterium podobieństwa kształtu 2 zmienne są podobne,jeżeli charakteryzują się podobnymi zmianami w czasie,tj.mają podobne

tendencje rozwojowe,wahania sezonowe lub cykliczne.(dot.zmiennych jednoimiennych i różnoimiennych)

10.SCHEMAT PROGNOZOWANIA ANALOGOWEGO

1.ustalenie  wstępne obiektów wzorcowych (obiektów wyprzedzających dany obiekt prognozowany),metody: intuicja, sugestie innych badań, dobór merytoryczny, dobór statystyczny, wielowymiarowa analiza porównawcza

2.należy zebrać materiał statystyczny dotyczący ścieżek rozwojowych ( empiryczne,modelowe, prognozowe) obiektów wzorcowych i prognozowancych

3.ustalenie opóźnień rozwojowych ( na podstawie podobieństwa kształtu,poziomu i dynamiki) obiektu prognozowanego względem obiektów wzorcowych

4.prognozowanie dalszego przebiegu zjawiska w badanym obiekcie na podstawie dotychczasowego przebiegu zjawisk w obiektach wzorcowych-otrzymujemy prognozy cząstkowe

5.sporządzamy prognozę końcową np.średnią z prognoz cząstkowych

11.OKREŚLANIE PODOBIEŃSTWA KSZTAŁTU

-na „oko” (intuicyjnie),

-na podstawie korelacji między dwoma zbiorami danych,

-zastosowanie specjalnych mierników podobieństwa dwóch zbiorów

13.USŁUGI STOMATOLOGICZNE

Kraje skandynawskie, Hiszpania, Francja, Niemcy, Włochy i Czechy mają lepiej rozwinięte usługi stomatologiczne niż w Polsce. W związku z tym, dobrym są wzorcem dla Polski w zakresie tych usług. Natomiast Bułgaria nie jest dobrym wzorcem bo ma gorzej rozwinięte usługi stomatologiczne. Jako wzorce należy brać zawsze obiekty wyprzedzające dany obiekt prognozowany.

14.CELE METOD DELFICKICH

Metoda delficka  polega na badaniu opinii ekspertów dotyczących prawdopodobieństwa lub czasu zajścia przyszłych zdarzeń.Uzyskaną prognozą jest zgodny sąd osób kompetentnych na określony temat. Cele:

-wskazanie dat zajścia zjawisk

-określenie punktów zwrotnych zjawiska

-tworzenie oceny okoliczności mających wpływ na przyszłość

-ocena przydatności prognoz i modeli prognostycznych

15.BURZA MÓZGÓW (brainstorming), A.F.Osborn

Najbardziej znana odmiana konferencji problemowych. Sposób na znalezienie rozwiązań w krótkim czasie.Oparta jest na 2 podstawowych wymaganiach metodycznych:1.nie krytykować,2.stymulować jak największą liczbę pomysłów.

Uczestnicy BM mogą :zgłaszać wszystkie pomysły,łączyć i doskonalić pomysły,zgłaszać nasuwające się sugestie bez śledzenia cudzych pomysłów i wyczekiwania na swoją kolejkę wypowiedzi, prezentować pomysły jasn i zwięźle,wykorzystywać i rozwijać pomysły innych uczestników,nie ma autorstwa pomysłów.

Warunkiem skuteczności BM jest przestrzeganie ww zasad, zapewnienie właściwego przebiegu badania oraz odpowiednie dobranie grupy ekspertów.

Etapy: 1.przygotowanie (sprecyzowanie problemu, zebranie inf.o badanym problemie, dobór grupy ekspertów)

2.tworzenie (przedst.problemu i przypomnienie zasad BM, notowanie pomysłów)

3.ocenianie (ustalenie kryterium oceny, analiza i ocena pomysłów,przedst.ostatecznego sposobu rozw.problemu.

16. Postulaty pod adresem ekspertów.

Ekspert to osoba o nieszablonowej osobowości, dużej wiedzy i szerokich horyzontach myślenia, zwrócona ku przyszłości, o odpowiednim uznaniu w środowisku. Grupa ekspertów powinna być uniwersalna złożona z osób wszechstronnych, zainteresowanych przyszłością, zawierać reprezentantów specjalistycznych dziedzin nauki i praktyki. Powinna ona być liczna, by reprezentować różne poglądy. Wybrane osoby powinny niezależnie myśleć oraz mieć niezależną wizję przyszłości.

17. Fazy badania delfickiego.

I. Zdefiniowanie problemu – tematy badań może określić albo specjalna grupa osób np. organizatorzy badania albo eksperci.

II. Wybór grupy ekspertów na podstawie wymagań badawczych.

III. Przygotowanie i rozesłanie ankiety – pytania powinny być jasno i jednoznacznie sformułowane oraz niezależne od siebie ( najlepiej ok. 25), ankietę wysyła się pocztą do wszystkich wybranych ekspertów.

IV. Analiza odpowiedzi z ankiety – organizatorzy opracowują otrzymane odpowiedzi, agregując uzyskane opinie. Wyniki przedstawiane są w postaci miar przeciętnych. W celu zbadania zgodności opinii ekspertów wyznacza się miary zmienności oraz siły związku.

V. a: jeśli zgoda została osiągnięta to można zakończyć badanie i przedstawić wyniki

b: jeśli nie to rozsyła się kolejną ankietę wraz ze zbiorczymi wynikami z poprzedniej i prosi się ekspertów o podanie uzasadnienie opinii dla każdego ze zdarzeń. Pozwala to na wskazanie  innym uczestnikom nowych czynników. Odpowiedzi są ponownie statystycznie opracowywane i ustala się listę argumentów.

18. Podstawowe cechy ekspertyzy.

a. niezależność opinii ekspertów – poprzez izolowanie ich od siebie podczas badania, uczestnicy nie wiedzą kto jeszcze jest w grupie ekspertów

b. anonimowość wypowiadanych sądów – zapewniona przez użycie ankiety, daje możliwość swobodnej wypowiedzi, opinie innych uczestników są również anonimowe

c. wieloetapowość postępowania – to efekt opracowania starannie zaplanowanego programu następujących po sobie ankiet, przeplatanych i podawaniem opinii zbiorczych ekspertów

d. uzgadnianie i sumowanie opinii osób kompetentnych – w zależności od tego czy odpowiedzi mają charakter ilościowy czy jakościowy odmiennie ustala się stopień zgodność sądów dotyczących przyszłości.

19. Procedura tworzenia scenariusza.

I. Zdefiniowanie obiektu, określenie jego elementów i powiązań między nimi, określenie zakresu scenariusza ( wybór zjawisk zachodzących w obiekcie i uwzględnianych w scenariuszu)

II. Identyfikacja zjawisk należących do otoczenia danego obiektu (tzw. obszarów oddziaływania) i wpływających na jego rozwój oraz określenie powiązań między zmiennymi należącymi do różnych obszarów oddziaływania i zmiennych wnętrza obiektu.

III. Ilościowy opis powiązań między elementami obiektu oraz między obiektem a jego otoczeniem w teraźniejszości czyli w chwili przygotowania scenariusza.

IV. Sporządzenie prognoz zmiennych należących do otoczenia obiektu i nań wpływających.

V. Opracowanie prescenariuszy.

VI. Identyfikacja czynników zakłócających proces rozwoju obiektu.

VII. Sporządzenie scenariusza.

20. Prescenariusz, Scenariusz ciężki,lekki.

Prescenariusz – to jakościowy opis wybranych wariantów przyszłości obiektu; konstruuje się prognozy zmiennych należących do obiektu i na ich podstawie tworzy się wielowariantowy opis rozwoju obiektu i analizuje się alternatywy czyli różne warianty, których opis to prescenariusz.

Scenariusz ciężki - ? tworzy się go wg zasady status quo

Scenariusz lekki - ? to taki, który uwzględnia zakłócenia losowe

21. Scenariusz dla firmy.

Scenariusze bazują na założeniach co do kompleksowych interakcji pomiędzy społecznymi, ekonomicznymi, politycznymi i technologicznymi czynnikami tj. między otoczeniem a firmą. Jego celem jest pomoc firmie w borykaniu się z niepewnością, pozwalają oswoić się z nią. Określa się w nim ogólny kierunek rozwoju, misję cele i zadania. Musi on uwzględniać charakter firmy i jej powiązania z otoczeniem, Najpierw dokonuje się wyboru wyników działalności, mierników i decyzji, które będą rozważane a potem wyboru czynników decyzyjnych. Ocenia się: sytuację firmy, kierownictwo i organizację, marketing, produkcję, zaopatrzenie, badania i rozwój, kadry i finanse.

22. Metody prognozowania sprzedaży:

§         Opinie osób bezpośrednio zajmujących się sprzedażą – ma postać metody ankietowej

§         Opinia kierownictwa – jedna z prostszych i najszerzej stosowanych metod

§         Badania intencji zakupów – metoda ankietowa polegająca na bezpośrednim pytaniu klientów o plany ich zakupów

§         Opinie ekspertów zewnętrznych na temat różnych dziedzin działalności przedsiębiorstwa

§         Analiza szeregów czasowych (prognozy krótkookresowe)

23. Prognozowanie sprzedaży nowych produktów.

Wymaga ono informacji łącznych, uzyskanych z opinii menedżerów, ekspertów, badania intencji zakupów oraz badania produktów analogicznych. Proces ten ma 5 etapów:

§         Prognozowanie wykonalności danego produktu

§         Prognozowanie stopnia akceptacji danego produktu przez klientów

§         Prognozowanie użyteczności produktu na podstawie danych pochodzących z pertestów rynkowych

§         Prognozowanie dochodów firmy bazujące na informacjach pochodzących z testów rynkowych

§         Prognozowanie sprzedaży na podstawie pierwszych danych pochodzących z rynku i jej zastosowanie do określenia potrzebnej wielkości surowców, personelu i podobnych wymagań dla krótkiego, średniego i długiego okresu.

24. Test koniunktury.

Jest to metoda b. popularna metoda stosowana z powodzeniem w ponad 40 krajach od kilkudziesięciu lat. W ramach UE opracowano już jednolity wzorzec testu dla wszystkich krajów członkowskich.

Celem testu jest określenie aktualnego stanu aktywności gospodarczej w porównaniu z okresem poprzednim i wyznaczenie prawdopodobnego kierunku zmian w okresie następnym. Test oparty jest na systemie ankiet miesięcznych i kwartalnych przeprowadzanych w określonej grupie podmiotów gospodarczych. Z reguły zawiera głównie pytania typu jakościowego oraz nieliczne pytania ilościowe. Liczba i rodzaj pytań są zróżnicowane w różnych krajach. Pytania dzielą się na: diagnostyczne, prognostyczne, specjalne i dodatkowe. Wyniki podawane są w postaci odsetek i publikowane na bieżąco w specjalnych biuletynach a także w prasie gospodarczej i codziennej.

25. Prognozowanie inflacji.

Nowoczesne modele inflacji uwzględniają przede wszystkim specyficzne cechy gospodarek, których dotyczą i wymagają analiz ilościowych zjawisk w nich zachodzących. Narzędziem umożliwiającym takie analizy są wielkie modele ekonometryczne (makromodele), które w uproszczony sposób przedstawiają funkcjonowanie gospodarki narodowej. Zjawisko inflacji opisuje tzw. pętla inflacyjna, która łączy przyrost cen z przyrostem płac przeciętnych oraz zmianami kursu walutowego i stóp procentowych.

Inne metody prognozowania inflacji to wskaźnik zatrudnienia, wskaźnik zmian cen surowców krajowych i importowanych i wielkość zadłużenia ogółem.

26. System prognostyczny w przedsiębiorstwie.

Jego zadaniem jest dostarczanie informacji o przyszłych zmianach otoczenia i o skutkach tych zmian dla przedsiębiorstwa w postaci prognoz zmiennych wewnętrznych, uwzględniających także działania podejmowane w przedsiębiorstwie. System powinien dostarczać wielu rodzajów prognoz: długo-, średnio- i krótkookresowych, ilościowych i jakościowych, realistycznych i badawczych, w tym ostrzegawczych. Budując system prognostyczny w przedsiębiorstwie należy przestrzegać zasady racjonalności działania, tj. dążyć do tego, by koszt funkcjonowania systemu był niższy od korzyści z niego płynących. Oznacz to oszczędną organizację systemu ale i dbałość o jakość prognoz.

27. Prognozowanie finansowe.

Polega na budowaniu sprawozdań finansowych ( rachunek zysków i strat, bilans, przypływy gotówkowe) pro forma przedsiębiorstwa na okres objęty prognozą. Są to podstawowe źródła informacji o zamierzeniach przedsiębiorstwa w roku i o ewentualnych zmianach, jakie mogą zajść w jego sytuacji majątkowej i finansowej w ciągu roku. Podstawowym celem prognozowania finansowego jest określenie wielkości kapitału potrzebnego do zrealizowania prognozowanej wielkości sprzedaży.

Etapy konstrukcji prognozy finansowej:

§         Prognozowanie sprzedaży przedsiębiorstwa

§         Identyfikacje tych pozycji w bilansie, które są bezpośrednio zależne od poziomu sprzedaży i obliczenie wskaźników stosunku sprzedaży do każdej z nicj

§         Oszacowanie wielkości tych pozycji, które nie są bezpośrednio zależne od poziomu sprzedaży

§         Porównanie całkowitej wartości przyszłych aktywów z wartością przewidywanych pasywów (źródeł funduszy); gdy aktywa > pasywa to różnica to dodatkowe fundusze, które trzeba zdobyć by utrzymać działalność na planowanym poziomie, jeśli a < p to jest nadwyżka płynności działalności przedsiębiorstwa.

...