K. Jodkowski, UZ
Problem pseudonaukowości astrologii w sporach Popper-Kuhn
Powszechnie sądzi się, że Kuhnowska filozofia nauki stoi w mocnej opozycji do Popperowskiej filozofii nauki. Bliższe przyjrzenie się jednak obu koncepcjom każe uznać, że istnieje między nimi duża zbieżność. Przykładowo obaj oni uważają astrologię za pseudonaukę i to z tego samego powodu – empirycznej niefalsyfikowalności. Jednak każdy z nich nieco inaczej kryterium falsyfikowalności rozumie. Kuhn jest zdania, że gdyby poprzestać na Popperowskim rozumieniu tego kryterium, astrologię należałoby uznać za naukową. Dopiero Kuhnowskie rozumienie tego kryterium naukowości pozwala uzasadnić intuicyjne odrzucenie astrologii ze sfery badań naukowych.
Zenon E. Roskal, KUL
Współczesna astrologia w świetle Paula R. Thagarda kryterium demarkacji
Paul Thagard (ur. 1950) jest wybitnym kanadyjskim filozofem nauki, który sformułował kryterium pozwalające określić astrologię jako pseudonaukę. Według jego kryterium demarkacji nauki i pseudonauki teoria nie jest naukowa jeżeli: 1) jest mniej postępowa, w długim okresie czasu, niż teorie alternatywne i zwiera wiele nierozwiązanych problemów (anomalii); 2. wspólnota badawcza a) nie wykazuje żadnego zainteresowania, by ocenić wartość poznawczą teorii w relacji do jej konkurentek, b) tylko w niewielkim stopniu usiłuje rozwijać teorię w celu rozwiązania trapiących ją anomalii, c) jest wybiórcza (nie jest obiektywna) przy próbach konfirmacji (resp. dyskonfirmacji) teorii, którą utrzymuje.
W swoim referacie będę argumentować, że pomimo deklaracji Paula R. Thagarda oraz innych filozofów nauki (m.in. Jacek Cachro) kryterium to nie pozwala jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie o przyczyny pseudonaukowości astrologii.
Robert Piotrowski, UZ
Astrologia i genetyka
Analogia astrologii z genetyką nie jest niczym oryginalnym, narzuca się wręcz sama przez się. Oba rodzaje wiedzy, niezależnie od ich aktualnego statusu jako odpowiednio pseudo-, czy też protonauki oraz nauki prawdziwej, wykorzystywane były (i są) do przewidywania losów pojedynczych ludzi i społeczeństw. Jednak analogia nie ma wyłącznie tak utylitarnego charakteru. Podobieństwa dotyczą także sposobu myślenia o człowieku, innymi słowy podobne są antropologia astrologiczna i genetyczna. Dostrzega się to zresztą po obu stronach. Nasze wystąpienie zawierać będzie analizę zakresu i treści podobieństwa między astrologią a genetyką.
Jacek Rodzeń, UJK
J.W.A. Pfaff (1774-1835) – ostatni(?) zwolennik astrologii na katedrze uniwersyteckiej
J.W.A. Pfaff był dobrze zapowiadającym się matematykiem i astronomem, wywodzącym się z bogatego w tradycje naukowe niemieckiego rodzeństwa braci Pfaff. Niniejszy referat śledzi losy najmłodszego z nich – Johanna Wilhelma Andreasa, od jego studiów teologicznych w Getyndze po aktywność w Uniwersytecie w Erlangen. Krocząc śladami K. Ptolemeusza i J. Keplera, w pierwszych dekadach XIX w., J.W.A. Pfaff usiłował dokonać reformy astrologii, opierając się na aktualnych w tym czasie odkryciach astronomicznych, a także wynikach z innych dziedzin ówczesnego przyrodoznawstwa. Mało znanym epizodem w tym zakresie były np. jego kontakty na początku lat 20. XIX w. z wybitnym bawarskim optykiem i fizykiem Josephem Fraunhoferem (1787-1826), własne próby pionierskich, jak na owe czasy, obserwacji spektroskopowych, a nawet pomysł budowy nowatorskiego aparatu widmowego. Wysiłki zmierzające do ugruntowania astrologii jako pełnoprawnej nauki uniwersyteckiej, zamiast oczekiwanego skutku, przyniosły Pfaffowi jedynie sprzeciw, drwinę i zepchnięcie na margines środowiska akademickiego. Osobisty dramat tego badacza należy jednak odczytywać na tle niezwykle popularnego w pewnych kręgach ówczesnych państw niemieckich (a także skandynawskich) romantycznego ruchu intelektualnego tzw. Naturphilosophie.
kazjod