Wstęp
Ta książka wzięła początek od pewnego pomysłu i planu. Pomysł był taki, by napisać ogólną historie komunizmu na całym świecie; plan zaś polegał na tym, żeby zrobić to głównie poprzez zebranie literatury przedmiotu dotyczącej każdego po kolei kraju, który doświadczył komunizmu. Jest rzeczą zadziwiającą, jak mało podjęto prób realizacji tego rodzaju projektów, a niemal wszystkie prace powstały przed upadkiem państw komunistycznych w Europie Wschodniej i ZSRR w latach 1989-1991.
Ta początkowa koncepcja została następnie poddana licznym przekształceniom. Kiedy dowiedziałem się, że pięć szóstych powierzchni lądowej świata nie należy do Związku Radzieckiego, struktura i treść książki uległy dużym zmianom. Tak się zresztą działo w wypadku większości napisanych przeze mnie prac. Jednakże plan został odrzucony - z bardzo konkretnego powodu. Spędziłem roczny (2004-2005) urlop naukowy w Hoover In-stitution na Uniwersytecie Stanforda. Archiwa są dla historyka źródłem ożywczej wody. Kiedy odkryłem bogactwo zasobów dostępnych naukowcom w cieniu wieży Hoovera, przekopywałem pudła dokumentów jedno po drugim niczym spragniony podróżnik. Przypisy końcowe dają pewne pojęcie o nadzwyczajnych materiałach na temat krajów takich jak Węgry, Kuba oraz Indie. Równie pouczające okazały się dokumenty dotyczące Związku Radzieckiego, szczególnie zaś jego stosunków ze „światowym ruchem komunistycznym". I chociaż nie zamierzałem zajmować się szczególnie komunizmem amerykańskim ani brytyjskim, wszelka niechęć rozwiała się, kiedy zbadałem zawartość pudeł. Wielokrotnie z katalogu wyłaniały się dziwne małe fiszki: Ivy Litvinov na temat Rosę Cohen; radzieccy urzędnicy na temat Arthura i Jewgienii Ransome; zajmujący się pomocą żywnościową urzędnicy Herberta Hoovera na temat reżimu Beli Kuna; zbiegli kubańscy ministrowie na temat Castro i jego otoczenia; Eugenio Reale o trudnościach Togliattiego związanych z Europą Wschodnia oraz rosyjski dziennik Malcolma Muggeridgea.
Książka bada komunizm w jego wielu aspektach. To oczywiście wymaga przeanalizowania sytuacji państw komunistycznych, przedstawienia ich przywódców oraz społeczeństw. Równie ważna jest ideologia komunistyczna i jej atrakcyjność dla ludzi poza krajami komunistycznymi. Poświęciłem także dużo miejsca XX-wiecznej geopolityce. Co więcej, naprawdę wszechstronne ujęcie komunizmu musi również obejmować państwa, w których komuniści nie mogli nawet marzyć o objęciu władzy.
Poszukiwania w archiwach skłoniły mnie do zmodyfikowania początkowych interpretacji. Tchnęły również ducha w wydarzenia i sytuacje - mam nadzieję, że odczują to czytelnicy poniższych rozdziałów. Personel Hoover
Institution Archives był nadzwyczaj kompetentny i pomocny. Jestem nieskończenie wdzięczny Elenie Danielson, Lindzie Bernard, Carol Lea-denham, Ronowi Bulatovowi, Lorze Soroce, Davidowi Jacobsowi, Lyali Kharitonovej oraz ich kolegom; wskazali mi oni pudła, które bym zapewne ominął. Bardzo dziękuję Robertowi Conąuestowi za zachętę do poszukiwań w Hoover Institution, a także dyrektorowi Johnowi Rai-sianowi i członkowi Rady Nadzorczej Tadowi Taubemu za umożliwienie mi tego w praktyce. Deborah Yentura i Celeste Szeto, które zajmują się organizacją obsługi przybywających tu naukowców, były wzorem życzliwości.
Moja żona, Adele Biagi, była ogromnie pomocna w trakcie pracy, prowadząc kwerendę w National Archives w Kew, a także czytając i omawiając ...
macboguc