3 9.11.2007 polska.pdf

REALIZM SOCJALISTYCZNY

- 1946: szereg wydarzeń zapowiadających zmianę polityki kulturalnej – artyści powinni budowa

socjalizm np. postulaty radiowe Bieruta: związać sztukę ze społeczeństwem budującym

socjalizm, zbyt skoncentrowaną na własnych środkach artystycznych > Marian Bogus i Zbigniew

Dłubak (np. „przecięcie kapusty”) = nowoczesne społeczeństwo powinno się posługiwać

nowoczesnymi formami sztuki

- 1949: likwidacja odziedziczonego życia artystycznego (przedwojennego), elementów

decydujących o charakterze tej kultury: rozwiązanie grup artystycznych, niezależnych galerii,

antykwariatów itd. > powołanie CBWA (Centralne Biuro Wystaw Artystycznych) + placówki BWA

(Ogólnopolskie Wystawy Artystów Plastyków - najważniejszy przegląd sztuki współczesnej:

doroczne prezentacje w MNW ) + środowiskowej narady (np. zjazd Związku Literatów Polskich w

Katowicach) > krytyczna ocena dorobku 1945 – 49 oraz sformułowanie realizmu socjalistycznego

jako jedynego, właściwego stylu

- 1949: w lutym zjazd Artystów Plastyków w Nieborowie w rezydencji Radziwiłłów (1.

Ludowe Muzeum i dlatego ocalało): spotkanie z ministrem kultury – sondowanie środowiska

artystycznego (m.in. Stanisław Lorentz ) > próbowano przekonać władzę do sztuki

eksperymentalnej – wykluczono inne możliwe działania artystyczne (wyszczególnienie wszystkich

„nieodpowiednich” pracowni edukacyjnych)

+ Festiwal Szkół Artystycznych : skrytykowany

>>> powiązanie sztuki z życiem społecznym: teza Lenina o odbiciu rzeczywistości w sztuce jako

podstawa = realizm socjalistyczny

1. realizm socjalistyczny jest metodą twórczą

2. pokazującą rzeczywistość w sposób prawdziwy

3. rzeczywistość ta przedstawiona w jej rewolucyjnym rozwoju

> ta metoda nie była konkretnym zespołem wskazań

w metodzie 3 kategorie:

a. partyjność = ideowość = ideowe wskazania partii, artysta musiał podlegać decyzjom

partyjnym

b. typowość = Engels („typowe charaktery w typowych okolicznościach”): realizm zakłada

prawdę w typologicznych przedstawieniach – uogólnienie (nie: naturalizm, jednostka)

c. socjalistyczna treść i narodowa forma = narzucały twór nowy jako narodowy przy

jednoczesnej destrukcji faktycznych narodowych kultur jak: ukraińskiej, armeńskiej,

białoruskiej (destrukcja tradycji zastanych)

+ sztuka winna być realistyczna (w sensie figuratywnym)

+ określona hierarchia tematów

>>> wbrew pozorom było to bardzo nieokreślone

- wnioski:

· należy nawiązać do tradycji postępowych (a nie wstecznych) – sztuka rosyjska wzorem

· postulat powiązania z życiem społecznym: życie robotników, heroizm wysiłku, walka o pokój,

nowi bohaterowie

- dwa źródła tych koncepcji:

· kontekst ogólnoeuropejski: utrata pozycji artysty + klasycyzacja i monumentalizacja sztuki lat

30. + pojawienie się kultury i sztuki masowej + mecenat państwowy (nic nowego!)

· lata 30.: Rosja + na potrzeby stalinowskie

(zatem postawa narzucona artyście polskiemu na podstawie wcześniej istniejących dylematów

artystycznych)

- 1949: dochodzi do głosu środowisko „Czapki frygijskiej” (działające w latach 1934-1938) –

Helena i Juliusz Krajewscy : stowarzyszenie sympatyzujące z ideami komunistycznymi,

piętnujące w swoich dziełach wyzysk burżuazji, realistycznie ukazując niedolę klasy robotniczej >

postulatowi sztuki zaangażowanej i agitacyjnej artyści w nim zrzeszeni przyporządkowali

malarską konwencję ekspresyjnego realizmu

ANDRZEJ WRÓBLEWSKI

(1927-1957)

Stworzył indywidualną, niezwykle sugestywną, płodną formułę malarstwa figuratywnego.

W latach 1945-52 studiował na Wydziale Malarstwa i Rzeźby krakowskiej Akademii Sztuk

Pięknych (1945-52) pod kierunkiem Zygmunta Radnickiego, Zbigniewa Pronaszki, Hanny

Rudzkiej-Cybisowej i Jerzego Fedkowicza. Początkowo zajmował się grafiką. Pierwsze prace

malarskie Wróblewskiego utrzymane były w duchu kapistowskim. W ambicjach stworzenia

sztuki zaangażowanej społecznie, komunikatywnej - miał swoje źródło jego sprzeciw wobec

koloryzmu. Przybrał on kształt organizacyjny: w roku 1948 Wróblewski zainicjował powstanie w

krakowskiej akademii, GRUPY SAMOKSZTAŁCENIOWEJ , do której przystąpili m.in.

Przemysław Brykalski, Andrzej Strumiłło, Andrzej Wajda . Utworzenie Grupy było pierwszą

w historii polskiej sztuki otwartą manifestacją skierowaną przeciw estetyce koloryzmu. Główna

teza głoszonego przez Wróblewskiego programu akcentowała konieczność sztuki, w której

"elementy estetyczne i ideologiczne splatałyby się nierozerwalnie".

Częste są wówczas w kompozycjach Wróblewskiego figury geometryczne ( „Niebo nad

górami” ); wielokrotnie np. spotykamy motyw kuli, jakby rozświetlonej od środka ( „Niebo” ) lub

powleczonej różnobarwną mozaiką ( „Ziemia” ). Nierzadko pojawia się także uproszczona, lekko

"prymitywizowana" sylwetka ryby, widoczna zarówno w kompozycjach utrzymanych w poetyce

surrealistycznej ( „Zatopione miasto” ) i lirycznej ( „Ryba” ), jak też w ujęciach bardziej

dramatycznych ( „Ryby bez głów” ). W trakcie tych poszukiwań Wróblewski dochodzi do

własnego języka form. Jego źródłem jest wnikliwa bezpośrednia obserwacja rzeczywistości.

Doznania wynikające z tego doświadczenia malarz poddaje artystycznej interpretacji, zmierzając

przede wszystkim do osiągnięcia wzmożonej ekspresji, osiąganej głównie przez deformacje

postaci i operowanie płaską, syntetyczną plamą intensywnego koloru pełniącego funkcję

metaforyczną.

Szczególnym przykładem tego rodzaju kompozycji jest pochodząca z końca lat 40. seria obrazów

odnoszących się do przeżyć okupacyjnych pt. „Rozstrzelania” . Składają się na nią

przedstawienia brutalnie zdeformowanych, pokawałkowanych postaci ludzkich, utrzymane w

zimnej, błękitno-zielonej, trupiej tonacji. Równolegle powstały inne obrazy, w których autor

zastosował symbolikę błękitu oznaczającego niematerialność.

Wraz z utworzeniem Koła Samokształceniowego Wróblewski opowiedział się z przekonaniem za

doktryną socrealizmu. Przez kilka następnych lat malował obrazy, które świadomie

podporządkowywał narzucanym wzorcom artystycznym oraz ideologicznym ( „Dworzec na

ziemiach odzyskanych” ). Zmienił wówczas zarówno sposób malowania (na nieco bardziej

zbliżony do tradycyjnie realistycznego), jak i paletę (przyciemnił ją - stosował więcej brązów,

zieleni, zrezygnował z symboliki barw).

Do własnych zainteresowań Wróblewski powrócił w połowie lat 50. Namalował wtedy szereg

kompozycji figuratywnych, związanych z motywem rodziny. Utrzymane w pogodnym klimacie,

nawiązywały one do prywatnego życia artysty - w 1954 urodził mu się syn, Andrzej. Częściej

jednak Wróblewski ukazywał trud i tragizm („Garbuska”) ludzkiej egzystencji. Niekiedy

deformował, jakby kaleczył postacie, nadając im groteskowe kształty. Ukoronowaniem jego

dorobku stały się oszczędne, precyzyjnie skonstruowane kompozycje z postacią szofera -

odwróconego tyłem do widza, zapatrzonego w bezkresną dal. Operując zwięzłą formą i

zdecydowaną kolorystyką, malarz osiągnął w nich niezwykłe napięcie emocjonalne. W latach

poprzedzających swoją tragiczną śmierć sięgnął raz jeszcze do problematyki związanej z wojną i

kresem ludzkiego życia. Stworzył wtedy metaforyczne prace, w których posłużył się

sylwetowym zarysem odindywidualizowanej ludzkiej postaci, sprowadzonej do

monochromatycznej plamy, niczym cień wchłaniany przez tło.

Andrzej Wróblewski „Kolejka trwa” 1956

Andrzej Wróblewski | Zatopione miasto | 1949:

- wystawia w 1948 z Kantorem , Porębskim ,

Brzozowskim (choć jest o 8 lat młodszy)

Andrzej Wróblewski | Okropności wojny | 1948:

- bardzo indywidualne, samorodny talent o

wielkiej wyobraźni

Andrzej Wróblewski | Słońce i inne gwiazdy |

1948:

- kosmogonia

Andrzej Wróblewski | Ziemia | 1949:

- niezwiązany z żadnym środowiskiem

Andrzej Wróblewski | Niebo nad górami | 1948:

- przeciwny metodzie kapistów

- tworzy Grupę Samokształceniową z

Brukalskim i Wajdą w 1948: przeciwko

Akademii i profesorom – jako że profesorowie

niczego nauczyć nie mogą, należy uczyć się

samemu > koncepcja sztuki tematycznej –

spotęgowany realizm

Andrzej Wróblewski | Tramwaj | 1948

Andrzej Wróblewski | Człowiek abstrakcja |

1948

Andrzej Wróblewski | model na wystawę | 1948:

- z rur

Andrzej Wróblewski | model | ????????????

Andrzej Wróblewski | Niebieski szofer | 1949:

- jego wizja kondycji ludzkiej zbudowana na

doświadczeniu wojny (jako dziecko)

- niezwykły w tej diagnozie człowiek

- Wróblewski ma bardzo dobrą technikę

Andrzej Wróblewski | Likwidacja getta | ?????:

- na odwrocie „Niebieskiego Szofera” (brak

środków)

Andrzej Wróblewski | Treść uczuciowa

rewolucji | 1948

Andrzej Wróblewski | Dworzec na ziemiach

odzyskanych | 1949:

- na odwrociu „Treści uczuciowej rewolucji”

- występuje na wystawie Grupy

Samokształceniowej

- według niego: oferta realizmu socjalistycznego

Andrzej Wróblewski | Matka z zabitym

dzieckiem | 1949:

- rozróżnienie kolorem stanu życia i śmierci

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: