Zarys gramatyki polskiej - Alicja Nagórko.txt

(790 KB) Pobierz
Moim Studentom wile�skim
WYDAWNICTWO
NAUKOWE
PWN
WARSZAWA 2002
Alicja Nag�rko
Ok�adk� projektowa�a Maryna Wi�niewska
Na ok�adce wykorzystano zdj�cie Andrzeja Szj u�a�skiego
Redaktor
is, Janina Zondek
Redaktor techniczny Stanis�awa Rzepkowska
Copyright � by
Wydawnictwo Naukowe PWN SA
Warszawa 1998
ISBN 83-01-12721-X
Wydawnictwo Naukowe PWN SA 00-251 Warszawa, ul. Miodowa 10 tel.: (0-22) 695-43-21 faks: (0-22) 826-71-63 e-mail: pwn@pwn.com.pl http://www.pwn.corn.pl
r*".
Spis tre�ci
Przedmowa..................................          9
Przedmowa do trzeciego wydania.....................         10
Wprowadzenie................................         11
s
�wiczenia    .................................        22
Rozdzia� I. Alfabet..............................        23
Rozdzia� II. Fonetyka i fonologia......................        27
1.  Wst�p. G�oska i fonem.........................        27
2.  Samog�oski polskie...........................        31
2.1.  Charakterystyka typologiczna.......................         31
2.2.  Polskie samog�oski ustne - samog�oskowe fonemy ustne...........         32
2.3.  Polskie samog�oski nosowe - samog�oskowe fonemy nosowe.........         35
3.  Sp�g�oski  polskie...........................        39
3.1.  Charakterystyka typologiczna.......................         39
3.2.  Polskie sp�g�oski twarde........................         42
3.3.  Polskie sp�g�oski mi�kkie........................         45
3.3.1.  G�oski zmi�kczone. Palatalno�� asynchroniczna............         45
3.3.2.  W�a�ciwe sp�g�oski mi�kkie....................         47
3.3.2.1.  Sp�g�oski mi�kkie �rodkowoj�zykowe............         47
3.3.2.2.  Sp�g�oski mi�kkie przednioj�zykowe............         50
4.  Elementy fonotaktyki. Asymilacja, redukcja, dysymilacja......        51
5.  Akcent w j�zyku polskim.......................        57
6.  Alfabet fonetyczny...........................        60
Zalecana literatura.............................        65
Rozdzia� III. Morfologia - zagadnienia og�lne..............        66
1.  Morfem i wyraz. Typy morfem�w. Allomorfizm...........        66
2.  Fleksja a s�owotw�rstwo........................        73
3.  Fleksja a aglutynacja..........................        77
m
4.  Fleksja syntetyczna i analityczna...................         80
5.  Kategorie morfologiczne........................        82
5.1. K�opoty z definicj�...........................         82
Spis tre�ci
5.2.  Typologia kategorii morfologicznych...................          83
5.3.  Kategorie werbalne...........................          85
5.4.  Kategorie   imienne...........................          93
6.  Cz�ci mowy..............................       100
6.1.  Podstawy klasyfikacji..........................         100
6.2.  Klasyfikacja semantyczna Tadeusza Milewskiego........�<.....         102
6.3.  Klasyfikacja fleksyjna Zygmunta Saloniego................         103
6.4.  Klasyfikacja sk�adniowa Romana Laskowskiego..............         108
7.  �wiczenia................................       110
Zalecana literatura.............................       111
Rozdzia� IV. Odmiana............................       112
1.  Czasownik................................       112
1.1.  Wst�p.................................          12
1.2.  Paradygmaty koniugacji polskiej.....................          15
1.2.1.  Obraz koniugacji w uj�ciu Jana Tokarskiego.............          15
1.2.2.  Uj�cie Romana Laskowskiego...................          18
1.3.  Budowa temat�w czasownikowych....................          19
1.3.1.  Tematy supletywne........................          19
1.3.2.  Wymiany (alternacje) g�oskowe...................         121
1.3.3.  Jeden czy dwa tematy?......................         122
1.4.  Pary aspektowe i imies�owy.......................        124
2.  Rzeczownik...............................        126
2.1.  Klasy deklinacyjne...........................         126
2.2.  Przegl�d ko�c�wek wsp�lnofunkcyjnych..................         132
1                  2.2.1. Liczba pojedyncza - deklinacja m�ska (nijaka)............         132
2.2.2.  Liczba pojedyncza - deklinacja �e�ska...............        134
2.2.3.  Liczba  mnoga..........................         135
3.  Zaimek    .................................        137
3.1.  Cechy definicyjne............................         137
3.2.  Zaimki osobowe; zwrotny si�......................         138
3.3.  Zaimki nieokre�lone i przecz�ce.....................         141
3.4.  Zaimki wskazuj�ce...........................         142
3.5.  Zaimki dzier�awcze...........................         143
3.6.  Zaimki   pytajno-wzgl�dne........................        144
4.  Przymiotnik...............................       145
4.1.  Deklinacja...............................        145
4.2.  Stopniowanie przymiotnik�w.......................        147
5.  Liczebnik................................       149
5.1.  Charakterystyka og�lna.........................         149
5.2.  Odmiana liczebnik�w g��wnych.....................         151
5.2.1.  Liczebniki jeden - cztery.....................         151
5.2.2.  Liczebniki okre�lone pi�� - dziewi��set; liczebniki nieokre�lone ....         152
5.2.3.  Liczebniki zero, tysi�c, milion i wy�sze...............         153
5.3.  Liczebniki   zbiorowe..........................         153
5.4.  Liczebniki  porz�dkowe.........................         155
Spis tre�ci
*
i
6. �wiczenia................................       155
Zalecana literatura.............................       156
Rozdzia� V. S�owotw�rstwo.........................      157
�   1. Miejsce s�owotw�rstwa w systemie j�zyka..............       157
2. Analiza  s�owotw�rcza.........................       165
2.1. Derywacja a pochodno�� genetyczna; s�owotw�rstwo synchroniczne a diachroniczne       165
\/    2.2. Podstawowe terminy synchronicznej analizy derywat�w VO^!it^(.)� �bf.  .  .        167
V 3. Przegl�d  formant�w..........................       177/
4.  Rodzaje s�owotw�rstwa.........................       189
4.1.  Adaptacja...............................        189
4.2.  Derywacja   w�a�ciwa..........................        192
4.3.  Kompozycja...............................        195
5.  Funkcjonalne klasy derywat�w.....................       199
5.1.  Funkcja tekstotw�rcza..........................        201
5.2.  Funkcja semantyczna..........................        204
5.3.  Funkcja pragmatyczna..........................        208
6.  Jednostki systemu s�owotw�rczego..................      213
\/ 6.1. Gniazdo s�owotw�rcze..........................        213
V6.2. Paradygmat s�owotw�rczy........................        216
v 6.3. Typ   s�owotw�rczy...........................        222
6.4.  Kategoria s�owotw�rcza.........................        230
7.  �wiczenia................................       236
i
Zalecana literatura.............................      237
Rozdzia� VI. Sk�adnia............................      238
s
1.  Jednostki analizy sk�adniowej.....................      238
1.1.  Zdanie i wypowiedzenie.........................        238
1.2.  Minimalna jednostka sk�adni - cz�on syntaktyczny.............        241
1.3.  Grupa sk�adniowa (fraza)........................        244
1.4.  �wiczenia...............................        246
2.  Zwi�zki sk�adniowe. Akomodacja...................      246
. :�       2.1. Zwi�zki strukturalne, linearne i semantyczne................        246
2.2.  Akomodacja sk�adniowa.........................        248
2.3.  �wiczenia...............................        252
3.  Konotacja................................      253
3.1.  Rozumienie konotacji..........................        253    '
3.2.  Rodzaje konotacji............................        254    i
3.3.  Charakterystyka cz�ci mowy z punktu widzenia konotacji..........        257   !
3.4.  �wiczenia...............................        259
Spis tre�ci
4.  Zdanie pojedyncze. Problem cz�ci zdania..............       260
4. l. Kryteria opisu cz�ci zdania.......................        26Q
4.2.  Podmiot................................        2(�
4.3.  Orzeczenie...............................        26?
4.4.  Przydawka....................��..........        263
4.5.  Dope�nienie..............................        274
4.6.  Okolicznik...............................        278
4.7.  �wiczenia...............................        282
5.  Zdanie z�o�one.............................       283
5.1.  Definicja zdania z�o�onego........................        283
5.2.  Parataksa...............................        28
5.3.  Hipotaksa...............................        29C
5.4.  Zdania wielokrotnie z�o�one - �wiczenia.................        3(X
Zalecana literatura.............................       301
�r�d�a cytat�w................................       301
Zako�czenie    .................................       302
Klucz do �wicze�...............................       304
Indeks wa�niejszych termin�w.......................       312
I
Przedmowa
Ksi��ka ta powsta�a na zam�wienie - nie odmawia si� Wydawnictwu, w kt�rym druk jest dla autora honorem. Pierwotnie pomy�lana dla Polak�w i mi�o�nik�w j�zyka polskiego na Wschodzie, s�u�y� mo�e wszystkim studentom slawistyki, a tak�e jako pomoc w propedeutycznym kursie gramatyki polskiej dla polonist�w i przysz�ych nauczycieli j�zyka polskiego.                                               tl<l
Autorka wiele zawdzi�cza Zespo�owi akademickiej Gramatyki wsp�czesnego j�zyka polskiego (Morfologia), wydanej r�wnie� nak�adem PWN (1984), a od koloru ok�adki zwanej przez student�w �artobliwie �jajecznic�". Pozostaje ona ci�gle najnowocze�niejszym i najpe�niejszym (wraz z tomem Sk�adnia) opisem budowy polszczyzny (zapowie...
Zgłoś jeśli naruszono regulamin