Montaigne zajmował postawę laicką, głosił idee tolerancji religijnej, racjonalizmu i relatywizmu etycznego oraz uznania rozumu ludzkiego za instancję rozstrzygającą. Był przeciwnikiem tortur - usankcjonowanych wówczas przez prawo państwowe.
Główny sens jego filozofii: "Jest ona synonimem wolnej myśli w całym tego słowa znaczeniu, jej celem jest wyrwanie umysłu ludzkiego z ciasnoty pojęć lokalnych, z owej zaściankowości, na którą jest skazany przez zbytnie przywiązanie do tradycji" (Ze wstępu do polskiego wydania Prób)"Ideał starożytnej mądrości, rozpowszechniony przez humanizm w czasach Odrodzenia, znalazł swój najdoskonalszy wyraz w osobie i w dziele (...) Michała de Montaigne. Ten szlachcic żyjący na południu Francji, już za życia otoczony był sławą mędrca, nazywano go Talesem francuskim, rady jego zasięgali nawet królowie i używali go chętnie jako pośrednika w trudnych sprawach politycznych. Mógł on rzeczywiście robić wrażenie postaci wskrzeszonej z czasów starożytnych, gdy go odwiedzano w jego uczonej siedzibie, urządzonej w wieży zamkowej, gdzie otoczony książkami pędził czas na medytacji filozoficznej, na czytaniu i pisaniu"Zbigniew Gierczyński"Jeden z nieprześcignionych intelektów naszej ery, nie daje się nigdzie zaszufladkować, a jednak dzięki temu jest pomocnym przewodnikiem po kategoriach potrzebnych historykowi do zrozumienia poglądów epoki. Podobnie jak humanistów pochłaniała go historia i poezja ("Historia jest moim głównym przedmiotem studiów, poezja moją jedyną rozkoszą"), miał także dość pokrewne Machiavellemu poczucie "niestałości i zmienności spraw ludzkich, które z bardzo nieważkiego powodu i błahej okazji często zmieniają się z jednego stanu i stopnia na inny, całkiem odwrotny". Poglądy te wykładał w całkiem nowej formie literackiej, mianowicie w formie eseju, dociekliwego nośnika rozważań, w którym snuł swoje badania bez żadnych wyjaśnień wstępnych. Ludzie byli więźniami obyczaju, istnieją pewne społeczeństwa, "w których mężczyźni mogą zgodnie z prawem zapładniać swoje matki, w których ojcowie mogą współżyć, ze swoimi córkami i swoimi synami". Sposób jego rozważań dawał początek wszelkim rodzajom nowych pytań dotyczących tego, w jakiej mierze są do przyjęcia struktury społeczne i jak w istocie upragniona jest wieczność ("wyobraźcie sobie prawdziwie, w jakim stopniu wiecznie trwające życie byłoby gorsze do zniesienia i boleśniejsze dla człowieka"). Obiektywizm i niezależność Montaigne'a pozwalały mu zadać jedno jedyne, wnikliwe pytanie: Que sais-je? (Cóż wiem ja?) i była to jedna z pierwszych oznak owego sceptycyzmu intelektualnego, który miał się okazać siłą prowadzącą do tak głębokich zmian w XVIII wieku."
ZnawcaUMCS