2001
PROPEDEUTYKA
1. LEŚNICTWO
2, UŻYTKI LEŚNE
3. UŻYTKOWANIE LASU
4. DRZEWOSTAN-
5. DENDROMETRIA
6. NASIENNICTWO LEŚNE
7. UPRAWA LEŚNA-
8. ODNAWIANIE LASU
9. SAMOSIEW
10. TRZEBIEŻ
11. INŻYNIERIA LEŚNA
12. URZĄDZANIE LASU
13. GEOMATYKA
14. HODOWLA LASU
1. LEŚNICTWO – gałąź gospodarki narodowej, obejmujące zagospodarowanie, pielęgnowanie, użytkowanie i odnawianie lasów w celu stałego pozyskiwania drewna i innych użytków leśnych oraz wykorzystywania zdrowotnych i ochronnych wartości lasów. Nowoczesne leśnictwo uwzględnia dwojaką rolę lasów, które spełniają w gospodarce narodowej dwie funkcje:
· Produkcyjną, jako źródło drewna i ubocznych użytków leśnych
· Pozaprodukcyjną: ochronną i zdrowotną ( zapobieganie powodziom i erozji, regulacja bilansu wodnego gleb i rzek, łagodzenie klimatu, wpływ na czystość powietrza, walory rekreacyjne, wychowawcze)
Do leśnych nauk podstawowych zalicza się botanikę, zoologię, entomologię leśną oraz ekologię.
Wśród wychowawczych nauk leśnych rozróżnia się m. in. ekonomikę, politykę leśną, urządzanie lasu, hodowlę lasu, ochronę lasu, użytkowanie lasu, inżynierię leśną.
2, UŻYTKI LEŚNE- płody leśne, dobra materialne pozyskiwane z lasu i wykorzystywane do potrzeb człowieka. Dzielą się na użytki leśne główne – drewno i użytki leśne uboczne, czyli niedrzewne- żywice, kora, listowie, płody runa leśnego ( owoce, grzyby, zioła lecznicze i przemysłowe), choinki, stroisz, wiklina, pożytki z łowiectwa, pszczelarstwa leśnego, itd.
W planowanej gospodarce leśnej pozyskuje się drewno z cięć rębnych ( użytki leśne rębne) i pielęgnacyjnych ( u. l. przedrębne , międzyrębne). W przypadku wiatrołomów, wiatrowałów, śniegołomów, pożarów i innych klęsk pozyskuje się drewno jako użytki leśne przygodne.
3. UŻYTKOWANIE LASU- dział nauk leśnych oraz praktycznego leśnictwa obejmujące pozyskiwanie oraz przygotowanie do wykorzystania użytków leśnych. Pierwotne użytkowanie lasu polegało na plądrowniczej eksploatacji drzewostanu i zbieractwie niektórych płodów. Nowoczesne użytkowanie lasów powinno być pod względem rozmiaru, miejsca, czasu i sposobu zgodnego z wymaganiami hodowli i ochrony lasu, podporządkowane zasadzie optymalizacji wielostronnych funkcji lasu; przeprowadzone tak, aby zachowane były wszystkie walory użytków leśnych. Osiąga się to przez zrównoważenie elementów przyrodniczych, technicznych i ekonomicznych w użytkowaniu lasu.
Drewno jest przedmiotem głównego użytkowania lasu, a inne surowce i produkty – ubocznego użytkowania lasu. Proces produkcyjny głównego użytkowania lasu obejmuje: planowanie pozyskiwania drewna, ścinanie lub wyrywanie drzew z korzeniami, wyrób asortymentów w lesie lub na składnicach, zrywkę drzew na wywóz.
Prawidłowe przeprowadzanie tych zabiegów pozwala na uzyskanie maximum masy drzewnej z lasu prawidłowo utrzymanego wyzyskującego prawidłowo wydajność siedliska.
Hodowla lasu dzieli się na ogólną, zajmującą się przyrodniczymi podstawami gospodarstwa leśnego, i szczegółową, opracowującą zabiegi hodowlane w lesie. Jednym z głównych zadań hodowli szczegółowej jest dostosowanie składu gatunkowego drzewostanu do miejscowych warunków siedliskowych.
4. DRZEWOSTAN- zespół drzew rosnących w bliskim, bezpośrednim sąsiedztwie i wzajemnie na siebie oddziałujących, o określonym składzie gatunkowym, budowie i często wieku, zwarciem drzew oraz warunków siedliskowych( rodzaj gleby, ukształtowanie terenu). Rozróżnia się drzewostany:
1. jednogatunkowe( lite)
2. wielogatunkowe( mieszane); oraz:
· jednopiętrowe – o jednej warstwie koron
· wielopiętrowe – o paru warstwach ( drzewa w warstwie górnej zwane są panującymi, pozostałe opanowanymi( przygłuszonymi)),
oraz:
· równowiekowe
· różnowiekowe
Cenione są drzewostany tzw. Nasienne lub mateczne, wyrosłe z nasion miejscowego pochodzenia, dobrze zaaklimatyzowane. Drzewostany stanowią najmniejsze jednostki gospodarcze i organizacyjno-leśne. Miąższość drzewostanu, czyli objętość wszystkich drzew metodami dendrometrycznymi.
5. DENDROMETRIA- nauka zajmująca się pomiarem drewna, drzew i drzewostanu, a zwłaszcza pomiarem i określaniem miąższości (objętości), przyrostu miąższości i wieku drzew i drzewostanów.
6. NASIENNICTWO LEŚNE- dział hodowli leśnej, obejmujący produkcję wartościowych nasion drzew i krzewów leśnych. Dziedzina ta zajmuje się m.in. ustalaniem zasad wyboru drzew nasiennych, organizacją i technologią zbioru nasion, wyłuszczania szyszek, przygotowania i przechowywania nasion, oceny ich jakości.
7. UPRAWA LEŚNA- zabiegi mające na celu sztuczne odnowienie lasu. Nazwą uprawy lasu bywa określany też cały proces sztucznego odnowienia i pielęgnowania lasu, a w odróżnieniu od hodowli lasu – bez dążenia do uszlachetnienia genetycznego drzew.
8. ODNAWIANIE LASU – powstawanie nowego drzewostanu na obszarze drzewostanu usuniętego przez człowieka lub czynników naturalnych. Zachodzi samoistnie lub na skutek odpowiednich zabiegów gospodarczych. Odnawianie lasów naturalne wyst. w tzw. oknach okopu drzewostanu pierwotnego (zamieranie drzew górnej warstwy) – z reguły przez samosiew. Odnawianie sztuczne w lesie zagospodarowanym następuje przez wysiew nasion na powierzchniach leśnych, sadzenie młodych sadzonek przez wzrost odrośli a także przez kierowany samosiew.
9. SAMOSIEW – sposób odnowienia lasu. Wyrastanie nowego pokolenia drzew z nasion opadających na glebę z tzw. drzew macierzystych. Nasiona mogą być przenoszone przez wiatr z drzewostanów sąsiadujących z powierzchnią odnowieniową ( samosiew boczny) lub opadającą z drzew macierzystych niekiedy pozostawionych specjalnie na zrębie ( samosiew górny ). Młode drzewka wyrosłe poprzez samosiew zwane są nalotem.
10. TRZEBIERZ – cięcie pielęgnacyjne w młodniku lub starszym drzewostanie; wycinanie niektórych drzew w celu przyśpieszenia przyrostu i polepszenie jakości drewna drzew pozostawionych w drzewostanie oraz poprawy stanu sanitarnego i odporności całego drzewostanu. Rozważa się trzebieże wczesne, późne i prześwietlenia drzewostanu ( przygotowanie do samo siewu). Przy zastosowaniu metody selekcji negatywnej, podczas trzebieży usuwa się drzewa wadliwe chore i obumierające. Nowocześniejsze metody selekcji pozytywnej polegają na wyborze drzew dorodnych i trwałym ich oznaczeniu, po czym wyznaczeniu do ścinki drzew, utrudniających rozwój drzew doborowych.
11. INŻYNIERIA LEŚNA – dział nauk leśnych obejmujących projektowanie i budowę sieci dróg transportowych do wywozu drewna z lasu ( kołowych, kolejek wąskotorowych, ślizgów, kolejek linowych), przystosowanie cieków wodnych do spławów drewna, zabezpieczenie stoków górskich przed erozja i in. Rozróżnia się inżynierie leśna lądowa i wodną.
12. URZĄDZANIE LASU – dział naukowy i praktyczny leśnictwa obejmujący planowanie i organizowanie gospodarstw leśnych. Tradycyjnym zadaniem urządzania lasu jest takie wykorzystanie drzewostanów aby gospodarstwo leśne nieprzerwanie wytwarzało jak największe ilości drewna i innych produktów. W nowoczestnym ujęciu dążeniem w urządzaniu lasu jest optymalizacja wielostronnych funkcji lasu, przy czym zależnie od warunków przyrodniczych i ekonomicznych, różne są proporcje między jego funkcjami produkcyjnymi, ochronnymi, rekreacyjnymi i estetycznymi. Urządzanie lasu jest przetwarzaniem informacji o:
v wielkości i strukturze zasobów leśnych
v wielkości i strukturze społecznego zapotrzebowania na funkcje lasu
v o metodach rozwiązywania problemów cięcia i odnawiania lasu
Urządzanie lasu decyduje o tym ile, gdzie i jak ciąć oraz ile, gdzie, kiedy i jak odnawiać. Technika urządzania lasu polega m.in.na: pomiarach geodezyjnych, rozgraniczeniu siedlisk i drzewostanów wg. typologii i cech taksacyjnych pomiarach drzewostanów, sporządzanie map, projektowaniu podziału przestrzennego na mapach i w terenie, ocenie warunków ekonomicznych i opracowaniu planu, tzw. operatów urządzeniowych. W operacie ustala się skład gatunkowy, rębnie etat rębny i inne wskaźniki oraz szczegółowe plany gospodarcze. Plany urządzania lasu są wykonywane zwykle na okres 10 lat.
13. GEOMATYKA – dziedzina inżynierii związana z geodezją i geoinformatyką- systemowo integruje metody pozyskiwania informacji przestrzennej o terenie i znajdujących się na nim obiektach, przetwarza te informacje i przedstawia w postaci map.
14. HODOWLA LASU- dział leśnictwa zajmujący się zagadnieniami powstawania i rozwoju drzewostanów, zależnościami między nimi, a środowiskiem przyrodniczym oraz wpływem zabiegów gospodarczych na rozwój i ukształtowanie się drzewostanu. Hodowla lasu jako wiedza stosowana dąży do zachowania ciągłości produkcji lasu przez uzupełnianie drzew i drzewostanów ubywających wskutek użytkowania i do zapewnienia stałego ochronnego oddziaływania lasu na bilans wodny, warunki zdrowotne itd. W zakres hodowli lasu wchodzą następujące często długotrwałe zabiegi gospodarcze:
-przygotowanie nasion pożądanych gatunków drzew ( nasiennictwo)
-wykonanie siewek i sadzonek,
-uprawa lasu lub jego odnawianie samosiewem
-wyhodowanie młodników o właściwym składzie i pokroju drzew
-wielokrotne wykonywanie cięć pielęgnacyjnych ( trzebież)
15. OCHRONA LASU - Dyscyplina nauk leśnych oraz działalność gospodarczą, mająca na celu zapobieganie szkodom oraz rozpoznawanie i zwalczanie szkód wyrządzonych w lesie przez człowieka oraz czynniki ożywionej i nieożywionej przyrody. Do ważniejszych szkód należą: pożary, szkody powodowane przez nadmiar zwierzyny gradacje owadów szkodników, choroby drzew wywołane przez grzyby pasożytnicze, klęski żywiołowe itd.. Profilaktyka w ochronie lasu to np. wprowadzanie bardziej odpornych drzewostanów wielogatunkowych zamiast jednogatunkowych, zakładanie pasów przeciw pożarowych, ustalanie wydm, ochrona pożytecznych ptaków i owadów. Zwalczanie w ochronie lasu zwłaszcza owadów szkodników i grzybów polega na opylaniu opryskiwaniu lub odymianiu drzewostanów oraz zwalczaniu biologicznym, Ochrona lasu korzysta m.in. z osiągnięć entomologii leśnej i ochrony roślin.
16. SOZOLOGIA - nauka zajmująca się podstawami ochrony przyrody i jej zasobów oraz zapewnianiem trwałości ich użytkowania. Szczególnie zajmuje się;przyczynami i następstwami przemian w naturalnych lub odkształtowanych układach przyrodniczych na określonych układach biosfery oraz skutecznym zapobieganiu ujemnym ich następstwom dla społeczeństwa lub możliwością, maksymalnego łagodzenia tych przemian.
17. EKOLOGIA - nauka biologiczna o gospodarce przyrody w jej ekosystemach, o strukturze i funkcjonowaniu żywej przyrody. Obejmuje całość zjawisk dotyczących wzajemnych zależności między organizmami i ich zespołami a ich żywym i martwym środowiskiem, rozróżnia się trzy dziedziny ekologiczne:
a) autoekolgia zajmującą się wpływem czynników abiotycznych i biotycznych na organizmy poszczególnych gatunków
b) populacjologię, której przedmiotem badań jest struktura populacji oraz
zachodzące w niej zmiany ilościowe w zależności od zmian środowiska.
c) biocenologię, budującą strukturę i dynamikę rozwoju biocenoz na tle ich
biotopów
Strona 1 z 1
rotheden