Magdalena Franek
WL II Dietetyka
1. Temat:Antyoksydanty w diecie – ich korzyści i zagrożenia.
2. Antyoksydanty - inaczej nazywane przeciwutleniaczami, to związki usuwające z organizmu człowieka nadmiar wolnych rodników [Antyoksydanty spowalniają procesy starzenia organizmu oraz zapobiegają rozwojowi chorób określanych jako cywilizacyjne.] Do antyoksydantów zaliczmy witaminę A, E i C,B6, B12 karotenoidy (na przykład beta-karoten, zeaksantyna), bioflawonoidy=polifenole, niektóre składniki mineralne, na przykład cynk i selen,miedź, mangan, a także związki, takie jak koenzym Q10.
3. Przedstawienie podziału antyoksydantów na endogenne [enzymy antyoksydacyjne (np. dysmutaza ponadtlenkowa) czy hormony (np. estrogen, melatonina)] i egzogenne [ witaminy (np. C, E, A, B6, B12), składniki mineralne (np. selen, cynk, miedź, mangan) czy polifenole]
Wyróżnienie najsilniejszych antyoksydantów:
Witamina C (porzeczki, papryka, brokuły)
Witamina E (tłuszcze roślinne, ryby, orzechy)
Likopen (pomidory, grejpfruty)
Beta-karoten (marchew, pomidory, papryka)
Bioflawonoidy (jagodna, papryka, pomidory)
Luteina (brokuły, szpinak)
Koenzym Q10 (szpinak, brokuły, tłuste morskie ryby)
Cynk (kasze, ryby, pestki dyni)
Selen (ryby, brokuły, kapusta)
Miedź ( orzechy, jabłka)
Mangan ( orzechy, kapusta, pomidory)
4.
5. Charakterystyka witaminy A:Występuję wyłączeni w produktach pochodzenia zwierzęcego. Najbogatszym jej źródłem jest olej z wątroby ryb morskich(tran), obecna też jest w mleku i pełnotłustych produktach mleczarskich oraz żółtkach jaj.
W organizmie człowieka :
• zapobiega wysychaniu i rogowaceniu nabłonka
• sprzyja zdolności regeneracji komórek przez utrzymywanie błon śluzowych w stanie prawidłowym fizjologicznym
• jest niezbędna w procesie widzenia,gdyż wchodzi w skład rodopsyny- światłoczułego barwnika siatkówki oka.
• Wywiera korzystny wpływ na funkcje rozrodcze organizmu (oddziaływanie na błony śluzowe organów płciowych)
Długoterminowe przyjmowanie wit. A lub 1-razowe przyjęcie nadmiernej dawki:
może powodować hiperwitaminozie A z objawami:
• drażliwość
• wymioty
• brak łaknienia
• nudności
• zmiany zabarwienia skóry
• powiększenie wątroby i śledziony
• wypadanie włosów
• świąd
• suchość skóry
6. Charakterystyka witaminy E:
Wytwarzana jest w roślinach. Najbardziej wartościowym źródłem tej witaminy jest olej z kiełków pszenicy, orzechy oraz warzywa liściaste (szpinak, kapusta, sałata)
Ze względu na silne właściwości antyoksydacyjne uważana jest za jeden z głównych związków chroniących nasz organizm przed stresem oksydacyjnym.
• Zapobiega rozwojowi miażdżycy naczyń krwionośnych
• zmniejsza ryzyko powstawania mikrozakrzepów
• zapewnia właściwą stabilizację i przepuszczalność błon komórkowych
• ochrania krwinki czerwone podczas transportowania przez nie tlenu
• wspomaga procesy oddychania komórkowego = wpływa na wysokie utrzymanie wydolności mięśni
Niedobór :
• zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych
• niedokrwistość u dzieci i niemowląt
• upośledzenie funkcjonowania i osłabienie mięśni szkieletowych (dystrofia)
• rogowacenie i przedwczesne starzenie się skóry
• utrudnione gojenie się ran
• osłabiona zdolność koncentracji
• zaburzenia płodności
7. Charakterystyka witaminy C:
Występuję przede wszystkim w roślinach. Szczególnie dużo jest jej w owocach cytrusów, dzikiej róży, czarnej porzeczki winogronach, jabłkach, truskawkach, malinach, żurawinie, chrzanie, pomidorach.
• Przyspiesza gojenie się ran i zrastanie kości
• stymuluje odporność organizmu
• uczestniczy w metabolizmie tłuszczów, cholesterolu i kwasów żółciowych
• ułatwia przyswajanie niehemowego żelaza i uczestniczy w erytropoezie
Niedobór:
• łamliwość kości, wolniejsze gojenie się ran
• kruchość naczyń włosowatych
• zmniejszona odporność
• ból mięśni zmęczenie , brak łaknienia, szkorbut
Nadwyżka:
• tworzenie się kamieni szczawianowych w nerkach
8. Zaprezentowanie korzyści jakie płyną z diety wzbogaconej o antyoksydanty:
Liczne badania doświadczalne z udziałem pacjentów z nadciśnieniem tętniczym wskazują na ochronne działanie antyoksydantów. Podawanie antyoksydantów:cynku w dawce 200 mg, 500 mg witaminy C, 600 jm. witaminy E i 30 mg b-karotenu
przez 8 tygodni obniża wartości ciśnienia tętniczego zarówno u pacjentów z nadciśnieniem, jak i u osób z prawidłowym ciśnieniem tętniczym. Witamina C oraz tauryna normalizują stężenie ET-1 (przy chorobach serca) oraz NO u palaczy tytoniu. Witaminy C oraz E hamują wzrost komórek mięśni gładkich i sprzyjają reendotelizacji(ponownie pokrycie śródbłonkiem) i zapobiegają destrukcji komórek śródbłonka Potwierdza to ochronną rolę tych antyoksydantów przed miażdżycą. U osób pijących więcej niż 5 filiżanek zielonej herbaty dziennie stwierdzono mniejszą zachorowalność na udar mózgu trakcie 4-letniej obserwacji. Jest prawdopodobne, że działanie zielonej herbaty jest zależne od dawki flawonoidów i jej ochronne działanie obserwuje się u pacjentów pijących powyżej 5 filiżanek dziennie.
Szereg badań naukowych wskazuje, iż dieta bogata w antyoksydanty zmniejsza ryzyko zachorowania na choroby neurodegeneracyjne, układu krążenia czy nowotwory.
Mniejsze prawdopodobieństwo:
-zapalenia wątroby
- opryszczki
- zaburzenia cyklu menstruacyjnego
- hemoroidy
- wrzody skóry i wątroby
-alergie
9. Przedstawienie dodatkowych informacji na temat funkcjonowania antyoksydantówWarto również zaznaczyć, że antyoksydanty często działają w układach, czyli jedne posiadają zdolność regeneracji drugich. Tą szczególną właściwością charakteryzuje się np. kwas alfa-liponowy, który posiada zdolność regeneracji większości antyoksydantów w organizmie. Znajdziemy go m. in. w mięsie, wątróbce, brokułach i szpinaku. Witamina E może być regenerowana przez witaminę C lub też ubichinon, czyli koenzym Q10. Z tego względu tak ważne jest urozmaicenie naszej diety, ponieważ różne produkty żywnościowe mogą stanowić odmienne źródło danych substancji przeciw utleniających. Ich wspólne działanie może przynieść więcej korzyści niż każdego z osobna.
Najlepszym źródłem antyoksydantów jest bogata w te związki żywność naturalna. Na przykład naturalna forma witaminy E charakteryzuje się dwa razy większą biodostępnością dla organizmu (czyli jest lepiej przyswajana przez organizm) niż forma syntetyczna. Należy również zaznaczyć, iż niedobór antyoksydantów może być tak samo szkodliwy jak ich nadmiar. Dlatego też w przypadku przyjmowania suplementów diety należy przestrzegać zalecanych dawek.
kawa, wino, piwo, a także zioła i przyprawy. Większość owoców jest bogatym źródłem
witaminy C, karoteniodów i związków polifenolowych. Szczególnie wyróżniają się pod
tym względem owoce jagodowe bogate w antocyjany oraz owoce cytrusowe –
doskonałe źródło flawanonów . Karotenoidy będące prekursorami witaminy A nadają pomarańczową i czerwoną barwę, jak również wykazują aktywność antyoksydacyjną. Dlatego też w codziennej diecie powinny znajdować się owoce o tych barwach.
Wśród warzyw najlepsze źródła antyoksydantów uważane są pomidory,
papryka czerwona, warzywa kapustne oraz cebula i czosnek oraz buraki czerwone.
Papryka czerwona ceniona jest głównie ze względu na wysoką zawartość witaminy C
oraz i kryptoksantyny, natomiast pomidory jako źródło likopenu. Warzywa kapustne,
takie jak kapusta biała, włoska, pekińska i czerwona, brokuł, jarmuż czy kalafiory,
znane są ze swoich właściwości prozdrowotnych, które zawdzięczają m.in. dużej
zawartości witaminy C oraz polifenoli. Wśród polifenoli zawartych w ziarnach zbóż, ważną rolę pełnią kwasy fenolowe i katechiny, przy czym najwięcej tych związków stwierdzono w ziarnach gryki. Pełne ziarna nie mają sobie równych, jeśli chodzi o zawartość przeciwutleniaczy w gramie produktu. Znacznych ilości związków przeciwutleniających dostarczają również używki takie jak: kawa, herbata, kakao, czerwone wino, piwo oraz zioła i przyprawy. Głównymi związkami fenolowymi występującymi w herbacie i kakao są katechiny, a w kawie – kwasy . Reasumując, poziom oraz rodzaj antyoksydantów zawartych w naszej diecie zależy przede wszystkim od tego co i w jakiej ilości spożywamy. Flawonoidy należą do grupy polifenoli, które nadają czerwonemu winu właściwości przeciwdziałające starzeniu się organizmu oraz przeciwdziałają chorobom układu krążenia, jak zawał serca, miażdżyca,udar mózgu.
11. Omówienie zagrożeń przy niewystarczającej ilości antyoksydantów w organizmie:
• Starzenie się komórki ma miejsce m.in. za sprawą stresu oksydacyjnego. Powstaje on na skutek zmniejszenia samoistnej ochrony organizmu przed wolnymi rodnikami, które to zjawisko, wraz z upływem lat, jest procesem naturalnym, zwłaszcza jeżeli ciało jest dodatkowo narażone na działanie szkodliwych substancji, których źródłem mogą być, na przykład, papierosy czy nadmierna ilość alkoholu
• W przypadku uszkodzenia plamki żółtej, np. pod wpływem wolnych rodników może dość do zniszczenia komórek siatkówki, co zagraża utratą ostrości i zdolności widzenia.
• Wolne rodniki powodują uszkodzenie w różnym stopniu mieszków włosowych, co
• prowadzi do nadmiernego wypadania włosów oraz łysienia.
• Duże stężenie RFT w komórkach nowotworowych może prowadzić do adaptacji komórkowej, wzrostu tempa proliferacji, powstawania mutacji w DNA i niestabilności genomu, a także do oporności na pewne grupy leków stosowanych w terapii nowotworów, co wspomaga rozwój nowotworu.
• Nasilony lub długo utrzymujący się stres oksydacyjny jest bardzo szkodliwy dla komórek, ponieważ może prowadzić do trwałych zmian w strukturze ważnych biologicznie makrocząsteczek (DNA, białek, cukrów i innych). Zmiany te prowadzą do zaburzeń ich funkcji biologicznych, co z kolei jest przyczyną nieprawidłowości w metabolizmie komórkowym.
12. Przytoczenie ogólnych zagrożeniem wynikających z przyjmowania antyoksydantów:
• Zdaniem większości onkologów, przeciwutleniacze, a szczególnie pierwsza królowa czyli witamina C, zamiast hamować rozwój guza u chorych na raka, może go przyspieszać. Z kolei inne przeciwutleniacze mogą także wchodzić w reakcje z lekami onkologicznymi i również przyspieszać wzrost guza.
• Chemicznie wyprodukowane antyoksydanty mogą nie tylko nie pomagać w leczeniu chorób, ale także przyspieszać ich występowanie i rozwój nowotworu.
• Zaobserwowano, że u palaczy beta karoten zwiększa zachorowalność na raka płuc o ponad 25 proc., zanotowano również kilkunastoprocentowy wzrost śmiertelności. W związku z wynikami badań, Narodowy Instytut Zdrowia w USA wydał oświadczenie, w którym zaleca się unikanie beta karotenu przez osoby narażone na kontakt z dymem tytoniowym oraz z azbestem.
• Przeciwutleniacze mogą szkodzić także osobom zdrowym, jeśli łykają je w sposób niekontrolowany i nieumiarkowany. Bo, przyjmując je, powodujemy zakłócenia w całym układzie odpornościowym. Inaczej mówiąc, nasz układ immunologiczny naraz może zacząć wariować i...słabnąć zamiast stawać się coraz mocniejszym.
Radioterapia należy do najczęściej stosowanych środków w walce z rakiem. Ten typ
terapii prowadzi do generowania RFT, które mają działanie cytotoksyczne, mogą
również decydować o efektywności terapii. Niektóre badania epidemiologiczne
prowadzone w ostatnich latach sugerują, że suplementacja antyoksydantami może
niekiedy prowadzić do skrócenia czasu przeżycia pacjentów i redukcji efektywności
terapii. W naszych badaniach podawaliśmy chipsy buraczane 35 - osobowej grupie chorych na
raka krtani poddanych radioterapii. Analiza poziomu produktów reperacji oksydacyjnych uszkodzeń DNA w moczu uwidoczniła wzrost zawartości 8-oksydG (zmodyfikowanego nukleozydu) po zakończeniu terapii. Nasze wyniki sugerują, że suplementacja chipsami buraczanymi pacjentów poddanych radioterapii zapobiega/łagodzi skutki szoku tlenowego indukowanego promieniowaniem jonizującym i moż...
pyra66