Faza I
Rozmowa o zwierzętach, które dzieci mają lub chciałyby mieć; jak się nimi zajmują, jakie cechy mają różne gatunki zwierząt, co wnoszą w świat ludzi itd.
Nauczyciel: Każdy z Was kocha swojego ulubionego pieska, kotka czy kanarka. A czy zwierzęta kochają Was? Może nie zawsze jesteście wobec nich w porządku. Czy chcielibyście posłuchać, co mają wam do powiedzenia?
Dobierzcie się parami. Jedna osoba z pary wejdzie w role zwierzaka, druga w rolę jego właściciela. Możecie ze sobą porozmawiać.
Dzieci „w rolach” rozmawiają ze sobą. Następnie wymieniają się rolami i rozmowa trwa dalej.
Nauczyciel: Czy zwierzęta miały do was jakieś pretensje? Proszę o nich powiedzieć.
„Zwierzęta” mówią o tym, czego nie lubią w traktowaniu ich przez dzieci.
Nauczyciel proponuje zaprojektowanie plakatów na temat właściwego traktowania zwierząt.
Cel: Wdrożenie do działania w zespole oraz praca nad wyeliminowaniem impulsywnego i agresywnego zachowania
Nauczyciel: Wiem, że wszyscy jesteście specjalistami od bajek. Co możecie mi o nich powiedzieć? Dlaczego bajki tak się wszystkim podobają?
Dzieci wypowiadają się o bajkach jako „eksperci”.
Nauczyciel: Czy chcielibyście wziąć udział w zabawie na temat Śpiącej Królewny? Jak się zaczyna ta bajka?( dzieci przypominają początek bajki). No właśnie, bajka zaczyna się wtedy, gdy królewna się rodzi. Pamiętajmy jednak, że zła wróżka nie była wtedy zaproszona. A czy wy chcecie być dobrymi wróżkami i czarodziejami zaproszonymi na chrzest dziecka do pałacu?
Każde dziecka decyduje, kim chciałoby być: wróżką wiatru, drzew, słońca, czasu itd. I jaki prezent przyniesie królewnie.
Następnie dzieci rysują swoje prezenty, arkusze zwijają w rulon, po czym siadają w kole, pośrodku którego znajduje się rekwizyt symbolizujący kołyskę.
Nauczyciel informuje, że wejdzie w rolę króla i pyta, jak poddani będą się w jego obecności zachowywać. Następnie, już jako król, wchodzi powtórnie do sali, a wszyscy wstają i kłaniają się. Król dziękuje im za przybycie i za przyniesienie darów.
Następnie każdy z obecnych przedstawia się pozostałym: „Jestem wróżką lasów...”itd., po czym pokazuje swój prezent, wyjaśniając, co nim jest, i składa go przy kołysce.
Król pyta, czy ktoś ma jakieś specjalne życzenia dla dziecka, a jeśli tak, niech je wygłosi. Wróżki i czarodzieje przyrzekają chronić dziecko od nieszczęść.
Następuje zmiana miejsca( wyobrażona); wszyscy przechodzą do sali tronowej. Król życzy sobie usłyszeć różne wiadomości na temat jego królestwa. Zapowiedź tego działania daje czas na zastanowienie się, jakie to mogą być wiadomości, a sama zmiana miejsca, wyjście z koła spowoduje bardziej spontaniczne zachowania.
Król słucha wiadomości, prosi o wyjaśnienie szczegółów. Być może pada informacja o złej wróżce. Jeśli nie, król sam o nią pyta. Dlaczego jest zła? Co robi? Król podaje w wątpliwość jej złośliwość. Prosi, aby obecne na spotkaniu osoby pokazały, co złego czyni wróżka( odgrywanie przykładów złego zachowania następuje w małych grupkach).
Co powinniśmy zrobić, aby nie dopuścić do przyjścia tutaj złej wróżki? ( w tym miejscu padają różne sugestie dzieci). Czy pomoże – pyta nauczyciel – jeżeli zespolimy wszystkie nasze siły, aby ja odstraszyć?
Być może dzieci będą miały inne, lepsze pomysły, na przykład:
-stworzenie groźnego smoka, który odstraszy złą wróżkę?
- wypowiedzenie wspólnego zaklęcia itd.
Smok
a) dzieci pracują w grupach 3 –4 osobowych, formując kształt smoka.
Pomagamy im przez dodatkowe pytania:
Jak smok się porusza?
Jakie wydaje dźwięki?
Jak się zachowuje, gdy jest zły? itd.
b) nauczyciel obserwuje pracę wszystkich, chwaląc efekty pracy każdej grupy.
c) wszystkie dzieci pracują nad uformowaniem jednego dużego smoka. Wymagana jest tu współpraca biorących udział w zabawie, zwłaszcza przy poruszaniu się smoka. Tempo ruchu może być kontrolowane przez nauczyciela uderzeniami w bębenek. Wspólne uformowanie smoka odbyć się szybko, aby być przygotowanym na zjawienie się złej wróżki.
Zaklęcie
a) dzieci wymyślają różne zaklęcia, a następnie z ich elementów zostaje stworzone jedno wspólne.
b) zaklęcia zostają wypróbowane: najpierw są wymawiane bardzo cicho, a następnie coraz głośniej.
Dzieci zastanawiają się, czy smok i zaklęcie to dobre sposoby na złą wróżkę. Jakie mogą być jeszcze inne pomysły? Być może pojawią się takie sugestie, jak zabicie złej wróżki, uwięzienie jej itp.
Należy wtedy uświadomić dzieciom, że są to właśnie metody działania podobne do tych, które stosują złe wróżki.
Nauczyciel aranżuje spotkanie ze złą wróżką ( sam występuje w jej roli albo prosi o to kogoś z zewnątrz), na którym dzieci próbują przekonać ją, aby już nie była zła. Być może wróżka stwierdzi, że lubi być złośliwa, że jest to najlepsza zabawa, gdy inni przez nią cierpią i płaczą. Dzieci rozmawiają z wróżką na temat złego i dobrego zachowania. Pod koniec rozmowy wróżka zgadza się, że należy się zachowywać wobec ludzi grzecznie i życzliwie, ponieważ na tym polega dobra postępowanie, które daje zadowolenie obu stronom.
Wróżka może poprosić dzieci o wymyślenie zaklęcia, które chroniłoby ja przed pokusą czynienia zła.
W niedużych zespołach, parami lub indywidualnie, dzieci pracują nad wymyśleniem „antypokusowego” zaklęcia, które może mieć formę wierszyka.
Wszyscy stoją w dużym kole trzymając się za ręce. Cała grupa słucha wymyślonych przez kolegów zaklęć i w ten sposób „przelewa” swoją moc czynienia na wróżkę, która mówi: Czuję całe dobro przechodzące przez wasze ręce i wnikające we mnie. Czuję jak moja złość znika. Czy możecie mi przypomnieć, co to jest dobro? Czy ktoś powie mi, co zrobił dobrego w ostatnich dniach?
Dzieci opowiadają o swoich dobrych uczynkach.
Nauczyciel prosi, aby wszystkie dzieci zapamiętały swoje „antypokusowe” zaklęcia, by mogły ich użyć, gdy im samym przyjdzie ochota zachować się źle wobec innych.
Cel: Wpojenie zasad zachowania się zgodnego z obowiązującymi normami życia społecznego.
Nauczyciel przedstawia treść wiersza Aleksandra Fredry w formie teatrzyku sylwet.
Następnie prosi dzieci o zinterpretowanie jego treści w postaci improwizowanych scenek. Dzieci pracują w grupach. Wykorzystując znajdujące się w sali sprzęty, aranżują piętra domu. W swobodnych improwizacjach, używając własnych słów z dodaniem gestykulacji, prezentują treść utworu.
Faza II
Nauczyciel prosi o podanie innych przykładów niewłaściwego zachowania się znanych z własnego doświadczenia. Dzieci komponują scenki dołączając nowe sytuacje niepożądanych zachowań:
· Trzaskanie drzwiami
· Głośna zabawa na podwórku, podczas gdy małe dzieci śpią i potrzebują ciszy
· Rzucanie śmieci na trawniku
· Malowanie napisów na ścianach
Faza III
Nauczyciel pyta dzieci, które sytuacje w scenkach powinny ulec zmianie i dlaczego. Następuje ponowna prezentacja scenek z korektą zachowań.
Faza IV
Nauczyciel proponuje dzieciom zbudowanie „pomnika dobrych sąsiadów”. Kolejne dzieci podchodzą i uzupełniają pomnik zgodnie z własnymi pomysłami.
Zajęcia kończy rozmowa „ Jak być dobrym sąsiadem”.
Temat: Samotność w tłumie – Dziewczynka z zapałkami
Cel: Uświadomienie dzieciom, że sens świąt nie polega jedynie na otrzymywaniu prezentów, lecz przede wszystkim na ich dawaniu, a sam prezent może mieć charakter niematerialny, na przykład zainteresowanie samotna osobą.
Nauczyciel przygotowuje salę przed wejściem dzieci: zaciemnia ją, wygaszając światła, zasłaniając okna. Jedyne światło to lampki na choince. Słychać dźwięki kolędy. Wchodzą dzieci i siadają w kole.
Nauczyciel: zbliżają się święta, które wszyscy bardzo lubicie. Co takiego jest w tych świętach, że wszyscy na nie czekają?
Dzieci odpowiadają na pytanie.
Nauczyciel: Tak, to są niezwykłe dni. Pełne niespodzianek, miłe. Spędzacie je w domu z rodzicami, może z dziadkami, z ciocią, wujkiem. Z najbliższymi. Będziecie śpiewali kolędy przy choince, w pięknie wysprzątanym mieszkaniu. Za oknem może będzie śnieg i mróz, a w waszym domu ciepło i bezpiecznie. Jednak nie wszyscy ludzie tak spędzają święta. Za chwilę posłuchacie jak wyglądały święta pewnej dziewczynki.
Do sali wchodzi otulona w szal dziewczynka.( może być przebrana nauczycielka)
Nauczycielka: Dziś będę zupełnie kimś innym. Posłuchajcie uważnie.
Dziewczynka siada w odległym kącie i zaczyna: Nazywają mnie Dziewczynką z zapałkami....
Kontynuuje swoją opowieść, a dzieci słuchają jej uważnie. Kończy smutno, zgodnie z treścią baśni. Następnie wychodzi z sali.
Nauczyciel inicjuje dyskusję na temat opowieści. Dzieci mówią na temat smutnej doli Dziewczynki z zapałkami, wskazują na jej samotność i obojętność przechodniów.
Nauczyciel: Czy baśń ta mogłaby mieć inne zakończenie? Spróbujcie wymyślić inną jego wersję.
Dzieci pracują w grupach. Każda z grup ustala swoją propozycję zakończenia opowieści.
Wszystkie dzieci pracują w trzech grupach. Najpierw dyskutuje o różnych możliwych sposobach pomocy, a następnie prezentuje je za pomocą ról:
Grupa I
Role:
· Dziewczynka z zapałkami
· Kasia – dziewczynka z V grupy
· Mama Kasi
Kasia z mamą wracają z zakupami do domu. Nagle Kasia zauważa : Mamusiu, koło sklepu jest jakaś mała dziewczynka, która siedzi i płacze.
Mama do dziewczynki: Co ty tu robisz malutka?
Dziewczynka z zapałkami: Sprzedaję zapałki.
Mama: Ale możesz się przeziębić.
Kasia: Mamusiu, kupimy jej ciepłą czapkę i szalik.
Po chwili wynoszą ze sklepu czapkę, szalik, rękawiczki. Dziewczynce jest już ciepło, uśmiecha się i chce oddać im zapałki. Mama Kasi bierze zapałki i daje dziewczynce pieniądze. Dziewczynka odchodzi zadowolona.
Grupa II
· Ola
· Kierownik sklepu
· Tłum klientów
Ola idzie do kierownika sklepu, aby ten pomógł Dziewczynce z zapałkami.
Ola: Panie kierowniku, tej małej dziewczynce trzeba koniecznie pomóc.
Kierownik przez mikrofon do klientów sklepu: Proszę Państwa przed sklepem sprzedajemy zapałki, najlepszej firmy. Proszę je kupować. To towar najwyższej jakości.
Tłum wykupuje wszystkie zapałki. Dziewczynka cieszy się z zarobionych pieniążków, które zaniesie do domu.
Grupa III
· Karolina i Asia – koleżanki
Karolina i Asia wracają ze spaceru. Nagle spostrzegają Dziewczynkę z zapałkami i zatrzymują się: Co ty tutaj robisz?
Karolina i Asia: Sama? Tutaj? Zapałki? Przecież jest zimno i robi się ciemno. Dlaczego nie wracasz do domu?
Dziewczynka z zapałkami płacze.
Karolina i Asia obejmują ją: Nie płacz, my cię tutaj nie zostawimy.
Dziewczynka: Nie wrócę do domu, bo nie sprzedałam zapałek, tata się zmartwi.
Karolina i Asia: Pójdziemy do naszego domu i rodzice coś wymyślą.
Zabierają dziewczynkę ze sobą.
Nauczyciel omawia z dziećmi przedstawione propozycje. Nie należy ich wartościować, ponieważ nie pomysł jest tu ważny, lecz samo wywołanie reakcji.
Praca nie kończy się w przedszkolu. Jej kontynuacją może być zadanie nauczyciela: Rozejrzyjcie się wokół siebie. Może blisko są jacyś potrzebujący pomocy: samotna starsza pani, zaniedbane dziecko, zagubiony, wałęsający się pies? Zastanówcie się, czy im też moglibyście pomóc?
Temat: Gdzie byłem, gdy mnie nie było?
Cel: Uzyskanie odpowiedzi przez dziecko na pytania: Od kogo otrzymałem życie?, Kiedy się ono zaczyna?, Jak wygląda życie przed narodzinami?
Nauczyciel zapowiada szczególnego gościa. Będzie nim jeden z bohaterów opowiadania, które za chwilę zostanie przeczytane.
Opowiadanie „ Mój początek”
-Uff, nareszcie koniec tego mycia – powiedziała Jola wycierając ręcznikiem ociekające wodą włosy.
- A zęby? – spytała mama
- Zęby nie! – a po chwili wahania – dobrze, ale... jeśli będę miała siostrzyczkę – bystre świdrujące spojrzenie ciemnych oczu strzeliło w mamę i zatrzymało ją na chwilę w zadumie. Uśmiechnęła się i tuląc Jolę powiedziała poważnie:
- Ona już jest i rośnie, ale jest jeszcze bardzo maleńka. Oh, nie wiem nawet, czy to dziewczynka, czy chłopiec. Dowiemy się, gdy się urodzi.
- Teraz chce je zobaczyć! Gdzie ono jest?
- Tam, gdzie i ty byłaś przed swoim urodzeniem, w łonie mamusi.
- Co to jest łono...i jak dziecko tam weszło?
- To takie miejsce pod sercem mamy, gdzie człowiek otrzymuje istnienie przez miłość rodziców. Zaczyna żyć, gdy cząstka ciała mamy połączy się z cząstką ciała taty. Jest to najważniejszy moment w życiu człowieka: poczęcie. A choć jest tak maleńki jak kropeczka, ma już wszystko określone: płeć, kolor oczu, włosów, przyszłą sylwetkę – w zalążku całą przyszłość swojego ciała. Nic już nie trzeba mu dodawać; wystarczą odpowiednie warunki, aby mógł rosnąć dalej.
- Mamo, zrób żeby to była dziewczynka i żeby chciała się bawić w to samo co ja! Aa, boli!- krzyknęła, gdy grzebień zatrzymał się na splątanych włosach. Delikatnie rozczesując mama mówiła dalej;
- Nie mam na to żadnego wpływu. Rodzice jedynie przekazują życie. Jednak nie mogą sobie zaprojektować dziecka, jego duszy i począć to, które wydumali...Tylko postaci fikcyjne, z bajek, są takie, jak autor sobie wymyśli. Ale one nie istnieją naprawdę. Człowiek rzeczywisty jest darem Stwórcy – tajemnicą, którą przyjmuje z miłością, poznaje i pomaga w rozwoju.
- Nie mogę się już na tę tajemnicę doczekać! – krzyknęła Jola.
Jest to fragment książki Wandy Papis Wzrastam w mądrości dla uczniów szkół podstawowych ( Wydawnictwo „Trawers”, Warszawa 1994)
Po przeczytaniu tekstu nauczyciel z dziećmi rozmawia o jego treści. Następnie, w związku z tym, że dzieci zaczynają zadawać pytania, które przekraczają treść tekstu nauczyciel proponuje zaprosić kropeczkę, małe, nienarodzone jeszcze dziecko.
Nauczyciel wchodzi w rolę kropeczki i rozmawia z dziećmi. Zaczyna na przykład w ten sposób: Ja nie potrafię jeszcze mówić, ale myślę, że mnie rozumiecie. Jestem bardzo małym ludzikiem i mieszkam wewnątrz mamy. Jest mi tam bardzo dobrze, ale kiedyś będę musiał opuścić to bezpieczne miejsce i zamieszkać na świecie razem z wami .Czy chcecie się dowiedzieć, jak mi się żyje?
Dzieci zadają pytania, nauczyciel odpowiada.
Nauczyciel rozmawia z dziećmi o wyjątkowej sytuacji kobiety spodziewającej się dziecka. Mówi o tym, że kobieta w ciąży jest pod szczególną ochroną, ponieważ od tego zależy czy dziecku jest dobrze i bezpiecznie, czy zdrowo się rozwija. Razem ustalają, jak należy traktować kobietę spodziewającą się dziecka:
· Powinno się jej pomagać: w noszeniu zakupów, w sprzątaniu, w różnych pracach domowych;
· Nie należy jej denerwować itd.
Temat: Cztery pory roku
...
oskaritos