rachunkowosc-wyklady.doc

RACHUNKOWOŚĆ

Ze względów metodycznych i praktycznych wyodrębnia się:

- rachunkowość finansową – ukierunkowaną na zewnętrznych odbiorców informacji (np. Urząd Skarbowy). Zasady jej prowadzenia są regulowane prawem bilansowym czyli ustaw o rachunkowości.

- zarządczą – ukierunkowana na wspomaganie procesu decyzyjnego w danej jednostce, ma dostarczać takich informacji, które pozwolą opracować politykę przedsiębiorstwa oraz pomogą w planowaniu i kontroli a także w podejmowaniu decyzji na różnych szczeblach przy różnych wariantach.

- podatkową
 

rachunek ekonomiczny – nie jest synonimem rachunkowości, stanowi zespół metod umożliwiających wybór najlepszego spośród wielu wariantów rozwiązania problemu (np. kalkulacje)

controlling – dyscyplina wspomagająca zarządzanie, która podejmuje planowanie, organizowanie, informowanie, kontrolę i analizę oraz elementy motywowania pracowników do efektywnego działania

rach. rolnicza – jedna z rach. branżowych, które uwzględniają specyfikę prowadzonej działalności. Jej głównym celem jest przedstawienie w ujęciu wartościowym procesów gospodarczych i towarzyszących im zjawisk finansowych w jednostkach rolniczych. Podsystemy rach. rolniczej: księgowość, kalkulacje rolnicze, sprawozdawczość finansowa, pozaksięgowe obliczanie kosztów i analiza finansowa.

Funkcje rachunkowości:
informacyjna

dowodowa – w księgach rachunkowych zapisy wykonywane są na podstawie dokumentów, które są przechowywane i mogą być dostępne wybranym jednostkom

kontrolna – możliwość obserwacji wartości majątku i ich zmian przez właścicieli i inne zainteresowane jednostki

rozliczeniowa – pomaga dokonywać rozliczeń

sprawozdawcza – przekazywanie inf. wg określonego rozkładu

optymalizacyjna – modyfikacja i weryfikacja planów przedsiębiorstw

Prawo bilansowe określa:
* zasady prowadzenia rachunkowości

* prowadzenia ksiąg rachunkowych, ujmujących zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym na podstawie dowodów księgowych

* okresowe ustalanie i sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów

* wycenę aktywów i pasywów
* ustalanie wyniku finansowego
* sporządzanie sprawozdań finansowych jednostki oraz grupy kapitałowej
* gromadzenie i przechowywanie dowodów księgowych oraz innej ważnej dokumentacji
* tryb badania przez biegłych rewidentów i ogłaszanie sprawozdań finansowych dla określonych podmiotów prowadzących rachunkowość
* ochronę danych i odpowiedzialność karną

Do prowadzenia rachunkowości pełnej zgodnie z prawem bilansowym zobowiązani są:

- spółki handlowe -  jednostki posiadające osobowość prawną, np. spółki kapitałowe (z o.o., s.a.), spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe
- spółki osobowe (jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyjne) pod warunkiem, że prowadzą księgi rachunkowe, jeśli ich przychody netto ze sprzedaży produktów, usług, wyrobów i transakcji przekroczyły łącznie  w poprzednim okresie obrotowym równowartość 800 tys. euro
- banki i jednostki, które działają na podstawie ustawy prawo bankowe

- jednostki zajmujące się ubezpieczeniami, funduszami inwestycyjnymi i emerytalnymi

- firmy funkcjonujące w oparciu o prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi

- gminy, powiaty, województwa i ich związki a także podlegające im jednostki budżetowe
- podmioty zagraniczne, które zarejestrowały działalność na terytorium RP (osoby fizyczne i prawne)

- jednostki otrzymujące dotacje i subwencje od państwa

Zasady rachunkowości:

nadrzędna – zasada wiernego i rzetelnego obrazu oraz kompetencji

zasady umożliwiające zachowanie zasady nadrzędnej

ostrożnej wyceny aktywów i pasywów – pesymistycznie wyceniać aktywa, zawyżać koszty, zaniżać przychody)

kontynuacji działania

rachunkowości memoriałowej – inne podejście do ewidencji w porównaniu z zasadą kasową (rejestruje się tylko ruch pieniądza), tu przedmiotem ewidencji są zarówno miary pieniądza jak i  innych zasobów. 1 cecha: ujmowane są wszystkie rodzaje zasobów i związane z nimi zdarzenia gosp., 2 cecha: w momencie wyceniania kosztów zużycia musimy uwzględniać faktyczny historyczny koszt poniesiony w momencie nabywania zużywanego czynnika produkcji, 3 cecha: uznanie przychodu w momencie transakcji wymiany dóbr, przychód uznaje się za osiągnięty, gdy zawarto transakcję
współmierności kosztów i przychodów

ciągłości – ciągłość metod stosowanych w rachunkowości

istotności – trzeba prezentować tylko te inf., które są istotne dla działalności firmy

periodyzacji – wyznaczanie konkretnych okresów obrotowych

zakazu kompensat – trzeba wykazywać zarówno należności jak i zobowiązania

Regulacja zasad rachunkowości na świecie 

Organizacje międzynarodowe na rzecz harmonizacji (ujednolicenia) zasad rachunkowości

Budowa MSR:
1. wprowadzenie, w którym podaje się cel standardu i wyjaśnienie pojęć, których będzie on dotyczył

2. wyjaśnienia i komentarze

3. zasadnicza treść standardu

Standardy nie stanowią prawa, możemy się jedynie na nie powoływać

Opublikowano ponad 40 standardów:

- prezentacja zastosowania zasad rachunkowości
- wycena i prezentacja zapasów wg kosztów (cen historycznych)
- skonsolidowane sprawozdania finansowe
- amortyzacja
- pozycje nietypowe i dotyczące okresów poprzednich oraz zmiany zasad prowadzenia rach.

- działalność badawczo-rozwojowa
- zdarzenia warunkowe oraz zdarzenia, które nastąpiły po dacie bilansu

Dyrektywy (w krajach UE są obowiązującymi prawami)
W dziedzinie rach. Komisja UE wydała szereg dyrektyw, z których najistotniejsze to:

- Czwarta Dyrektywa o rocznych zamknięciach spółek o określonych formach prawnych
- Siódma Dyrektywa o skonsolidowanych sprawozdaniach finansowych
- Ósma Dyrektywa w sprawie zatwierdzania osób odpowiedzialnych za prowadzenie ksiąg rachunkowych

AKTYWA

aktywa – kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych

Klasyfikacja majątku podmiotu gospodarującego stosowana w rachunkowości

1) wartości niematerialne i prawne – nabyte przez jednostkę prawa majątkowe nadające się do gosp. wykorzystania o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż 1 rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, a w szczególności A) autorskie prawa majątkowe: licencje, koncesje B) prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych C) know-how

Do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się również nabytą wartość firmy (goodwill) oraz koszty zakończonych prac rozwojowych

wartość firmy – powstaje w momencie kupna firmy lub nabycia, jest to różnica między ceną nabycia lub przejęcia jednostki a niższą od niej zazwyczaj wartością godziwą przejętych aktywów netto

2) rzeczowy majątek trwały – obejmuje te części majątku, które mają określoną postać fizyczną i uczestniczą w wielu cyklach użytkowości

1. środki trwałe – obejmują składniki, których przewidywany okres ekonomicznej użyteczności jest dłuższy niż rok, muszą być kompletne i zdatne do użytku oraz muszą być wykorzystywane na potrzeby własne jednostki

a)      grunty (w tym prawo wieczystego użytkowania gruntów)

b)     budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej (spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu)

c)      urządzenia techniczne i maszyny

d)     inne środki trwałe – nakłady poniesione na modernizację, ulepszanie obcych środków trwałych (leasing), inwentarz żywy (stado podstawowe)

2. środki trwałe w budowie – inwestycje rozpoczęte wg poprzedniej klasyfikacji; nakłady ponoszone na wytwarzanie nowych środków trwałych albo na ich modernizację czy ulepszanie, głównym celem tej grupy jest działalność zwiększająca wartość środków trwałych

3. zaliczki na środki trwałe w budowie

Wycena wartości zużycia środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych:

1. wartość początkowa (brutto) – wartość aktualna w momencie nabycia środka trwałego, ustala się ją w wysokości rzeczywistej ceny nabycia lub w wyniku kosztu wytworzenia

2. wartość netto (księgowa, bieżąca) – ustalona jako różnica między wartością początkową a sumą dotychczasowego umorzenia

3. umorzenie środka trwałego – okresowe korygowanie wartości początkowej środka o sumę dotychczasowego jego zużycia

4. amortyzacja – przeniesienie wartości zużycia środka trwałego czy składnika wartości niematerialnych i prawnych w koszty działalności danego okresu

Metody obliczania amortyzacji:

a) liniowa

b) degresywna (przyspieszona)

c) progresywna
d) naturalne
W metodach liniowych ustalamy najpierw stawkę amortyzacji a(%)=100%/t gdzie t to przewidywany okres użytkowania środka. Kwota roczna amortyzacji a(zł)=Wp*a(%)/100%

Stawki amortyzacji są różne. Ustalając stawkę amortyzacji bierzemy pod uwagę stopień wykorzystania środka, tempo postępu techniczno-ekonomicznego, wydajność środka mierzoną liczbą godzi jego pracy lub ilością wytworzonych produktów, przwidywaną cenę likwidacji w momencie pozbywania się środka.

...