Wstęp do rachunkowości

Każda jednostka gospodarcza, by móc zaistnieć na rynku i prowadzić działalność, musi posiadać majątek. Pojęcie majątku jest bardzo szerokie, obejmuje ono bowiem różnorodne składniki. Przykładowo wymienić można: grunty, budynki, samochody, maszyny i urządzenia, papiery wartościowe, patenty, licencje, środki pieniężne i tym podobne środki gospodarcze.

 Środki gospodarcze stanowią więc majątek firmy w ujęciu rzeczowym inaczej zwany aktywami. Próbując uściślić pojęcie środków gospodarczych, można powiedzieć, że są to składniki majątkowe, którymi przedsiębiorstwo dysponuje i zarządza. W celu uporządkowania środków gospodarczych, w wielu krajach, w tym także w Polsce, przyjęto ich podział wg kryterium płynności. Aktywa, w ujęciu rzeczowym, według tego kryterium, można podzielić na aktywa trwałe i aktywa obrotowe.

Wartości niematerialne i prawne (WNiP)– przewidywany okres ich ekonomicznej użyteczności wynosi więcej niż jeden rok. Należą do nich: prawa autorskie, koncesje licencje, prawa do projektów, wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów zdobniczych, know-how, wartość firmy, koszty zakończonych prac rozwojowych (koszty te są poniesione jeszcze przed rozpoczęciem produkcji lub wdrożeniem technologii).

Wartość firmy – pojawia się gdy nabywca przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części skłonny jest zapłacić za nie więcej niż wynosi suma wartości rynkowych przejmowanych składników majątkowych. W zamian otrzymuje abstrakcyjną wartość zwaną renoma firmy (pozycja na rynku, dobra lokalizacja, marka, wyspecjalizowana kadra, stałe rynki zbytu).

Goodwill – dodatnia wartość firmy – stanowi różnica między ceną nabycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części a niższą od niej wartością rynkową składników przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanych części.

Przeciwieństwem dodatniej wartości firmy jest jej wartość ujemna czyli badwill.

Środki trwałe – składniki majątkowe o przewidywanym okresie użyteczności dłuższym niż jeden rok. Należą do nich:

Ø       Nieruchomości – grunty, prawo wieczystego użytkowania gruntu, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, budynki, budowle, lokale w budynkach,

Ø       Maszyny i urządzenia

Ø       Środki transportu

Ø       Inwentarz żywy

Ø       Inne przedmioty trwałego użytku

Środki trwałe w budowie – są to koszty poniesione w związku z nie zakończoną budową, montażem lub przekazaniem do używania nowego środka trwałego. Do środków trwałych w budowie są również zaliczane koszty poniesione w celu ulepszenia lub modernizacji istniejącego już środka trwałego.

Inwestycje długoterminowe – są to składniki nabyte w celu uzyskania korzyści ekonomicznych: Należą do nich udziały, akcje, długoterminowe papiery wartościowe, długoterminowe pożyczki udzielone (lokaty). Korzyści z nich płynące mają postać przychodów w formie odsetek lub dywidend. Do inwestycji długoterminowych należą również nieruchomości oraz WNiP nabyte w celu osiągnięcia korzyści.

NALEŻNOŚCI- sumy należne wierzycielowi od innych dłużników głównie; za sprzedaż produktów,  robót i towarów.

Należności długoterminowe - należności, których zapłata nastąpi najwcześniej po upływie roku od dnia bilansowego.

Materiały są to składniki niezbędne przy prowadzeniu działalności, które są nabywane przez jednostkę lub wytwarzane we własnym zakresie. Do materiałów zaliczymy zarówno surowce wchodzące w skład produkowanych wyrobów gotowych lub świadczonych usług, ale także wszelkiego rodzaju paliwa, opakowania, materiały biurowe, itp. Charakterystyczną cechą materiałów jest fakt, że zazwyczaj zużywają się one w ciągu jednego cyklu produkcyjnego, przenosząc całą swoją wartość na wytworzone produkty.

 Półprodukty i produkty w toku różnią się od siebie stopniem zaawansowania w produkcji. Do półproduktów zazwyczaj zaliczamy nie zakończone jeszcze wyroby, które przeszły jednak pewien zamknięty etap cyklu technologicznego. W związku z tym nadają się do magazynowania, a nawet mogą być sprzedawane innym jednostkom. W przypadku prowadzenia działalności usługowej do produktów w toku będziemy także zaliczać nie wykonane jeszcze w pełni usługi.

 Wyroby gotowe to efekt końcowy prowadzonej działalności wytwórczej. Produkty te przeszły już kontrolę techniczną i są przeznaczone do sprzedaży.

 Towary są to składniki nabyte przez jednostkę w celu dalszej odsprzedaży.

 Czasami sprawia trudność klasyfikacja danego składnika do materiałów bądź towarów. Warto pamiętać, że towary w przedsiębiorstwie nie podlegają żadnym procesom, w wyniku których by zmieniały swoje właściwości fizyczne. Mogą być natomiast konfekcjonowane na zasadzie łączenia lub dzielenia.

Należności krótkoterminowe – kwoty pieniężne należne jednostce gospodarczej z tytułu wyświadczonych usług lub dostaw od innych podmiotów, których okres zapłaty nie przekracza 12 miesięcy.

Środki pieniężne – gotówka w kasie lub na rachunkach bankowych, czeki i weksle obce płatne w ciągu trzech miesięcy od daty wystawienia.

Krótkoterminowe papiery wartościowe – są nabyte w celu dalszej odsprzedaży, nie mają one charakteru lokaty tylko są przeznaczone do obrotu (udziały, akcje, obligacje).

Zatem,

AKTYWA = AKTYWA TRWAŁE  + AKTYWA OBROTOWE

PASYWA  - to inaczej źródła finansowania lub majątek finansowy, który może mieć charakter majątku własnego lub obcego.

Charakteryzując środki gospodarcze sklasyfikowano majątek firmy pod kątem jego składników, czyli w ujęciu rzeczowym. Należy zwrócić uwagę, że każdy składnik środków gospodarczych musi posiadać źródło finansowania. Źródła finansowania środków gospodarczych, nazywane inaczej kapitałami, można podzielić na źródła własne i obce.

Finansowa struktura majątku czyli źródła jego pochodzenia (finansowania) odpowiada na pytanie, kto przyczynił się do stworzenia aktywów rzeczowych i jakie z tego tytułu przysługują mu prawa.