HIGIENA OSOBISTA.docx

CHARAKTERYSTYKA ZDROWOTNYCH PRZYCZYN NIEPOWODZEŃ SZKOLNYCH

Prawidłowy rozwój dziecka jest dla rodziców najwyższym celem w życiu. Jednak na tej długiej drodze pojawiają się przeszkody a wśród nich niepowodzenia szkolne i trudności w nauce. Przez niepowodzenia szkolne należy rozumieć „ rozbieżność pomiędzy wiadomościami, umiejętnościami i nawykami faktycznie opanowanymi przez uczniów a materiałem, jaki powinien opanować w zakresie poszczególnych przedmiotów". Dla odróżnienia należy przytoczyć definicję trudności w nauce, które obejmują sytuacje kiedy uczeń pomimo starań nie potrafi w odpowiednim czasie przyswoić sobie wiedzy i umiejętności przewidzianych w programie nauczania. Wówczas trudności stanowią przyczynę a następnie etap niepowodzeń szkolnych. Przyczyny trudności i niepowodzeń szkolnych należy podzielić na trzy grupy:

1.  przyczyny ekonomiczno-społeczne,

2.           przyczyny pedagogiczne,

3.  przyczyny biopsychiczne.

Przyczyny biopsychiczne są określane mianem :! przyczyn tkwiących w dziecku", a pozostałe tkwiące „ poza nim", czyli z zewnątrz. Wśród zdrowotnych przyczyn niepowodzeń szkolnych wyróżniamy:

- defekty tj. wada wzroku, słuchu,

- globalne deficyty rozwojowe tj.  obniżenie tzw.  inteligencji ogólnej
ucznia,

-   zespoły objawowe np. nadpobudliwość, zahamowanie, czy zaburzenia
mowy,

-   schorzenia np. choroby reumatyczne, epilepsja, nerwica.

Niekorzystne zmiany w rozwoju dziecka, zaliczane do przyczyn biopsychicznych, są bowiem bardzo często rezultatem działań tych samych czynników patogennych, zewnętrznych, które składają się na ekonomiczno społeczne oraz pedagogiczne przyczyny niepowodzeń szkolnych.

Deficyty rozwojowe w zakresie funkcji percepcyjno-motorycznych opierają się o opróżnienie rozwoju funkcji wzrokowych. Wadliwa budowa gałki ocznej i spowodowane tym wady refrakcji, wpływają na niepowodzenia szkolne dzieci. Szczególnie można to zauważyć u dzieci podczas nauki pisania, czytania, a zwłaszcza jej kierunkowość. Uczniowie z takim zaburzeniem popełniają wiele błędów ortograficznych. Mają problemy z geografią i geometrią. U większości dzieci rozwój analizy i syntezy wzrokowej jest zsynchronizowany z ogólnym poziomem ich rozwoju psychicznego.

Zły stan zdrowia od dawna uważany jest za przyczynę niepowodzeń szkolnych. Wiele czynników patogennych uszkadzając układ nerwowy dziecka wpływa na stan zdrowia. Długotrwałe zakłócenia w funkcjonowaniu całego organizmu dziecka lub też zaburzenia czynników poszczególnych układów i narządów wywierają, ujemny wpływ na rozwój psychiczny dziecka.

Różnicowanie dźwięków, ich analizowanie i syntetyzowanie dokonuje się na poziomie ośrodkowego układu nerwowego w korze mózgowej. Za niedosłyszące uważa się dziecko, u którego część receptorowa analizatora słuchowego (ucho) bądź droga doprowadzająca jest uszkodzona.

  Dzieci niedosłyszące źle odbierają dźwięki płynące ze zbyt dużej odległości. W klasach początkowych opróżnienia w rozwoju słuchu zauważa się podczas nauki pisania i czytania ze słuchu. Z opóźnieniem poziomu analizy i syntezy słuchowej uczniowie z takim deficytem muszą mówić aby zrozumieć, zobaczyć, przeczytać nie wystarczy usłyszeć.

Dzieci o ruchach mało sprawnych i niezręcznych z wielkim trudem wykonują czynności łatwe i proste. Są to dzieci o opóźnionym rozwoju ruchowym. Rozwój ruchowy dziecka jest zsynchronizowany z całokształtem jego rozwoju psychicznego.

Dzieci ogólnie opóźnione w rozwoju ruchowym są narażone na niepowodzenia szkolne i wiele przykrości. Lekcje wychowania fizycznego są nie przystosowane do możliwości tych dzieci, więc często szukają różnych pretekstów, aby uzyskać zwolnienie z tych lekcji. Niepowodzenia na lekcja w-f połączone są często z dodatkowymi doznaniami bólowymi z powodu upadków i potłuczeń. Przez to zniechęcają, się do zabaw ruchowych, sportowych. Opóźnienie rozwoju ruchowego odnosi się często do zakresu czynności manualnych obejmujących pracę dłoni, palców. W bardzo poważnych zaburzenia manualnych dziecko w szkole nie potrafi rysować kółka. Ma to niezmienny wpływ na charakter pisma. Brzydkie pismo może też być rezultatem nawyków. Takich uczniów cechuje nadpobudliwość psychoruchowa. Specyficznym zaburzeniem pisma jest brak wiązania liter ze sobą, powolne tempo pisania, zmieniająca się percepcja ruchów graficznych, a wówczas pismo staje się mniej czytelne. Uczniowie z zaburzeniem rozwoju ruchowego nie potrafią dobrze rysować, szyć, wycinać, majsterkować.

Jednym z aspektów i czynników ruchowego rozwoju dziecka jest proces lateralizacji, czyli przewaga stronnej jego czynności. Przewagę stronną można zauważyć w zakresie funkcji kończyn dolnych, ruchów tułowia, pracy zmysłów. Zakłócenia procesu lateralizacji odbijają się znacznie na nauce dzieci tylko wtedy, jeśli współwystępują z innymi zaburzeniami rozwoju m.in. z niezręcznością motoryczną wadliwą koordynacją wzrokowo-ruchową, zaburzeniami orientacji przestrzennej i mowy. Zaburzenia orientacji przestrzennej ujawniają się podczas nauki czytania, pisania, podczas lekcji geografii, geometrii.

Do kolejnej grupy zaburzeń rozwojowych mających wpływ na trudności w nauce jest zaburzenie rozwoju mowy. Prawidłowy rozwój mowy stanowi istotny element dojrzałości szkolnej dziecka. Zaburzenia te mogą dotyczyć poszczególnych procesów wchodzących w skład złożonych funkcji mowy, mogą obejmować całokształt jej rozwoju. Do najczęstszych zaburzeń mowy należą:

-   bełkotanie,

-   jąkanie,

-   opóźnienie rozwoju mowy.

Bełkotanie to niemożność prawidłowego wymawiania dźwięków mowy. Możemy je podzielić ze względu na zaburzenia mowy pochodzenia słuchowego, ruchowo-kinestetycznego, obwodowego i ośrodkowego, i ze względu na objawy i jest to:

-   reranie ( nieprawidłowe wymawianie dźwięku r),

-   seplenienie i szeplenienie ( nieprawidłowe wymawianie dźwięków, s i

sz.),

- kappacyzm ( nieprawidłowe wymawianie dźwięku k);

Przyczyną długiego utrzymywanie się bełkotania u dzieci są:

-   nieprawidłowe postawy wychowawcze rodziców,

-   środowisko lokalne, otoczenie czyli tzw. naleciałości gwarowe,

-   zaburzenia funkcji percepcyjno- motorycznych, ośrodkowych.
Jąkanie jest zaburzeniem w rozwoju mowy ucznia. Na nie składają się
dwie grupy objawów:

-   wielokrotne powtarzanie tej samej sylaby, spółgłoski czy samogłoski,

- zatrzymanie  wypowiedzi   przy  jednoczesnym  dłuższym  wysiłku   i
emocjonalnym napięciu.

Jąkanie można podzielić na:

-   jąkanie rozwojowe ( swoiste gaworzenie wplatające się w wypowiedź
dziecka),

-   jąkanie prawdziwe ( są to objawy kloniczne: toniczne, współruchy)

-   jąkanie czynnościowe (jest wynikiem funkcjonalnych zaburzeń mózgu
bez naruszenia struktury).

-jąkanie organiczne (jest rezultatem uszkodzenia mózgu)

Deficyty rozwoju funkcji wzroku, słuchu, mowy utrudniają zdobycie dziecku w określonym czasie tych umiejętności i wiadomości szkolnych, które są wyznaczone programem nauczania. Sytuację szkolną pogarsza fakt. że równocześnie u tych dzieci występuje proces lateralizacji. Ważnym elementem jest głębokość opóźnienia rozwojowego. Jeżeli deficyt rozwoju jest niezbyt głęboki, wąskozakresowy i pojedynczy dziecko wyrównuje go własną pracą w sposób mało widoczny. Musi jednak ono więcej poświecić czasu, pracy w przyswajaniu materiału dydaktycznego.

Przy   współwystępowaniu   łączonych   deficytów   stopień   opóźnienia

rozwoju  bywa  niejednakowy.  Zaburzenia  najgłębsze,   najistotniejsze

wysuwają się na pierwszy plan.

Trudności w nauce powoduję niedostateczna umiejętność czytania i

pisania nazwana dysleksją oraz dysgrafią polegająca na trudnościach w

czytaniu   i  stosowaniu   reguł  ortograficznych,   leksykalnych  podczas

pisania.

Nie stopień ani rodzaj wymienionych zaburzeń mowy, lecz stopień i zakres opóźnień rozwoju funkcji wzrokowych, słuchowych i kinestetyczno-ruchowych decyduje u uczniów o czasie ujawnienia się trudności w nauce czytania, pisania i podczas zdobywania wiadomości z innych przedmiotów. Trudności doznawane w początkowych klasach rzutują w sposób bardzo istotny na dalsza karierę szkolną dziecka, wpływając niekorzystnie na jego postawę wobec nauki, szkoły.BIBLIOGRAFIA;

1.  H,   Spionek:   „  Zaburzenia  rozwoju   uczniów  a  niepowodzenia
szkolne", Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1975;

2.  A.  Jopkiewicz,  E.  Suliga:  „  Biomedyczne podstawy rozwoju  i
wychowania", Radom- Kielce 2005,