Różaniec szkołą życia duchowego na III tysiąclecie.pdf

Ks. Marek Chmielewski

RÓŻANIEC — SZKOŁA ŻYCIA DUCHOWEGO

NA III TYSIĄCLECIE *

W Liście apostolskim o różańcu świętym Rosarium Virginis

Mariae (z 16 X 2002) Ojciec święty, podzielając powszechną opi-

nię, swojego poprzednika — papieża Leona XIII nazywa „Papie-

żem różańca” (RVM 8). Z pewnością historia pokaże, że również

o Janie Pawle II będzie można mówić jako o „Papieżu różańca”.

Przekonują o tym nie tylko liczne fotografie odsłaniające rąbek

prywatności Papieża, który nawet podczas górskich wędrówek

po Alpach nie wypuszcza z rak różańca, ale przede wszystkim

liczne jego wypowiedzi i nauczanie na temat tej formy modlitwy.

Wydając List apostolski Rosarium Virginis Mariae , wprowadził on

bowiem istotne zmiany strukturalne do wielowiekowej tradycji

modlitwy różańcowej, które — jak się okazuje — zostały przyjęte

z entuzjazmem. W ten sposób Jan Paweł II na trwałe pozostawił

swój ślad. Co więcej, we wstępie do owego Listu Papież przywo-

łuje własne słowa, wypowiedziane na początku swego pontyfi-

katu 1 , poprzedzone bardzo osobistym wyznaniem: „Ja sam rów-

——————

* Druk w: Odkrywanie różańca („Biblioteka Mariologiczna”, t. 6), red. T. Siu-

dy, W. Życiński, Częstochowa-Kraków 2003, s. 119-135.

1 „Różaniec, to modlitwa, którą bardzo ukochałem. Przedziwna modlitwa!

Przedziwna w swej prostocie i głębi zarazem. [...] Można powiedzieć, że róża-

niec staje się jakby modlitewnym komentarzem do ostatniego rozdziału Kon-

stytucji Vaticanum II Lumen gentium , mówiącego o przedziwnej obecności Bo-

garodzicy w tajemnicy Chrystusa i Kościoła. Oto bowiem na kanwie słów Po-

zdrowienia Anielskiego ( Ave Maria ) przesuwają się przed oczyma naszej duszy

główne momenty z życia Jezusa Chrystusa. Układają się one w całokształt ta-

jemnic radosnych, bolesnych i chwalebnych. Jakbyśmy obcowali z Panem Jezu-

nież nie pomijałem okazji, by zachęcać do częstego odmawiania

różańca. Od mych lat młodzieńczych modlitwa ta miała ważne

miejsce w moim życiu duchowym. [...] Różaniec towarzyszył mi

w chwilach radości i doświadczenia. Zawierzyłem mu wiele

trosk. Dzięki niemu zawsze doznawałem otuchy” (RVM 2). Z

uwagi na to niektórzy komentatorzy Listu o różańcu mówili, iż

jest to swoisty duchowy testament Papieża.

W ten sposób Ojciec święty osobistym przykładem zachęca

do wytrwałego praktykowania modlitwy różańcowej (por. RVM

43), która należy „do najlepszej i najbardziej wypróbowanej tra-

dycji kontemplacji chrześcijańskiej” (RVM 5). Ta zachęta ma

mocną podbudowę teologiczno-praktyczną, wypełniającą całą

treść omawianego tutaj dokumentu.

Godne podkreślenia jest to, że Jan Paweł II w Rosarium Virgi-

nis Mariae kilkakrotnie różaniec wprost nazywa „szkołą Maryi”,

w której Ona sama wprowadza „w kontemplację piękna oblicza

Chrystusa i w doświadczenie głębi Jego miłości” (RVM 1; por.

RVM 14). Jest to szkoła głębokiego życia duchowego, w której

wychowało się wielu świętych (por. RVM 8), nierzadko osiągając

szczyty mistycznego zjednoczenia z Bogiem.

Cały List Rosarium Virginis Mariae , a zwłaszcza wypowiedzi

Ojca świętego o różańcowej „szkole Maryi”, trzeba odczytywać

przez pryzmat programowego dokumentu, jakim jest List apo-

stolski Novo millennio ineunte , w którym Papież nie tylko diagno-

zuje sytuację Kościoła na przełomie tysiącleci, a zarazem śmiało

——————

sem poprzez — można by powiedzieć — Serce Jego Matki. Równocześnie zaś

w te same dziesiątki różańca serce nasze może wprowadzić wszystkie sprawy,

które składają się na życie człowieka, rodziny, narodu, Kościoła, ludzkości.

Sprawy osobiste, sprawy naszych bliźnich, zwłaszcza tych, którzy nam są naj-

bliżsi, tych, o których najbardziej się troszczymy. W ten sposób ta prosta modli-

twa różańcowa pulsuje niejako życiem ludzkim”. — RVM 2.

wytycza kierunki jego duszpasterskiej działalności. Do takiego

zabiegu hermeneutycznego upoważnia nas nie tylko wzgląd me-

rytoryczny, ale także przykład samego Ojca świętego, który w

licznych swych wypowiedziach nawiązuje do owego Listu. Ma-

my tu na myśli omawiany List Rosarium Virginis Mariae , jak rów-

nież najnowszą Encyklikę Ecclesia de Eucharistia , w której list o

różańcu nazwany jest „maryjnym zwieńczeniem” Listu Novo mil-

lennio ineunte (EdE 6). Otóż w tymże Liście Jan Paweł II oprócz

wezwania do uczynienia świętości sednem wszelkich przedsię-

wzięć duszpasterskich, stwierdza, że „mimo rozległych proce-

sów laicyzacji obserwujemy dziś w świecie powszechną potrzebę

duchowości , która w znacznej mierze ujawnia się właśnie jako no-

wy głód modlitwy ?” (NMI 33). Papieską odpowiedzią na tę po-

trzebę duchowości i modlitwy, jaka wyraźnie pojawia się na po-

czątku nowego tysiąclecia, jest właśnie celebrowanie różańca. W

tej perspektywie jawi się on nie tylko jako tradycyjna praktyka

modlitewna, preferowana — jak dość powszechnie się mniema

— raczej przez ludzi prostych, ale jako w pełnym tego słowa

znaczeniu szkoła życia duchowego.

Mówimy tu o szkole życia duchowego w sensie technicznym.

Nie mamy zaś na myśli szkoły duchowości w klasycznym zna-

czeniu, w jakim mówi się np. o dominikańskiej czy franciszkań-

skiej szkole duchowości. Przez szkołę życia duchowego, jakim

jest bez wątpienia różaniec, rozumiemy tu zespół niezbędnych

sposobów i środków metodycznie zastosowanych w celu for-

mowania określonych postaw wobec Boga, drugiego człowieka,

samego siebie i otaczającej chrześcijanina rzeczywistości.

Św. Franciszek Salezy w dziele Filotea , opisując naturę życia

duchowego, które nazywa on pobożnością, porównuje je do dra-

biny, jaka przyśniła się patriarsze Jakubowi (por. Rdz 28, 12).

„Dwa boki drabiny — pisze Doktor Kościoła — trzymające

szczeble, przedstawiają nam z jednej strony modlitwę, która się-

ga po miłość Bożą, z drugiej — sakramenty, które tę miłość dają.

Szczeble to stopnie miłości, po których idziemy z cnoty w cnotę,

bądź krokiem zstępującym, to jest przez dobre uczynki na ko-

rzyść bliźniego, bądź krokiem wstępującym, to jest przez bogo-

myślność, która jednoczy nas w miłości z Bogiem” 2 . Zgodnie z

tym życie duchowe przejawia się zasadniczo w czterech płasz-

czyznach: w modlitwie, praktykowaniu sakramentów i w ćwi-

czeniu się w cnotach, co przekłada się na ascezę i zaangażowanie

apostolskie. W tych też płaszczyznach aktualizuje się formacyjny

wpływ różańca.

1. Szkoła modlitwy

Mimo iż w porządku istotowym i chronologicznym życie sa-

kramentalne, zwłaszcza chrzest i Eucharystia, stanowi funda-

ment życia duchowego, to jednak w porządku przeżyciowym —

tak niezmiernie ważnym w duchowości — modlitwa wysuwa się

zdecydowanie na pierwsze miejsce. Tezę tę zdaje się potwierdzać

nie tylko obserwowany w różnych kulturach fenomen religijno-

ści, którego podstawowym przejawem jest modlitwa jako istotny

składnik kultu, ale także cytowane wyżej słowa Jana Pawła II o

tym, że obserwowana współcześnie potrzeba duchowości „w

znacznej mierze ujawnia się właśnie jako nowy głód modlitwy ?”

(NMI 33). Szczególnie jest to widoczne w odniesieniu do różań-

ca, który jest przede wszystkim modlitwą „umiłowaną przez

licznych świętych”, „modlitwą o wielkim znaczeniu, przynoszą-

cą owoce świętości”, „dobrze osadzoną w duchowości chrześci-

——————

2 Św. Franciszek Salezy, Filotea, czyli droga do życia pobożnego , tł. A. Jełowicki,

Warszawa 2001, s. 20-21.

jaństwa” (por. RVM 1). Samo więc podejmowanie wysiłku mo-

dlitwy różańcowej, do czego tak usilnie zachęca Jan Paweł II

ustanawiając Rok Różańca, jest ważnym — a niekiedy pierw-

szym — krokiem na drodze duchowego rozwoju.

Różaniec z uwagi na swoją specyficzną strukturę uczy modli-

twy nie tylko w zakresie jej form i stopni, ale także całej eucholo-

gii. Należy przypomnieć, że składa się on z trzech zasadniczych

elementów: procesu psychicznego, polegającego na rytmicznym

powtarzaniu formuł modlitewnych, rozmyślania i medytacji nad

głównymi tajemnicami zbawienia ujętymi w cztery grupy (ta-

jemnice radosne, światła, bolesne i chwalebne) oraz z formuł

modlitewnych (por. MC 49).

Ze względu na pierwszy element różaniec postrzegany jest

zasadniczo jako tzw. modlitwa ustna. Właściwszym jednak było-

by określenie go jako modlitwy werbalno-dyskursywnej z uwagi

na to, że może być odmawiany przecież w myślach, chodzi bo-

wiem o rytmiczne powtarzanie słów, niekoniecznie przez głośne

ich wypowiadanie. Niemniej jednak różaniec recytowany na głos

doskonale nadaje się do wspólnego odmawiania, przez co uczy,

że „modlitwa jest żywym związkiem dzieci Bożych z ich nie-

skończenie dobrym Ojcem, z Jego Synem Jezusem Chrystusem i

z Duchem Świętym (KKK 2565). Nie pozwala więc zamykać się

w ciasnym kręgu własnych poruszeń emocjonalnych, ale uczy

autentycznych postaw eklezjalnych, co z kolei prowadzi do for-

mowania postaw apostolskich. Inaczej mówiąc, różaniec odma-

wiany głośno wraz z innymi ma znaczenie eklezjotwórcze, nieod-

łączne od każdej prawdziwej modlitwy chrześcijańskiej, zanoszo-

nej do Boga pod natchnieniem Ducha Świętego (por. Rz 8, 26).

Ponadto ustne (głośne) odmawianie różańca uczy, że modli-

twa powinna angażować całego człowieka, a zatem również jego

wymiar cielesny. Niemało miejsca roli modlitwy ustnej w życiu

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: