Koncepcja renesansowego nagrobka i barokowego.pdf

Koncepcja renesansowego nagrobka

Rzeźba nagrobkowa była ściśle związana z architekturą. Twórcą nowego typu

nagrobka był Donatello. Zaprojektował on nagrobek antypapieża Jana XXIII. Na

sarkofagu spoczywa zmarły jakby w spokojnym śnie. Umieszczony jest on w

przyściennej niszy utworzonej między dwiema kolumnami o korynckich kapitelach,

zwieńczony baldachimem w kształcie podwieszonej kotary. Z czasem ten rodzaj

nagrobka przeszedł ewolucję.

1. Nagrobek polski w XVI w.

Cechy:

- przyjęcie typu włoskiego (martwy ukazany jako żywy), np. nagrobek króla Zygmunta

Augusta autorstwa Berrecciego

- „maniera” pozy i gestu (niezwykłość i ekstrawagancja) – figury półleżące

- charakterystyczne uproszczenia (istotnymi elementami są brama triumfalna

obramienia i figura zmarłego)

- uproszczona rzeźba - zamiast pełnoplastycznej relief

- postać w frontalnym ujęciu

- zgięta noga bliżej ściany ukazywana z profilu

- dwuwymiarowe ujęcie

- wypełnienie całej powierzchni płyty

- przedstawia żywego człowieka

- sansowinowskie wydanie przyściennego nagrobka

- bliskość manieryzmowi

- stawiano je najważniejszym personom

Materiały:

- twardy czerwony marmur (nagrobki kaplicy Zygmuntowskiej)

- piaskowiec

- pińczowski kamień

Funkcje:

- upamiętniająca – gloryfikująca jako jedyna

- naiwna charakterystyka pozycji społecznej

Pod koniec średniowiecza występowały dwa rodzaje przedstawień nagrobnych w

Polsce:

 Płyta z postacią stojącą

 Nagrobek tumbowy bądź pseudotumba z figurą leżącą (zdobył większą

popularność i wykształcił najokazalsze formy - nagrobki królewskie na

Wawelu).

Główny akcent znaczeniowy szlacheckiego nagrobka spoczywa na przedstawieniu

leżącego człowieka z elementem zarówno manierystycznym, aczkolwiek z

realistycznym obliczem, ku chwale i pamięci.

Nagrobki z figurami klęczącymi

- żywa postać – klęcząca i modląca się

- klęczenie wyrazem czci, hołdu, podzięki, pokuty

- początkowe cechy:

 niewielkie rozmiary

 płasko rzeźbione

 skromne obramienie

 figury w skali miniaturowej m.in. u stóp ukrzyżowanego/zmartwychwstałego

Chrystusa

 całe rodziny – mężczyźni po jednej stronie, kobiety po drugiej stronie

Warianty nagrobków:

 różne rozmiary figur – od naturalnych po miniaturowe

 figura zespolona z tłem lub przeciwstawiona mu np. poprzez kontrastowy

kolor

 rzeźba pełna lub płaskorzeźba

 figura ustawiona na wprost lub z profilu

 zmarły przedstawiony sam lub u stóp krzyża lub Matki Boskiej

 przedstawiony sam lub w asyście patrona lub innych świętych, rodziny, z

figurami alegorycznymi

 nagrobek w ramie architektonicznej lub bez niej

 pomnik stojący przy ścianie lub wiszący na niej

 różny stan psychiczny zmarłego: zaduma, egzaltacja

2. Nagrobek „michelangelowski”

 postać siedząca

 ruch manifestacją życia

 łukowate wieki sarkofagów

 dziwne, wyszukane pozy alegorycznych rzeźb

 zsuwają się z pochyłości

 wrażenie niewygody

 brak statyczności

3. Nagrobek sansovinowski

- twórcą tego nagrobka był Sansovino

- nowy układ postaci zmarłego

 głowa wsparta na ręce

 jedna noga ugięta w kolanie

- postać znajduje się w spoczynku lub półśnie

4. Nagrobki niderlandzkie

- Floris Cornelius

 nagrobki w Królewcu

nagrobek Albrechta Pruskiego

 nagrobki w Kolonii

- Willem van der Block

 nagrobek kardynała Andrzeja Batorego – 1598 r., kościół w Barczewie,

koncepcja figury klęczącej przywieziona z Rzymu, struktura pomnika

niderlandzka, z odcieniem klasycznym

 nagrobek Kossów - ok. 1620r., katedra w Oliwie, wieloosobowy, brak ram

architektonicznych, rodzina klęczy na niewysokiej kolumnowej podstawie – 2

mężczyźni, kobieta, dziecko, naturalizm

 nagrobek Babrów - kościół Mariacki w Gdańsku, 2 postacie

Bibliografia:

 prof. Mieczysław Zlat „Leżące figury zmarłych w polskich nagrobkach XVIw.”

 http://renesans-nacia.blog.onet.pl/1,AR3_2009-04_2009-04-01_2009-04-30,index.html

 http://www.bryk.pl/teksty/liceum/historia/historia_sztuki/19896-w%C5%82oski_renesans.html

 http://portalwiedzy.onet.pl/13307,,,,floris_cornelis,haslo.html

 Barbara Osińska, „Sztuka i czas. Od prehistorii do rokoka”, wyd. WSiP, Warszawa 2004, wyd.

drugie, Wokół renesansu, str. 137; 141-142; 183-184

 W. Tatarkiewicz, Nagrobki z figurami klęczącymi, Studia renesansowe, t. 1, Wrocław 1956

Bartłomiej Berrecci

 nagrobek Zygmunta I Starego

figura wykuta w

czerwonym marmurze

węgierskim, jabłko i berło

w dłoni /dziś berła już nie

ma, we wnęce ściany

umieszczono nagrobek

Zygmunta Augusta,

nowatorska koncepcja

przedstawienia figury

zmarłego „uśpionej”,

ułożonej na boku, ze

wspartą na ramieniu lub

dłoni głową i z

poruszonymi nogami,

portretowość wykonania,

motyw budzenia się ze

snu i wstawania,

anatomiczna poprawność

figury oraz dekoracyjna

stylizacja zbroi i fałd

draperii

 Kaplica Zygmuntowska

nagrobki Zygmunta

Starego - cofnięty łuk

(forma oparta na

zwielokrotnionym łuku

tryumfalnym), mocno

zdobiony roślinnie, na

sarkofagach leżą

królowie z lekko

podkurczonymi nogami,

wsparci na łokciu, głowa

odchylona do tyłu, śpiący

rycerz, bardziej

odpoczywają,

symboliczne atrybuty, po

bokach w niszach rzeźby

 nagrobek Anny Jagiellonki w kaplicy

zygmuntowskiej

Santi Gucci

dwubarwny materiał,

niewielka przyścienna

budowla, niepogrążona w

niszy, postać króla w

reliefie wypukłym na

płaskiej pionowej płycie,

przewaga linii krzywej,

nastrój niepokoju

rozbudowanych form

Nagrobek Stefana Batorego w

Kaplicy Mariackiej na Wawelu

 nagrobek Andrzeja i Barbary Firlejów

w Janowcu, 1588-87

Jan Michałowicz z

Urzędowa –

naśladowca

Berrecciego, zwarta

syntetyczna bryła,

klasyczne w wyrazie

formy, studia

psychologiczne

Nagrobek Filipa

Padniewskiego,

biskupa, wykuty z

pińczowskiego

piaskowca i

czerwonego marmuru,

z alabastrową postacią

biskupa, tworzony w

latach 1572-75 w

kaplicy Różyców w

katedrze wawelskiej.

Twarz Padniewskiego

z cechami wybitnie

portretowymi.

Jan Michałowicz z

Urzędowa, mistrz

polskiego renesansu

 nagrobek Filipa Padniewskiego na

Wawelu, 1572r.

http://www.urzedow.pl/

gzu02/20.htm

 nagrobek Giuliana di Piera de' Medici

alegoryczne rzeźby Dnia

i Nocy, pełen werwy i

witalny wódz starożytny

Giuliano lewą ręką

przytrzymuje buławę -

symbol dowodzenia

oddziałami papieskimi, a

w prawej dłoni trzyma

dwie monety - jest to

aluzja do jego

wspaniałomyślności.

Zbroja w stylu antycznym

okrywa silne i muskularne

ciało - nawiązania

ikonograficzne do

posągów rzymskich

imperatorów .

alegoryczne rzeźby

Poranka i Zmierzchu,

pogrążony w medytacji

znajdują się w nagrobku

Lorenza Medici

tu postać zmarłego leży w

połowie wysokości niczym

Rzymianin przy uczcie, za

nim wnęka z postacią

(Madonna z Dzieciątkiem),

wśród kilku innych postaci,

nie jest główną. Architektura

(filary o przekroju prawie

krzyża greckiego)

tworzy trzy nisze, każda

dwupiętrowa, w każdej

postacie, największy ciężar

ozdób skupiony na dole, im

wyżej tym większa

surowość, na górze herb,

Mojżesz, g łówna postać

grobowca, siedzi z

tablicami, nieobecny,

zapatrzony, zamyślony

(filozof, myśliciel), powaga,

bardzo zwichrzone szaty i

broda dodają mu energii,

rogi jako aureola (błąd

tłumaczenia S.T)

 nagrobek Lorenza II di Piera de'

Medici

Michał Anioł

 Bazylika św. Piotra w Okowach,

grobowiec papieża Juliusza II

(niezrealizowany do końca)

Andrea Sansovino

nagrobek Girolamo Basso Rovere

Sansavino stworzył nowy

typ nagrobka z

przedstawieniem zmarłego

leżącego w uśpieniu na

boku i wspartego na łokciu -

nagrobki kardynałów A.

Sforzy i G. Basso della

Rovere w kościele S. Maria

del Popolo w Rzymie (1505-

1509).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: