replika1508.pdf

Jak w transie?

Tekst: Magdalena Pocheć

Foto: Paweł Eibel

Osobom trans wydaje się,

że wszyscy wciąż na nie

patrzą, jakby nie

wyglądały wystarczająco

przekonująco, by pozostać

niezauważonymi w tłumie

– Wiesz, nie chodzi o to, że wyjdę na mias-

to jako kobieta i wszyscy będą się wyśmie-

wać, a ja nie będę zwracać na to uwagi, bo

postępuję w zgodzie z sobą – opowiada

Ania. Jest chłodne popołudnie jednego z os-

tatnich dni lata. Ania to ładna, zadbana ko-

bieta, a na szpilkach radzi sobie świetnie,

zgrabnie lawirując między kocimi łbami. Sia-

damy na ławce w parku.

przyp. red.]. Umówiła

się ze znajomymi tak

jak zwykle w kawiarni i przyszła w swojej ko-

biecej odsłonie. Mieli trudności z jej rozpoz-

naniem. Byli kompletnie zaskoczeni, ale

przyjęli to ze zrozumieniem. Nikt z grona

znajomych nie wykruszył się. Większym wyz-

waniem są natomiast rodzice. Dostają już

pierwsze sygnały, jak na przykład ostatni

prezent gwiazdkowy – album ze zdjęciami,

na których Ania, czyli ich syn, wygląda jak

kobieta. Nie mogli uwierzyć w te fotografie.

Tata nawet podejrzewał, że to nowa dziew-

czyna Ani. Uznał, że jest atrakcyjna. Nie roz-

mawiali od tamtej pory na ten temat.

Od lewej: Aina, Ania, Aldona

Osoby trans często dotyka brak akceptacji ze

strony najbliższego otoczenia oraz dyskrymi-

nacja na rynku pracy. Takie postawy spo-

łeczne utrudniają im samoakceptację, odkry-

wanie własnej tożsamości oraz życie zgod-

nie z nią. Narażają na cierpienie.

Wychodzenie z szafy Ani

Zabić Ainę

Ania prowadzi podwójne życie. Ma dobrą

pracę, robi karierę, czuje się spełniona zawo-

dowo. W pracy funkcjonuje jako mężczyzna,

nikt nic nie podejrzewa. Nie ma wątpliwości,

że chciałaby żyć w pełni jako kobieta, ale nie

zdecydowała się na ten ostateczny krok, czyli

metrykalną i operacyjną zmianę płci. Jest to

bowiem krok rewolucyjny i Ania nie jest

pewna, czy jest na to gotowa. Robimy na

zimno kalkulację. Zastanawiamy się nad

plusami i minusami takiej zmiany. Ryzyko

jest duże – utrata dobrze płatnej pracy i

odrzucenie przez otoczenie. Poza tym, nie

ma gwarancji, że operacje przyniosą

zadawalające efekty, że wraz ze zmianą

narządów płciowych jakość życia Ani ulegnie

poprawie. Ania ma już za sobą pierwsze

coming outy [w przypadku osób trans, c.o.

dotyczy ujawnienia tożsamości płciowej –

Aina już się nie waha i pokonała strach. Jest

w trakcie zmiany płci. Przez lata próbowała

zabić Ainę w sobie. Mówi, że przez całe życie

nie miała tylu problemów ile w tej chwili, ale

i tak czuje się szczęśliwsza niż kiedykolwiek.

Ania nie chce już ukrywać swojej prawdzi-

wej tożsamości, chce być sobą. Plan mini-

mum to być kobietą w życiu prywatnym. Na

ujawnienie w pracy jeszcze być może przyj-

dzie pora, lecz obawa przed reakcjami

współpracowników i wykluczeniem ze śro-

dowiska zawodowego, nota bene wysoce

zmaskulinizowanego, jest ogromna.

Aina w jej życiu pojawiła się, gdy była jede-

nastoletnim chłopcem. Krzyś nigdy nie czuł

się dobrze w towarzystwie rówieśników.

Wolał spędzać czas z dziewczynami i zacho-

wywać się tak jak one. Grać w klasy i gumę,

bo tak robią dziewczynki, a nie strzelać gole.

Aina istniała, ale była pilnie strzeżonym sek-

retem. W skrytce w szafie znajdowało się

pudełko, a w nim symbolicznie w formie

przedmiotów i pamiętnika ukryta była Aina.

Dalsze życie potoczyło się „ normalnie” –

studia, pierwsza miłość, małżeństwo i

wreszcie dziecko. Krzysztof przez całe doros-

łe życie obawiał się powrotów Ainy, czyli

pragnienia bycia kobietą, i bycia odbiera-

nym przez otoczenie jako kobieta. Dwa lata

temu wymyślone, udawane życie pękło. –

To jak przewrócenie figury w złudzeniu op-

tycznym. Aina wybiła się na pierwszy plan.

Przestałam wypierać ją ze świadomości i ze

swojego życia – wspomina.

Wiedza społeczeństwa na temat szeregu

zjawisk trans: transseksualizmu, transpłcio-

wości czy transwestytyzmu jest znikoma, a

osoby przekraczające normy kulturowe

związane z ekspresją płci narażone są na

ostracyzm, wykluczenie, a nawet przemoc.

Wspólnym głosem – TransFuzja

Ania, Aina, Aldona i Wiktor to osoby związane z Transfuzją – pierwszą tego rodzaju organizacją w Polsce

zajmującą się w kompleksowy sposób działaniem na rzecz osób trans. Pragną zaistnieć w przestrzeni pub-

licznej i zmieniać postawy społeczeństwa wobec osób transpłciowych – to jest transseksualnych, czy też w

inny sposób transujących. Formalnie istnieją od lipca, kiedy to TransFuzja została ostatecznie zareje-

strowana jako fundacja. Działają głównie w Warszawie i Wrocławiu. Prowadzą cykliczne spotkania, grupę

wsparcia, kontaktują się z mediami i środowiskiem medycznym. Więcej informacji: www.transfuzja.org.

Szef w

spódnicy?

Transowanie

M/K (z mężczyz-

ny na kobietę)

wydaje się dużo

mniej akcepto-

walne niż zmia-

na w odwrotną

stronę. – Wiele

biologicznych

kobiet transuje

[czyli przejawia

stereotypową

męskość po-

przez sposób

ubierania się

czy zachowanie

– przyp. red.],

nie zdając sobie

z tego sprawy–

mówi Ania. Nie

spotyka się to

też z tak silnymi

reakcjami ze strony otoczenia. W patriar-

chalnym społeczeństwie stawanie się

mężczyzną to jednak awans społeczny, pod-

czas gdy facet w sukience naraża się na

śmieszność i utratę szacunku. Kobieta

wystylizowana na mężczyznę może zostać

uznana za babochłopa lub lesbijkę typu

butch, ale raczej nie będzie to postrzegane

jako głęboka perwersja. Znacznie większym

przekroczeniem norm kulturowych jest

wcielanie się osoby urodzonej jako mężczyz-

na w role tradycyjnie pełnione przez kobi-

ety. Założenie szpilek to akt niewybaczalny i

na pewno wiążący się z poważnymi konsek-

wencjami. Stąd obawy Ani, pełniącej

kierownicze stanowisko w sektorze zdomi-

nowanym przez mężczyzn, przed ujawnie-

niem swojej tożsamości płciowej w pracy.

Czy zaakceptują szefa w spódnicy? Czy

stracę autorytet i stanę się przedmiotem

żartów? Sytuacja osób M/K w jaskrawy

Aldona Wiśniewska

sposób pokazuje nie tylko postawy spo-

łeczne wobec inności jako takiej i wykracza-

nia poza arbitralne normy kulturowe, ale

również pozycję kobiety w społeczeństwie.

korzysta z męskiego WC i jest okej. W naj-

bliższej przyszłości podda się mastektomii,

ale na razie odkłada w czasie zmianę narzą-

dów płciowych. Twierdzi, że efekty osiągane

przez współczesną medycynę nie są zada-

walające. Zresztą bycie mężczyzną nie wyra-

ża się wyłączanie poprzez posiadanie peni-

sa, ale przede wszystkim poprzez rolę, jaką

odgrywa się w teatrze życia.

Kategoryczne toalety

Wiktor vel Latarnik ma 21 lat i od lutego

przyjmuje hormony. Przez ostatnie miesiące

jego wygląd uległ diametralnej przemianie.

Studiuje polonistykę i od października będzie

na trzecim roku. W nowym semestrze chce

porozmawiać z dziekanatem o swojej sytua-

cji. Choć czuje się mężczyzną, na liście stu-

dentów nadal figuruje jako kobieta. Polskie

prawo pozwala bowiem na metrykalną

zmianę płci w przypadku osób K/M po tym,

jak osoby te przejdą mastektomię (usunięcie

piersi – przyp. red.). W przypadku Wiktora

jeszcze to nie nastąpiło, więc nie ma możli-

wości formalnej zmiany imienia. Niektórzy

znajomi z uczelni wie-

dzą o sytuacji Wiktora

i jego planach. Ak-

ceptują to. Jego wyg-

ląd i zachowanie nig-

dy nie stanowiły dla

nikogo problemu. Ma

pełne poparcie rodzi-

ców. Jedyna sytuacja,

w której czuje się nie

do końca pewnie, to

korzystanie z toalety.

Jest to bowiem sytua-

cja przymusowej ka-

tegoryzacji płciowej.

Od pewnego czasu

Aldona to z kolei transka po metrykalnej zmia-

nie płci z imponującymi piersiami, które są efek-

tem przyjmowania hormonów. Nie poddała się

zmianie genitaliów, bo tego rodzaju zabieg nie

jest w Polsce refundowany. Jak twierdzi, do

pełni szczęścia brakuje jej kobiety les, z którą

mogłaby spędzić resztę życia. Znalezienie part-

nerki nie jest jednak proste. Mimo wszystko,

Aldona pozytywnie patrzy w przyszłość.

Płeć to nie seks

Wiktor z kolegą Marcinem

Z relacji osób trans jasno wynika, że płeć i sek-

sualność to dwa niezależne wymiary. Pomimo

tego, seksualność transów i transek jest w

świadomości społecznej nad wyraz demo-

nizowana. Termin transseksualność (od ang.

słowa sex oznaczającego płeć – przyp. red.)

od razu nasuwa skojarzenie z jakąś perwersją

seksualną. Nic bardziej błędnego. Seksu-

alność osób trans jest tak samo zróżnicowana

jak reszty populacji. W grupie tej występują

zarówno osoby bi, jaki i hetero i homo – choć

te dwa ostatnie terminy w kontekście osób o

niejednoznacznej tożsamości płciowej właś-

ciwie zupełnie zatracają swoje znacznie.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: