Wodociągi i kanaliazacja..praca.doc

Wodociągi

i

kanalizacja.

Bartosz Bugajski

Joanna Piasecka

Marta Grudzień

Katarzyna Ciach

Aneta Dudała

Ewelina Kałuża

Spis treści          

1. Pojęcie   i zakres gospodarki komunalnej..................................................................... 3

2. Formy organizacyjne jednostek sektora komunalnego...................................................... 5

3. Ogólna charakterystyka usług: wodociągi i kanalizacja...................................................

4. Obowiązki gminy i przedsiębiorstwa w zakresie świadczenia usług wodociągowo-kanalizacyjnych................................................................................................................

5. Zasady udzielania zezwoleń na prowadzenie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków................................................................................

6. Zasady ustalania taryf oraz zasady rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków. ......................................................................................

7. Ogólna charakterystyka rynku w Polsce.....................................................................

8. Świadczenie usługi wodociągowo-kanalizacyjnej na przykładzie Wodociągi Kielce spółka z.o.o...............................................................................................................

9. Podsumowanie.........................................................................................................

1. Pojęcie   i zakres gospodarki komunalnej.

Gospodarka komunalna obejmuje zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbioro­wych potrzeb ludności w ramach świadczenia usług powszechnie dostępnych.

W zakres usług gospodarki komunalnej wchodzi:

·         dostarczanie energii elektrycznej, cieplnej i gazu,

·         zaopatrywanie w wodę, odprowadzanie zanieczyszczeń oraz oczyszczanie miast,

·         zapewnianie transportu na terenie miasta,

·         organizowanie terenów zielonych i wypoczynkowych na terenie miasta,

·           świadczenie innych usług przez takie zakłady, jak: łaźnie, hotele, zakłady

·         pogrzebowe,

·         gospodarowanie mieszkaniami komunalnymi.

Z zakresu przedstawionych usług wynika, że w gestii gospodarki komunalnej znajdują się:

· energetyka komunalna, która obejmuje gazownie i rozdzielnie gazu, elek­trownie lokalne i rozdzielnie energii elektrycznej, ciepłownie.

· urządzenia inżynierii sanitarnej: wodociągi i kanalizacje, studnie publicz­ne, urządzenia melioracyjne, oczyszczania miast, łaźnie,

· komunikacja miejska, która obejmuje ulice i place, urządzenia drogowe (mosty, wiadukty, oświetlenie), transport lokalny,

· tereny zielone i wypoczynkowe, a więc parki, zieleńce, lasy miejskie, ogrody działkowe, cmentarze, ogrody zoologiczne, urządzenia sportowo--rekreacyjne,

· hotele komunalne,

· budynki mieszkalne (komunalne).

Zakres usług świadczonych w celu zaspokajania zbiorowych potrzeb wspól­noty samorządowej przez gospodarkę komunalną na terenie gminy, powiatu lub województwa należy do zadań własnych danego samorządu terytorialnego. Pod­stawowe zadania z tego zakresu realizują samorządy gmin (miast).

Gospodarka komunalna jest również koordynowana na szczeblu centralnym i wojewódzkim przez organy administracji rządowej. Naczelnym organem ad­ministracji rządowej w tym zakresie jest Minister Infrastruktury, który realizuje zadania przez Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego. Na szczeblu woje­wódzkim funkcje koordynacyjne w zakresie gospodarki komunalnej wykonują wojewodowie.

Organy administracji rządowej szczebla centralnego i woje­wódzkiego koordynują sprawy związane z:

·         zagospodarowaniem przestrzennym miast i wsi, urbanistyką i architekturą, geodezją i kartografią,

·         nadzorem architektoniczno-budowlanym,

·         energetyką, gazownictwem i ciepłownictwem.

Usługi komunalne oraz ich urządzenia ze względu na ich dochodowość moż­na podzielić na dwie grupy:

·         usługi i urządzenia, z których korzystanie jest nieodpłatne, np.: ulice, par­ki, oświetlenie ulic,

·         usługi i urządzenia, za korzystanie z których pobierane są opłaty, np.: wo­dociągi, mieszkania.

Taki podział usług rzutuje na organizację jednostek świadczących usługi komunalne. Gospodarka komunalna może być prowadzona przez samorządy terytorialne w formie zakładów budżetowych lub spółek prawa handlowego. Samorządy terytorialne mogą też powierzać wykonywanie zadań z zakresu go­spodarki komunalnej innym przedsiębiorstwom (osobom fizycznym oraz praw­nym) w drodze umowy.[1]

2. Formy organizacyjne jednostek sektora komunalnego.

2.1. Spółki kapitałowe z udziałem gminy

Spółki kapitałowe z udziałem gminy (w tym także jednoosobowe spółki gminy),

funkcjonują na podstawie przepisów prawa handlowego, są odrębnymi osobami

prawnymi, działają we własnymi imieniu i na własne ryzyko. Mogą zaciągać kredyty

i pożyczki oraz ponosić odpowiedzialność cywilnoprawną za swoje zobowiązania.

Spółki gminy są równoprawnymi uczestnikami życia gospodarczego, a ich

struktura organizacyjna motywuje do bardziej efektywnego i racjonalnego

wykorzystania majątku w celu osiągania zysku. Za wyborem formy spółki przemawia

też przejrzystość funkcjonowania, jasno określone kompetencje organów spółki

i możliwość wyodrębnienia majątku służącego realizacji usług komunalnych.

Biorąc pod uwagę typowo komercyjny charakter spółek kapitałowych, dochody z zysku stanowią potencjalne źródło dochodów gmin. Dochody te podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Gmina jako właściciel lub współwłaściciel spółki działa poprzez swoje organy

na zasadach określonych w ustawie o samorządzie terytorialnym. Niezależnie

od tego gmina jako wspólnik lub akcjonariusz zachowuje wszelkie uprawnienia

będące konsekwencją przepisów prawa handlowego. Ciążą też na niej wynikające

stąd obowiązki. Jednym z podstawowych uprawnień jest prawo do zysku w spółce

lub dywidendy w spółce akcyjnej.

Forma spółki akcyjnej jest najbardziej odpowiednia dla działalności w większej skali wymagającej znacznych nakładów. Proces jej tworzenia jest bardziej skomplikowany niż spółki z ograniczona odpowiedzialnością.

Poważnym problemem utrudniającym pełne wykorzystanie formy spółki prawa handlowego w gospodarce komunalnej są przepisy podatkowe praktycznie uniemożliwiające przekazanie spółkom mienia służącego realizacji ich zadań. Zgodnie z przepisami dotyczącymi VAT wniesienie majątku do spółki podlega opodatkowaniu podobnie jak transakcja sprzedaży tego majątku. W celu uniknięcia opodatkowania gminy tworzące spółki nie przekazują majątku spółkom, lecz jedynie zlecają zarządzanie majątkiem, który pozostaje mieniem gminy. W efekcie z kalkulacji cen i kosztów świadczonych usług wypada amortyzacja Wymusza to ustalanie cen na zaniżonym poziomie i konieczność finansowania inwestycji odtworzeniowych i rozwojowych bezpośrednio z budżetu gminy, co prowadzi

do niejawnego subsydiowania usług komunalnych, a tym samym zmniejszenia

udziału opłat za usługi w pełnych kosztach ich świadczenia.

2.2. Zakład budżetowy

Zgodnie z ustawą z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (wcześniej

zagadnienia te regulowało prawo budżetowe z roku 1991) samorządy mogą

stosować następujące formy gospodarki pozabudżetowej:

·         środki specjalne,

·         gospodarstwa pomocnicze,

·         zakłady budżetowe.

Cechą wspólna tych form jest brak osobowości prawnej. Znacznie ogranicza to

zakres odpowiedzialności za podejmowane przez nie działania.

Zgodnie z ustawą o finansach publicznych działalność podejmowana w celu

realizacji zadań komunalnych jednostek organizacyjnych może być prowadzona

w formie gospodarki pozabudżetowej, jeżeli koszty tej działalności pokrywane są

z uzyskiwanych dochodów własnych. Niezależnie od tego ustawa dopuszcza

udzielanie jednostkom dotacji na pokrycie kosztów ich działalności, przy czym łączna

suma dotacji (nie dotyczy to dotacji inwestycyjnych) nie może przekroczyć 50% ich

wydatków.

Decyzja o utworzeniu zakładu budżetowego zastrzeżona jest do kompetencji

rady gminy, powiatu lub województwa (sejmiku wojewódzkiego). Podstawą

gospodarki finansowej zakładu jest roczny plan finansowy zawierający plan

przychodów, wydatków (kosztów działalności), stanu środków obrotowych i rozliczeń

z budżetem. Nadwyżka przychodów nad kosztami jest odprowadzana do budżetu,

a niedobór pokrywany dotacjami. Dlatego forma ta nie wymusza efektywności

gospodarowania właściwej gospodarce rynkowej. Gmina ponosi pełną

odpowiedzialność za zobowiązania zakładu budżetowego.

Istotną przesłanką wyboru formy zakładu budżetowego w początkowym okresie

przekształceń były preferencje w prawie podatkowym wyrażające się w zwolnieniu

zakładu budżetowego z podatku dochodowego od osób prawnych i podatku

od wzrostu wynagrodzeń. Od stycznia 1992 r. zakłady budżetowe są także płatnikami

podatku dochodowego od osób prawnych, mimo że osobowości prawnej nie

posiadają. Stąd też zakres ich zobowiązań podatkowych jest bardzo zbliżony

do opodatkowania spółek.

Warto zauważyć, że udział dotacji z budżetu jednostek samorządu terytorialnego

w całości przychodów samorządowych zakładów budżetowych jest znacznie wyższy

niż w przypadku jednostek państwowych: w 2000 roku udział ten sięgał 20% (w

przypadku zakładów państwowych 2,4%4).

2.3. Umowy cywilnoprawne.

Jak już wspomniałem obowiązujące prawo nie nakazuje jednostkom samorządu

terytorialnego, aby usługi komunalne świadczone były przez jednostki organizacyjne gminy.

Możliwa jest sytuacja, w której gmina zleca wykonywanie zadań zewnętrznemu

przedsiębiorcy.

Zgodnie z art. 9.1., ustawy z dnia 8 marca 1990 o samorządzie terytorialnym w celu

wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, w tym przedsiębiorstwa

i zawierać umowy z innymi podmiotami. Przekazywanie realizacji zadań w drodze umów umożliwia gminie rezygnację z bezpośredniej aktywności na rynku usług komunalnych i jednoczesne wywiązanie się z ustawowych obowiązków.

Zastosowanie umów cywilnoprawnych w realizacji usług komunalnych znacznie wykracza poza zadania finansowane przez gminę i jej jednostki. Samorząd może przekazać w drodze umowy także realizację usługi opłacanej bezpośrednio przez mieszkańców lub podmioty gospodarcze. Ważnym elementem takiego kontraktu jest na ogół dzierżawa majątku (sieci wodnokanalizacyjnej, wysypiska).[2]

3. Ogólna charakterystyka usług: wodociągi i kanalizacja.

System gospodarki wodnej i ściekowej charakteryzuje konieczność ciągłego i sprawnego świadczenia usług o ściśle określonych standardach jakościowych. Rynek usług z zakresu gospodarki wodno ściekowej jest monopolem naturalnym o charakterze lokalnym na którym występuje jeden dostawca wody i jeden odbiorca ścieków. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku prawo wodne nałożyła na Radę Ministrów obowiązek określania zasad ustalania opłat za pobieraną z wodociągów wodę oraz za odprowadzanie do kanalizacji ścieków.

Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków reguluje szczegółowy sposób ustalania cen za usługi z zakresu zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków. Przewiduje on współdziałanie przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego z organami gminy przy ustalaniu taryf. Przedsiębiorstwo przedstawia taryfy organowi wykonawczemu gminy, który sprawdza, czy zostały one opracowane zgodnie z przepisami ustawy i weryfikuje niektóre koszty pod względem celowości ich ponoszenia (art. 24 ust. 4 ustawy). Według nowego stanu prawnego, rada gminy podejmuje uchwałę o zatwierdzeniu taryf albo o odmowie zatwierdzenia taryf, jeżeli zostały one sporządzone niezgodnie z przepisami (art. 24 ust. 5 ustawy). Rada może więc podjąć uchwałę o odmowie zatwierdzenia tylko w przypadku taryf "sporządzonych niezgodnie z prawem". Jedynym dopuszczalnym kryterium oceny taryf jest więc ich legalność. Jeśli taryfy zostały sporządzone zgodnie z prawem, a ustalone ceny są w opinii rady gminy za wysokie, to jedynym sposobem wpłynięcia na ich wysokość jest podjęcie uchwały o dopłacie dla jednej, wybranych lub wszystkich taryfowych grup odbiorców usług, którą to dopłatę gmina przekazuje przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu (art. 24 ust. 6 ustawy). Należy zwrócić uwagę, iż kontrolę taryf wykonują organy gminy. Wojewoda zaś bada legalność uchwały w sprawie zatwierdzenia taryf. W razie odmowy zatwierdzenia taryf organ nadzoru będzie więc badał taryfy w zakresie ograniczonym zarzutami, jakimi kierowała się rada gminy, odmawiając ich zatwierdzenia.

Ponadto taryfy obowiązują jeden rok, z zastrzeżeniem ust. 5a, 5b ...