FNR ćwiczenia 1 09.11.2006
Literatura:
1. Wiktor Dega – „Ortopedia i rehabilitacja”
2. Wiktor Dega i Kazimiera Limanowska – „Rehabilitacja medyczna” PZWL
3. Szymon Gaździk – „Ortopedia i traumatologia” PZWL
Na 30.11.2006 przeczytać: urazy ortopedyczne – stłuczenia, złamanie, zwichnięcie, urazy mięśni, czym się różnią między sobą.
1. Podstawowe ruchy:
- przywiedzenie i odwiedzenie – płaszczyzna czołowa oś strzałkowa
- zgięcie i wyprost – płaszczyzna strzałkowa oś poprzeczna
- odwiedzenie i przywiedzenie horyzontalne – płaszczyzna poprzeczna oś pionowa
2. Narząd ruchu – część organizmu odpowiadająca za utrzymanie postawy i wykonywanie ruchów.
Narząd ruchu:
- bierny – układ szkieletowy w skład, którego wchodzą kości i połączenia międzykostne,
- czynny – układ międzymięśniowy w skład, którego wchodzą mięśnie i ścięgna.
Połączenia międzykostne:
- wolne ( stawy)
- ścisłe ( więzo, chrząstko i kościozrosty).
Funkcje narządu ruchu:
1. funkcja lokomocyjna – zmiana położenia całego ciała,
2. wykonywanie ruchów – zmiana położenia części ciała względem siebie,
3. utrzymanie pionowej postawy ciała,
4. osłabianie skutków działania przeciążeń – np. w trakcie wykonywania gwałtownych ruchów.
ORTOPEDIA – dział medycyny, który zajmuje się profilaktykom, leczeniem wrodzonych, nabytych zaburzeń narządu ruchu.
TRAUMATOLOGIA –( chirurgia urazowa) powstała z ortopedii.
Ortopedia i traumatologia zajmuje się leczeniem wad wrodzonych, zmian zapalnych i zwyrodnieniowych, nowotworów obejmujących narząd ruchu, uszkodzeniami pourazowymi oraz innych chorób upośledzających strukturę i funkcje narządu ruchu.
Ortopedia ma za zadanie zaopatrzenie ortopedyczne pacjenta w ortezę, protezę, kule wózek.
BADANIE PACJENTA
Zaczyna się z chwilą wejścia pacjenta di gabinetu, obserwujemy jak idzie, jak się rozbiera, czy korzysta ze sprzętu ortopedycznego.
Pacjent siada i przeprowadzamy wywiad:
1. część personalna –
- imię i nazwisko,
-wiek pacjenta – aby wiedzieć czy pacjent teoretycznie jest sprawny im pacjent starszy ruchomość stawach się zmniejsza, obciążenie innymi chorobami towarzyszącymi
-adres zamieszkania – czy ma daleko czy blisko do przechodni czy jest to wieś czy miasto,
-jakie wykonuje czynności, czy mieszka sam czy z kimś, czy mieszka w bloku i czy jest w nim winda jeśli porusza się na wózku to czy wózek mieści się do windy, czy są podjazdy dla wózków,
- jaki wykonuje zawód czy mu uniemożliwia pracę czy jest w stanie wykonywać zawód
2. część medyczna
- co Pana/nią sprowadza
- co boli, od kiedy boli i jak boli
- kiedy się zaczęło czy nagle czy to sprawa nasilająca
- jaki to jest ból czy ostry i nie
- rodzaj bólu – kłujący, piekący, punktowy, rozlany
- czy ból budzi w nocy, może rozwijać się stan zapalny ( w stanie ostrym nie można wykonywać zabiegów)
- czy boli w ruchu czy też w statyce
- czy jest pozycja, która przynosi ulgę
- czy pacjent leczył się wcześniej, czy przyjmuje leki
- choroby towarzyszące ( w niektórych jest wskazane ograniczenie wysiłku) – wpływają na dobór metod i sposób terapio
- jaka czynność sprawia największy problem
BADANIE PRZEDMIOTOWE
Rozpoczynamy od oglądania pacjenta, sprawdzamy proporcje ciała, stan odżywienia, oceniamy symetrię, miejsce do oglądania musi być dobrze oświetlone, ciepłe. Badanie następuje bez butów i ubrania.
Badanie od przodu:
- ustawienie barków ( czy są na jednej wysokości)
- guzek większy kości ramiennej
- u panów oceniamy linie sutków
- czy kolce biodrowe przednie górne są na jednej wysokości
- oceniamy trójkąty talii
- krętacze większe kości udowej
- podstawy rzepki
- szpara stawu kolanowego
- kostki przyśrodkowe
- linie przebiegające przez całe ciało od brudki
- czy głowa jest ustawiona w pionie
- oceniamy budowę klatki piersiowej ( czy jest symetryczna)
- oś kończyn ( czy kolana nie są koślawe – do środka, szpotawe – na zewnętrz)
- wysklepienie stóp
Badanie od tyłu:
- symetria głowy
- oceniamy grzebienie łopatek ( czy są na jednej wysokości) lub kąty dolne łopatek
- trójkąty talii
- kolce biodrowe tylne górne ( czy są na jednej wysokości)
- szpara międzypośladkowa
- fałdy pośladkowe
- zgięcia podkolanowe
- ustawienie pięt
- czy nie ma bocznych skrzywień
Badanie z boku:
- ustawienie głowy ( czy nie jest za bardzo wysunięta do przodu)
- ustawienie barków
- symetria piersi ( czy jedna nie wystaje zza drugiej)
- pośladki ( czy patrząc z boku nie widzimy dwóch)
- odstawanie łopatek ( czy nie za bardzo odstają)
- naturalne krzywizny kręgosłupa ( lordoza szyjna i lędźwiowa, kifoza piersiowa)
Pomiary linijne – oceniamy stan odcinkowy, ( kiedy jest podejrzenie skrócenia kończyny)
Długość względna – ze stawem
Długość bezwzględna – bez stawu
Długość absolutna
Różnica pomiędzy długością względną a bezwzględną mówi o różnicy długości kończyny w stawie.
Kończyna górna
Dł.względna – od wyrostka barkowego łopatki do wyrostka rylcowatego kości promieniowej
Dł.bezwzględna – od guzka większego kości ramiennej do wyrostka rylcowatego kości promieniowej
Kończyna dolna
Dł.względna – od kolca biodrowego przedniego górnego do kostki przyśrodkowej
Dł.bezwzględna – od krętasza większego kości udowej do kostki bocznej
Pomiar odcinków kończyny
Orientacyjnie w kończynie dolnej – złączyć nogi w pozycji leżącej
w kończynie górnej – złączyć ręce stojące na blacie stołu
Obwody:
Służą do pomiaru ruchomości
Pomiary obwodowe – ocena ruchomości klatki piersiowej
Pomiary linijne – ocena ruchomości kręgosłupa
Zakresy ruchu
Badamy goniometrem, najpierw badamy zakres ruchu czynny, a potem bierny ( bez pomocy pacjenta wykonujemy ruch, pacjent może się rozluźnić) bierny jest 5 – 10 stopni większy od czynnego
Przyczyny ograniczenia ruchomości:
- przykurcz mięśniowy ( czynny i bierny)
- zmniejszenie siły mięśniowej ( tylko czynny ograniczony)
- blizny na mięśniu
- blizny na skórze
- uszkodzenie ścięgna
- ból
- nierówność powierzchni stawowych
Test siły mięśniowej zapoczątkowało badanie dynamiczne
Test ma 6 stopni
0 brak jakiegokolwiek napięcia
1 czuć napięcie mięśnia ( grupa mięśniowa nie wykonuje ruchu)
2 ruch kończyny w odciążeniu ( za pomocą terapeuty)
3 ruch przeciwko sile grawitacji pokonuje masę kończyny
4 ruch wykonywany z niewielkim oporem
5 mięsień prawidłowy, pokonuje zdecydowany opór
Testy czynnościowe – różnicują struktury, dają więcej informacji na temat schorzenia, SA pomocne w diagnostyce
· Test Tomasa – na staw biodrowy
· Test Adama – na kręgosłup
· Test palce – podłoga
Testy funkcjonalne – potrzebne do życia codziennego np. wejście po schodach, zejście ze schodów, sięgniecie wysoko do szafki.
Badania dodatkowe – zdjęcia rentgenowskie, USG, rezonans magnetyczny, densytometria (badanie gęstości kości), artroskopia (pozwala na uzyskanie wyraźnego obrazu tkanek tworzących połączenie stawowe kości)
Każde badanie musi być udokumentowane, wszystko, co zaobserwowaliśmy zapisujemy, Musi być czytelna dokumentacja.
Kompensacja – zdolność całkowitego lub częściowego wyrównania skutków działania czynników szkodliwych. Jest to zjawisko samorzutne, występujące bez naszej wiedzy. Organizm sam stwierdza czy jest potrzeba kompensacja. Przykłady kompensacji: ograniczenie ruchomości w jednym stawie zastąpione przez drugi staw, zastąpienie jednego mięśnia przez inny wykonujący tą samą czynność.
ohiyesa