Każdy, komu zdarzyło się, choć raz w życiu odebrać wyniki badań laboratoryjnych, patrzył z ciekawością na rzędy liter i cyferek niewiele z nich rozumiejąc. Jeśli mieliśmy szczęście i trafiliśmy do laboratorium, które dla wyjaśnienia zamieszcza wartości minimalne i maksymalne badanych substancji, mogliśmy się przynajmniej dowiedzieć, czy nasze wyniki mieszczą się w normie. Aż tyle i tylko tyle. Na więcej słów o wynikach swoich badań trzeba było cierpliwie oczekiwać do wizyty u lekarza. Ciekawość nie wszystkim pozwalała spokojnie usiedzieć w miejscu, wielu mając wyniki w ręku szukała ich objaśnień w encyklopediach medycznych, pytała przyjaciół lub po prostu zamartwiała się przekroczeniem norm w kilku badanych parametrach. Mamy nadzieję, że nasz dodatek poświęcony objaśnieniu podstawowych badań laboratoryjnych i diagnostycznych, który przygotowaliśmy we współpracy z Centrum Medycznym Luxmed, pozwoli w takich chwilach zaspokoić Państwa ciekawość. Liczymy, że dzięki niemu tajemnicze cyfry z wyników badań przemówią do Państwa zrozumiałym językiem, że przyczynią się do lepszego zrozumienia sensu badań medycznych.
Przez nerki człowieka przepływa każdego dnia 500 litrów krwi i powstaje 170 litrów tzw. moczu pierwotnego. Dopiero z tej ogromnej ilości układ moczowy wytwarza od 1,5 do 2 litrów moczu ostatecznego.
Mocz to roztwór wodny zawierający sole mineralne i rozpuszczone związki organiczne. Badanie moczu może pomóc w rozpoznaniu choroby nerek i wątroby oraz dróg moczowych. Pozwala ocenić predyspozycje do tworzenia się kamieni, a także ułatwia diagnozę cukrzycy i żółtaczki. Badanie ogólne moczu jest często niedocenianym, ale niezwykle ważnym badaniem diagnostycznym. Jest proste do wykonania i stosunkowo tanie, a przynosi bardzo wiele informacji. Nie jest też związane z żadnym ryzykiem, jest całkowicie nieinwazyjne.
Wartość ta powinna wynosić od 1,016 do 1,022 g/ml. Ciężar właściwy moczu nie powinien nigdy zbliżać się do wartości ciężaru wody, czyli 1,000 g/ml, gdyż świadczyć to może o utracie bardzo ważnej funkcji nerki, jaką jest zagęszczanie moczu. Często jest to pierwszy objaw sugerujący rozpoczynającą się niewydolność nerek - ciężką chorobę tego narządu.
Barwnik zwany urochromem w połączeniu z niewielką ilością urobilinogenu barwi prawidłowy mocz na kolor słomkowożółty. Intensywność tego koloru świadczyć może o stanie nawodnienia organizmu: po wypiciu dużej ilości płynów mocz staje się niemal bezbarwny, natomiast w stanach odwodnienia przybiera barwę intensywną, pomarańczowobrązową. Zabarwienie moczu zmienia się na skutek przedostania się do niego różnych barwników: np. po zjedzeniu buraków mocz staje się różowy, gdy zażywamy dużo witaminy B – mocz jest intensywnie żółty, gdy leczymy zakażenie dróg moczowych błękitem metylenowym, mocz przybiera barwę niebieskozielonkawą, w żółtaczce mocz jest zielonożółty, a czasem przybiera kolor ciemnej herbaty, wreszcie może stać się różowy lub purpurowoczerwony, jeżeli przedostanie się do niego krew, a ściśle rzecz biorąc, czerwony barwnik krwi, czyli hemoglobina. Już 0,5 ml krwi dodane do 1 litra moczu spowoduje zmianę barwy moczu zauważalną bez trudu dla oka. Pracownia analityczna, w której wykonywane jest badanie, wyszczególnia jedynie obecność dwóch barwników: urobilinogenu oraz bilirubiny.
ILE MOCZU
Dziennie układ moczowy wytwarza 1,5-2 l moczu.
Prawidłowo świeżo oddany mocz jest zwykle przejrzysty i klarowny. W miarę stania mętnieje. Mocz od początku mętny występuje w ropnych zapaleniach dróg moczowych i niektórych postaciach kamicy nerkowej.
Prawidłowy mocz wykazuje odczyn lekko kwaśny, czyli jego pH jest równe 5,5. W zakażeniach dróg moczowych i niektórych typach kamicy nerkowej jego odczyn może być obojętny, a nawet zasadowy i wtedy jednym z elementów leczenia zaleconym przez lekarza będzie zakwaszenie moczu. Najprostszym sposobem jest podawanie kwasu askorbinowego, czyli witaminy C w małych dawkach.
W moczu ludzi zdrowych wydalane są niewielkie ilości białka. Zwykle nie przekraczają one 100 mg na dobę. U tego samego człowieka stężenie białka w moczu, czyli tzw. białkomocz, w różnych porach dnia może być bardzo różne. Dlatego też dla uzyskania dokładnych danych o wielkości białkomoczu powinno się określać ilość białka w moczu dobowym. Jest to parametr szczególnie istotny, gdyż najczęściej jest następstwem chorób nerek lub też schorzeń dróg moczowych. Znaczne ilości białka tracimy w chorobach kłębuszków nerkowych, nieco mniejszy białkomocz może towarzyszyć kamicy nerkowej, zapaleniom dróg moczowych. Obecność białkomoczu można stwierdzić także u niektórych pacjentów z niewydolnością krążenia czy w czasie wysokiej gorączki w przebiegu chorób ogólnoustrojowych. Obecność białka w moczu zawsze wymaga wyjaśnienia i konsultacji lekarza, ale nie zawsze przesądza o rozpoznaniu choroby. Czasem, szczególnie u ludzi młodych, białkomocz może pojawiać się w stanie pełnego zdrowia po dużym wysiłku fizycznym, pod wpływem zimna lub po energicznym badaniu okolicy lędźwiowej, gdzie znajdują się nerki.
Gdy stężenie glukozy w surowicy krwi przekracza 180 mg°/o przez dłuższy czas w ciągu doby, a tak dzieje się czasem u chorych z cukrzycą, można się spodziewać, że glukoza z krwi zacznie przedostawać się do moczu. Obecność więc cukromoczu informuje o tym, że cukrzyca jest nieprawidłowo leczona.
Związki te mogą być obecne w moczu osób niedożywionych, pozostających na diecie bogato-tłuszczowej, w stanach gorączkowych, przy ciężkiej niewydolności nerek. Najczęściej jednak ciał ketonowych poszukuje się u osób chorych na cukrzycę, gdyż ich obecność świadczy pośrednio o tym, że choroba ta jest nieprawidłowo leczona. Wykonywanie co najmniej raz w miesiącu badania ogólnego moczu na obecność ketonów i cukru czy też prostszego domowego testu paskowego jest obowiązkiem każdego chorego na cukrzycę.
Nie powinno wykrywać się tego barwnika w moczu zdrowego człowieka. Stężenie całkowite bilirubiny w osoczu zdrowego człowieka wynosi 0,2-1,0 mg/100 ml. Podwyższony poziom tego barwnika w moczu świadczy o chorobie wątroby i dróg żółciowych, pomaga w różnicowaniu typów żółtaczek.
Wydalany jest przez nerki z moczem w ilości ok. 4 mg na dobę. Zmiany w ilości wydalanego urobilinogenu są brane pod uwagę w różnicowaniu żółtaczek. Z moczem wydalamy jednorazowo zwykle bardzo małe ilości tego barwnika - ok. 0,1 mg.
Są stałym składnikiem moczu. W moczu prawidłowym pojawiają się nabłonki płaskie wielokątne pochodzące z dolnych dróg moczowych. W chorobach układu moczowego pojawiają się nabłonki okrągłe pochodzące z górnego odcinka dróg moczowych. Są to okrągłe komórki nabłonka kanalików nerkowych.
Czyli leukocyty - człowiek zdrowy wydala w moczu w ciągu doby od 1,5 do 4 milionów leukocytów, co przy rutynowym badaniu osadu moczu odpowiada obecności 1-5 leukocytów w polu widzenia pod mikroskopem. Stwierdzenie w polu widzenia 10 i więcej leukocytów przemawia za istnieniem leukocyturii, czyli zwiększonego wydalania krwinek białych. Jest ono wynikiem przenikania krwinek białych do moczu w jakimkolwiek odcinku układu moczowego. Najczęstszą przyczyną są ostre i przewlekłe bakteryjne zakażenia układu moczowego. Po stwierdzeniu znacznej ilości leukocytów dla potwierdzenia istnienia zakażenia konieczne jest wykonanie posiewu moczu i wyhodowanie w pracowni bakteriologicznej bakterii odpowiedzialnej za zapalenie.
Czyli erytrocyty - krwiomocz, podobnie jak białkomocz, jest bardzo częstym objawem chorób układu moczowego. W moczu ludzi zdrowych mogą być wydalane erytrocyty w liczbie nie przekraczającej 3 milionów na dobę, co odpowiada obecności 1-2 krwinek czerwonych w polu widzenia w badaniu ogólnym moczu. Źródłem krwinko-moczu (niewielka, niewidoczna dla oka utrata krwinek czerwonych) może być uszkodzenie zarówno nerki, jak też każdego odcinka dróg moczowych. Najczęstszą, najbardziej popularną przyczyną jest kami...
kasica171