Harrison Kathryn - Tysiąc drzewek pomarańczowych.pdf

(1096 KB) Pobierz
Thousand orange trees
KATHRYN HARRISON
TYSIĄC DRZEWEK
POMARAŃCZOWYCH
A thousand orange trees
Przełożył: Mariusz Ferek
Umieram, bo nie umieram
św. Jan od Krzyża
Śpiew duszy udręczonej pragnieniem widzenia Boga
Tę książkę poświęcam pamięci babci,
dzięki której poznałam wiele opowieści
W roku obfitego deszczu sto arów morwowego sadu rodzi wystarczająco dużo liści, ażeby
wykarmić sto czterdzieści cztery tysiące gąsienic jedwabnika. Pierwsze pąki zawiązywały się na
drzewkach zaraz po Niedzieli Palmowej. Liście rozwijały się na Zesłanie Ducha Świętego, a
pełną, dojrzałą postać osiągały tuż przed świętem Wniebowzięcia Najświętszej Panienki. Jesienią
przycinaliśmy nagie odrosty. Otrzymywaliśmy w ten sposób tyle gałęzi, że rozpalaliśmy więcej
ognisk świętojańskich niż którakolwiek rodzina w miasteczku Quintanapalla.
Dni upływały nam zgodnie z rytmem życia morwowych drzewek i jedwabników. Rok w
rok zanosiliśmy do domku gąsienic prawie siedem tysięcy funtów morwowych liści. Poukładane
w koszach albo poupychane w workach, dźwigaliśmy je na nosidłach lub przewoziliśmy na
starym wózku. Owinięte w płótno, opieraliśmy na wyprostowanej głowie albo też ciągnęliśmy po
suchym gruncie. Wówczas jednak głowy pokrywały się pyłem i trzeba je było myć.
Jako pięcioletnia dziewczynka byłam mniejsza od swoich rówieśnic, byłam taka niska, że
mogłam wejść pod stół mojego dziadka, nie pochylając głowy. Nie byłam za mała, aby dźwigać
liście. Jak ojciec i matka, dziadek i siostra, przenosiłam je z morwowego sadu do gąsienic w
trzymanym na głowie koszyku, takim szerokim i płaskim jak ten mojej matki, z tą różnicą, że
mój był o połowę mniejszy.
Gąsienice jedwabnika jadły bez ustanku. Dzień w dzień i noc w noc zmuszaliśmy je do
jedzenia. Przerywały ucztę wyłącznie na czas linienia. Po czwartym i ostatnim linieniu wszystkie
gąsienice, długie i grube jak kciuk mojego ojca, zaczynały zawijać się w oprzęd. Sto czterdzieści
cztery tysiące pierwszorzędnych, zdrowych, zadbanych gąsienic wytwarzało około
dziewięćdziesięciu funtów jedwabnych kokonów. Tyle ważyły wraz z poczwarkami. Poczwarki
uśmiercaliśmy, kładąc blaszane tace z kokonami na gorących kamieniach i polewając je wodą.
Musieliśmy je zabijać. Gdybyśmy tego nie zrobili, zamieniłyby się w ćmy i uciekły po
przegryzieniu warstwy jedwabiu, którą naprzędły.
Każdego roku na krótko przed Świętem Zmarłych zawoziliśmy na targ mniej więcej
dziewięćdziesiąt funtów jedwabnych kokonów. Stamtąd towar od nas oraz innych hodowców
jechał wielkim wozem ciągniętym przez woły do ogromnych zbiorników wodnych w Sorii. Tam
nasze kokony długo się moczyły. Potem je rozwijano. Zajmowały się tym dziewczęta, które
używały paznokci środkowych palców, ponacinanych w jednym, dwóch albo trzech miejscach -
ponacinanych ze szkodą dla pleców kochanków albo bliskich, których chciałyby dotknąć, a także
dla nich samych.
Surowiec na razie nie opuszczał Sorii. Przechodził tylko do jednej z pracowni, gdzie
skręcało się jedwab w nici. Na podwórzu warsztatu powiązany w bele jedwab rozładowywali
pracujący tam mężczyźni. Oto połyskujące dzieło naszych gąsienic przechodziło z rąk dziewcząt
do rąk młodzieńców: jak sekret, jak pozdrowienie, jak obietnica i zapowiedź innych, lepszych
podarunków. W każdym razie tak to sobie wyobrażałam podczas karmienia gąsienic. Chociaż
sama nigdy nie widziałam takiego warsztatu, wiedziałam, że klekoczące, skrzypiące urządzenia
obsługują młodzi mężczyźni. Wszyscy pracowali codziennie przez wiele godzin w zamian za
mizerną zapłatę, nawet nie za sto maravedis, za skąpą garść monet, która zdaniem mego taty
wystarczała jedynie na zakup kolacji i czasami jakiejś błyskotki dla ukochanej.
Pozwijane w motki cieniutkie, ale mocne nici pakowano i przewożono do pobliskiej
manufaktury, gdzie jedwab oczyszczano: najpierw gotowano w mydlanej wodzie, później
płukano, na koniec zaś suszono i bielono w oparach płonącej siarki.
Następnie pakowano jedwab po raz ostatni i wieziono do Epili, do mistrzów farbiarstwa.
Ich ręce, nieustannie zanurzone w barwnikach, były czarne; czarne były ich uszy i nosy, jeśli, tak
jak ja, mieli zwyczaj bezwiednie się po nich drapać. Mistrzowie farbiarstwa barwili nasz jedwab
na purpurowo, czerwono albo zielono, wrzucając białe kłębki do odpowiedniego kotła z farbą. Z
łatwością wyobrażałam sobie niemal nagich chłopców, jak drewnianymi kołkami wprawiają w
ruch zawartość kadzi, jak pot spływa po ich szczupłych torsach i ginie pod płóciennymi
przepaskami na biodrach. Przecież podczas pracy przy gorących kotłach nie mogli mieć na sobie
niczego więcej. Potem tak samo nadzy wynosili ociekające nici na podwórze i rozwieszali je, by
schły na wielkich stojakach.
Tkanina powstawała w tym samym mieście. Każda barwna, błyszcząca nić, uderzana
oczkami nicielnicy, zaczynała przylegać posłusznie do poprzedniej, by w końcu na zawsze
pozostać między swymi sąsiadkami - jedna barwna kreska za drugą, tworząca z innymi wzór,
połyskującą, baśniową scenę: zastygły w skoku jeleń, krążące ptaki, fantazyjne zwierzęta, które
się gonią; obraz utrwalony w tkaninie na wieki. Albo też sekwencję geometrycznych figur:
kwadraty wewnątrz kwadratów, koła, paski, sierpy, trapezy, trójkąty i piramidy.
Rok obfitego deszczu. Co prawda pamiętam tylko jeden taki rok, jeśli nie liczyć tego, w
którym między jedną a drugą niedzielą woda zalała góry i przepłynęła przez nasz dom. Tak czy
inaczej w umiarkowanie wilgotnym sezonie nasze gąsienice wytwarzały dość jedwabiu, aby
mogło powstać około czterdziestu par spodni. To najskromniejsza postać, jaką przybierał jedwab,
efekt wysiłków całej mojej rodziny. Postać jedyna, jaką potrafiłam sobie wyobrazić. Oczywiście
do czasu, gdy w marzeniach wytworzyłam tyle owej szlachetnej tkaniny, że można w nią było
ubrać taką liczbę ludzi, jakiej świat nie widział. Dość jedwabiu dla uczestników królewskiego
ślubu albo pogrzebu. Na setki sukien, tysiące surdutów. Na kołnierze, płaszcze, mankiety i krezy.
Dość na gobeliny, by przykryć każdy centymetr chłodnej ściany madryckiego pałacu. Dość, aby
wyłożyć wszystkie stopnie schodów i utworzyć połyskującą ścieżkę, którą król podążałby do
sypialni królowej. Dość dla jego wojsk, piechoty i marynarki. Dość, by wyposażyć całą armadę
w żagle i wanty: czerwone, zielone, białe, złote - mieniące się wszystkimi barwami
rozszczepionego w wodzie światła. Dość na tysiąc pantofelków do tańca.
Wyobraźcie to sobie. Wyobraźcie sobie, tak jak ja to robiłam wiele razy, jedną rozwiniętą,
nieskończenie długą, falującą, połyskliwą wstęgę. Pewnego razu wzięłam kokon, wymoczyłam
go i rozwinęłam. Ostrożnie wyciągałam włókno - z tego jednego kokonu - i jednocześnie
okrążałam dom więcej razy, niż byłam w stanie zliczyć. Wchodząc do domu, mama przerwała
spódnicą nić, którą rozciągnęłam przed progiem. Pobiegłam tam czym prędzej, by uchronić
jedwab przed wiatrem, ale wymknął mi się spomiędzy palców. Jednakże z dala od niezdarnych
rąk i od spódnic zapracowanych kobiet, dzięki staraniom dziewcząt odwijających nici i chłopców
z przędzalni, nasz jedwab się nie marnował.
Ale nawet bez udziału moich życzeń, pragnień i wyobraźni nasze gąsienice -
dziewięćdziesiąt funtów kokonów - wytwarzały ostatecznie blisko czterdzieści dwa tysiące mil
jedwabnej przędzy. Prosiłam tatę, by policzył to wszystko dla mnie. Rachując, mrużył oczy, ja
również je mrużyłam. I widziałam wówczas niteczkę tak cieniutką, że w innym świetle pewnie
byłaby niewidoczna. A przy tym tak magicznie mocną, że wytrzymałaby każdy sztorm. Nić dość
długą, aby siedmiokrotnie połączyć mnie z Nowym Światem.
Gdybym miała popłynąć śladem Cortesa, wyruszyć z La Coruni jak on przed stu
siedemdziesięciu jeden laty, to znaczy w roku 1518, gdybym miała żeglować mniej więcej na
zachód, ku zachodzącemu słońcu, w stronę miejsca, o którym myśleli poeci, pisząc o śmierci,
tam, gdzie płonący rydwan Heliosa z sykiem pary zanurza się w odmęty oceanu - trasę mojej
podróży odmierzyłaby przędza o długości potrzebnej do wytworzenia, dajmy na to, tuzina
pantofelków do tańca. A byłaby to podróż daleko za Azory, za przerażający spokój Morza
Sargassowego, za Hispaniolę, Kubę i głębinę Nares (gdzie, jak powiadają, tonące statki idą pod
powierzchnię wód tak głęboko, jak wysoka jest góra Ararat), i dalej za odległą krainę kwiatów,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin