Geografia
Pobrzeża
1. Regiony geograficzne: Pobrzeże Szczecińskie, Pobrzeże Koszalińskie, Pobrzeże Gdańskie
2. Krajobraz: formowany przez wiatr, morze i rzeki
a) wybrzeża klifowe – efekt niszczącej działalności fal morskich (wyspa Wolin, przylądek Rozewie, gdyńska dzielnica Orłowo)
b) wybrzeża płaskie – przeważające na Bałtyku
c) mierzeje – efekt budującej działalności morza (Mierzeja Helska, Mierzeja Wiślana)
d) jeziora przybrzeżne – powstałe w wyniku odcięcia kawałka morza przez mierzeję (Jamno, Serbsko, Bukowo)
e) wydmy – efekt kumulacyjnej działalności wiatru (przenoszenie piasku), uboga roślinność (okolice jeziora Łebsko)
f) rozległe tereny równinne – doliny rzek (Żuławy wiślane – największa delta w Polsce, występują tu obszary najniżej położone w Polsce, depresje zajmują 30% Żuław – Raczki Elbląskie 1,8m p.p.m.)
g) depresja – teren położony poniżej poziomu morza
h) kryptodepresja – tworzona przez jezioro, których dno znajduje się poniżej poziomu morza
3. Klimat, gleby:
a) klimat: mała amplituda roczna temperatur, łagodzący wpływ powietrza morskiego
b) gleby: bielicowe
4. Parki narodowe: Słowiński P.N. (liczne wydmy, jeziora)
5. Wydobywanie: nic
6. Gospodarka: alternatywne elektrownie wiatrowe
7. Turystyka: dobre warunki na wypoczynek
8. Największe miasta: Gdańsk (turystyka, przemysł, oświata), Gdynia, Szczecin
Pojezierza
1. Regiony geograficzne: Pojezierze Wielkopolskie, Pojezierze Pomorskie, Pojezierze Mazurskie
2. Krajobraz: młodoglacjalny (utworzony podczas ostatniego zlodowacenia)
a) formy wypukłe: wzgórza moren czołowych, wysoczyzny, obszary moreny dennej, ozy, kemy (najwyższe wzniesienie: Wieżyca 329m n.p.m.)
b) formy wklęsłe: doliny rzeczne, pradoliny, liczne zagłębienia
c) równiny sandrowe – obszary zbudowane z drobnego materiału skalnego (Sandr Brdy, Sandr Augustowski)
d) liczne jeziora:
- jeziora rynnowe: J.Gopło (Poj.Wielkopolskie), J.Raduńskie (Poj.Kaszubskie), J.Hańcza (Poj.Mazurskie) – 108,5m głębokości
- największe jeziora: Poj. Mazurskie – J.Śniardwy (114km2), J.Mamry (104km2)
- jeziora wytopiskowe – efekt pozostałych brył martwego lodu
e) pradoliny: warszawsko-berlińska, Toruńsko-Eberswaldzka
a) klimat: małe roczne sumy opadów spowodowane cieniem opadowym, zimą im bardziej na wschód tym chłodniej, Pomorze Pomorskie jest pod wpływem oceanizmu, Pojezierze Suwalskie jest pod wpływem kontynentalizmu; Pojezierze Mazurskie – najkrótszy okres wegetacyjny (190dni)
b) gleby: mady, czarne ziemie
4. Parki narodowe: Puszcza Piska, Puszcza Augustowska, Puszcza Drawska, Bory Tucholskie, Węgierski P.N., Drawieński P.N., Wielkopolski P.N., „Ujście Warty”, „Bory Tucholskie”
5. Wydobywanie:
sól kamienna – Inowrocław
ropa naftowa, gaz ziemny – Gorzów Wielkopolski
6. Gospodarka: przemysł elektromaszynowy, środków transportu, chemiczny, materiałów budowlanych; uprawy ziemniaków, lnu, żyta, hodowla bydła
7. Turystyka:
- malownicze jeziora
- olbrzymie kompleksy leśne
- historyczne miasta (Poznań)
- zabytki (staromiejska zabudowa Poznania, Olsztyna, Torunia)
8. Największe miasta: Poznań (przemysł, 2gie centrum bankowości, oświata, nauka), Olsztyn, Toruń
Niziny środkowopolskie
1. Regiony geograficzne: Nizina Śląska, Nizina Wielkopolska, Nizina Mazowiecka, Nizina Podlaska, Polesie Lubelskie
2. Krajobraz: staroglacjalny
a) płaskie równiny
b) wysoczyzny morenowe – rozległe, niewysokie wzniesienia utworzone z materiału morenowego, otoczone pradolinami
c) najwyższe wzniesienia: Wał trzebnicki, Wzniesienia Łódzkie (ponad 250m n.p.m.)
d) liczne bagna – Nizina Podlaska
e) szerokie doliny rzeczne (położne między wysoczyznami)
f) wydmy śródlądowe – powstałe w wyniku akumulacyjnej działalności wiatru rozległe pola wydmowe
a) klimat: Nizina Wielkopolska – najniższe opady, Nizina Śląska – najdłuższy okres wegetacyjny (230dni), letnie wezbrania Odry spowodowane dużymi opadami deszczu
b) gleby: bielicowe, brunatne, płowe
4. Parki narodowe: Bory Dolnośląskie, Bory Stobrawskie, Puszcza Kurpiowska, Puszcza Kampinoska, Puszcza Białowieska, Puszcza Kozienicka, Puszcza Knyszyńska, Biebrzański P.N., Kampinoski P.N., Białowieski P.N., Narwiański P.N., Poleski P.N.
węgiel brunatny – Bełchatów, Konin, Turek
węgiel kamienny – Polesie Lubelskie
rudy miedzi – nizina śląska, Lubin, Polkowice
sól kamienna, potasowa – Nizina Wielkopolska, Kłodawa
6. Przemysł:
Warszawa, Wrocław – przemysł elektromaszynowy, środków transportu
Łódź i Białystok - przemysł włókienniczy i odzieżowy.
Wyżyny
1. Regiony geograficzne: Wyżyna Krakowsko – Śląska, Wyżyna Małopolska, Wyżyna Lubelska z Roztoczem
Wyżyna Śląska (Wyżyną Śląsko-Krakowska)
1. Krajobraz:
a) najbardziej przekształcony region Polski,
b) największe skupisko ludności i przemysłu
c)środowisko uległo degradacji w wyniku dużego wykorzystania surowców
d) Najwyższe wzniesienie: Góra Św. Anny 400 m n.p.m. (zbudowana z bazaltów, świadczy to o występowaniu wulkanów
2. Klimat, gleby: nic
3. Parki narodowe: Puszcza Błędowska (rozległe piaski)
4. Wydobywanie: rud cynku i ołowiu i węgla kamiennego
5. Przemysł: Górnośląski okręg Przemysłowy (górnictwo i hutnictwo)
6. Turystyka: nic
7. Największe miasta: Kielce (ośrodek przemysłowy, naukowy, kulturalny)
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska (Wyżyną Śląsko-Krakowska)
a) Formy krasowe wykształcone w jurajskich wapieniach:
- krasowe doliny
- ostańce wapienne
b) najwyższe wzniesienie: Skałka 512m n.p.m.
2. Klimat, gleby:
a) klimat: występowanie korzystnych warunków naturalnych – pola uprawne
b) gleby: rędziny
3. Parki narodowe: Ojcowski P.N.
4. Turystyka: walory turystyczne (przyrodnicze i pozaprzyrodnicze)
5. Największe miasta:
Niecka Nidziańska (Wyżyna Małopolska)
1. Krajobraz: formy krasu powierzchniowego i podziemnego wykształcone w skałach gipsowych
2. Turystyka: zasoby wód mineralnych - Liczne uzdrowiska (Busko Zdrój)
Wyżyna Kielecka (Wyżyna Małopolska)
a) Najwyższe wzniesienie: Góry Świętokrzyskie (zbudowane z kambryjskich piaskowców kwarcowych) – najniższe góry w Polsce, najwyższy pas: Łysogóry, najwyższy szczyt: Łysica 612 m n.p.m.
b) W górach świętokrzyskich występują gołoborza- rumowiska skalne: stok Łysicy i Łysej Góry
Wyżyna Sandomierska
1. Klimat, gleby:
a) klimat: okres wegetacyjny 220 dni (Wyżyna sandomierska wykorzystywana rolniczo)
b) gleby: czarnoziemy, brunatne
4. Turystyka: jaskini Raj, kamieniołom wapieni, ruiny zamku w Chęcinach
Wyżyna Lubelska z Roztoczem
a) Najwyższe wzniesienie: Wielki Dział 390m n.p.m.
b) Wykształciły się na pokładach lessu liczne wąwozy
a) klimat:
b) gleby: na lessie: czarnoziemy
3. Parki narodowe: Roztoczański P.N.
4. Wydobywanie: węgla kamiennego
5. Gospodarka: uprawy
5. Największe miasta: Lublin (Uniwersytet Marii Skłodowskiej Curie, Katolicki Uniwersytet Lubelski, ośrodek kulturalny), Zamość(wpisany na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO), Kazimierz Dolny
Kotliny podkarpackie
1. Regiony geograficzne: kotlina sandomierska, kotlina oświęcimska (połączone Bramą Krakowską)
2. Proces powstawania: Kotliny podkarpackie powstały w trzeciorzędzie.
Trzeciorzęd: Nasuwające się Karpaty obciążyły ten obszar, w wyniku czego powstało zapadlisko tektoniczne
Czwartorzęd: po wkroczeniu lądolodu na tym obszarze zostały naniesione osady polodowcowe, iły, piaski. W wyniku ostatniego zlodowacenia powstały piaszczyste wydmy w szerokich dolinach rzecznych.
3. Krajobraz: wysoczyzny, tzw. płaskowyże (Kolbuszowski, Tarnogrodzki) ponad 250m n.p.m.; liczne doliny rzeczne, którymi płyną dopływy Wisły
4. Klimat, gleby:
a) klimat: długi okres wegetacyjny ( ponad 220 dni ), średnia roczna suma opadów to 600mm, temp. Średnia temp. Latem przekracza 18*C
b) gleby: bielicowe, brunatne, mady
5. Parki narodowe: Puszcza Niepołomicka, Sandomierska i Solska
6. Wydobywanie:
siarka – kotlina sandomierska, Tarnobrzeg
ropa naftowa, gaz ziemny – kotlina sandomierska, Tarnów, Lubaczyów
sól kamienna - Wieliczka, Bochnia
7.Gospodarka: uprawianie:
północ kotliny sandomierskiej: ziemniaki, pszenica,
południe: buraki cukrowe
8. Największe miasta Kraków, Tarnów
Karpaty
1. Regiony geograficzne:
Karpaty:
Zewnętrzne:
Pogórze Karpackie, Beskidy
Wewnętrzne:
Tatry, Obniżenie Orawsko – Podhalańskie
Karpaty – długość 1300km, szerokość od 120km do 300km; przebiegają przez: Austrię, Czechy, Słowację, Rumunię, Węgry, Ukrainę
Karpaty zewnętrzne
a) najwyższe wzniesienie: Babia Góra 1725m n.p.m. (Beskid Żywiecki)
b) flisz – występujące na przemian warstwy piaskowców, zlepieńców i łupków (powstałe w erze mezozoicznej)
Karpaty wewnętrzne
1. Krajobraz
a)Obniżenie Orawsko – Podhalańskie: jedyne pasmo: Pieniny (Trzy Korony 982m n.p.m.), przez Pieniny przepływa Dunajec, który tworzy Przełom Dunajca
b) Tatry: najwyższe pasmo w Polsce; na terenie Polski leży 20% Tatr; najwyższy szczyt Tatr: Gerlach 2655m n.p.m., najwyższy szczyt Polski – Rysy 2499m n.p.m.
- Żleb – długie zagłębienia w urwistych ścianach skalnych
- Piarg – gruz skalny, który tworzy stożki usypiskowe
- Turnie – pojedyncze skałki o ostrych wierzchołkach i stromych stokach
- Przełęcz – obszar położony najniżej pomiędzy szczytami
- Grań – linia grzbietowa zbocza
- Szczyt – najwyższy punkt wypukłej formy terenu
Tatry Wysokie: zbudowane ze skał granitowych, rzeźba wysokogórska, formy polodowcowe, cyrki polodowcowe, doliny U-kształtne, wały morenowe, wygłady lodowcowe
Tatry Zachodnie: zbudowane ze skał osadowych, tj. wapieni, margli i dolomitów, rzeźba krasowa, doliny, baszty, iglice skalne, jaskinie, wywierzyska
a) klimat: co 100m temp. Spada o 0,6*C, Tatry – duże sumy opadów, ponad 1500mm, pozostały obszar Karpat 700-1200mm
Piętra klimatyczno-roślinne: Piętro pogórskie (uprawy rolne), Regiel górny (lasy iglaste), Kosodrzewina (kosodrzewina), Hale (trawy) Turnie (skały)
b) gleby: brunatne kwaśne, inicjalne
4. Parki narodowe: Puszcza Karpacka, Bieszczadzki P.N., Mazurski P.N., Pieniński P.N., Tatrzański P.N., Babiogórski P.N., Gorczański P.N.
5. Wydobywanie: kamienie budowlane i drogowe, surowce ilaste, kruszywa
6. Turystyka: Teren zasobny w wodę, liczne potoki, wiele źródeł, jeziora zaporowe (Karpaty zew.), wody mineralne, liczne uzdrowiska (Krynica, Szczawnica, Muszyna, Rabka)
7. Największe miasta: Zakopane
Sudety
1. Regiony geograficzne: Sudety Zachodnie, Sudety Środkowe, Sudety Wschodnie, Przedgórze Sudeckie
Sudety – rozciągają się przez Polskę, Czechy, Niemcy
2. Powstanie: Początkowo Sudety zostały sfałdowane i wypiętrzone, następnie w wyniku procesów zewnętrznych uległy prawie całkowitemu zrównaniu, podczas następnej orogenezy zostały znów wypiętrzone (zręby- Góry Sowie, Stołowe), pomiędzy nimi występują zapadliska tektoniczne (Kotlina kłodzka); zbudowane ze skał magmowych, głębinowych
3. Krajobraz...
zbynio1234567890