Socjologia — definicja, podział
— nauka zajmująca się problematyką państwa. Funkcjonowaniem, przekształcaniem i zanikiem zbiorowości, funkcjonowaniem jednostki w społeczności, wzajemnych relacji między jednostką a zbiorowością i między samymi zbiorowościami.
Po raz pierwszy sformułowano założenia tej nauki w 1837 roku. Comt e napisał dzieło pod tytułem SOCJOLOGIA
Socjo— towarzysz, stworzony; /logo — słowo, nauka.
Socjologia dzieli się na dwie części: socjologię ogólną i szczegółową. Socjologię ogólna (zwana także teoretyczną, zajmuje się podstawowymi pojęciami, teoriami i hipotezami badawczymi. Rozwija ona cztery podstawowe teorie dotyczące: struktur społecznych, zmian lub rozwoju gospodarczego, zachowania społecznego zbiorowości oraz zachowania społecznego jednostki. Socjologia szczegółowa (zwana także empiryczną), zajmuje się badaniem tylko pewnego fragmentu, aspektu zbiorowości ludzkiej. Socjologia szczegółowa dzieli się obecnie na ponad 30 subdyscyplin tj. socjologia pracy, religii, kultury, medycyny, wsi i rolnictwa ,miasta itd. Przedmiot socjologii. Osobliwość przedmiotu badań socjologicznych tłumaczy i wyjaśnia powody utrzymującej się w socjologii, widocznej przewagi składników empirycznych nad teoretycznymi. Do pełnego wyjaśnienia i ustalenia ich wyznaczników konieczne jest zrozumienie sensu, jaki swoim zachowaniem nadają indywidua czy zbiorowości ujmowane zawsze, na tle jakiejś szerszej całości poddawanej oddziaływaniom i wpływom różnorodnych czynników natury przyrodniczej, ekonomicznej, kulturowej i psychospołecznej. Występują 3 elementy: • Zbiorowości społeczne (grupa, krąg, tłum, publiczność, naród) • Instytucje społeczne (inaczej niż w języku potocznym; np. małżeństwo, radio Wolna Europa) • Procesy i zjawiska masowe. Jest to nauka najbardziej empiryczna (doświadczalna) bo trzeba wciąż prowadzić badania
Problematyka tzw. socjologii praktycznej Socjologia praktyczna jak opisuje Jan Szczepański jest to funkcjonująca w społeczeństwie wiedza dotycząca tego, czym socjologia zajmuje się jako nauka, którą przeciętny człowiek posiada Występują trudności z uprawnieniem socjologii gdyż jest to nauka, o społeczności zajmuje się problemami życia codziennego., Każdy z nas ma swoje zdanie na dany lemat. W większości jednak wiedza ta oparta jest na stereotypach i dlatego socjologia ma ukazywać w społeczeństwie naukowe podejście do wiedzy w tej materii. Najczęściej występujące błędy to: • Język potoczny — do różnych słów przyporządkowane jest różne znaczenie — a socjologia tylko opisuje (bardzo rzadko ocenia) • W ludziach tkwi założenie, że Jak w czymś uczestniczą to się na tym znają • W nauce dążymy do odkrycia prawdy i prawidłowości a potem zastanawiamy się co z tym zrobić— a w życiu codziennym zastanawiamy się jak rozwiązać daną sytuacje
• stosujemy w nauce wypracowane techniki badawcze a życiu nie
Przyrodnicze podstawy życia społecznego.
Przyrodnicze podstawy życia społecznego obejmują czynniki dotyczące samego człowieka jako istoty biologicznej, jego środowiska geograficznego i struktury ludności. Do biologicznych podstaw- życia społecznego zaliczają się podstawy: biologiczne, geograficzne oraz demograficzne. Na podstawy biologiczne składają się takie czynniki jak: rozbudowany system nerwowy, mowa, przeciwstawny kciuk, rozbudowany system potrzeb, .Trwały popęd seksualny wzrok skierowany na przód, długa zależność dziecka od rodziców. Do podstaw; geograficznych zaliczamy: klimat, ukształtowanie terenu, szata roślinna. zwierzęta, rośliny, nawodnienie, rzeki. Do podstaw demograficznych zaliczamy: podział na pleć, wiek, płodność, przyrost naturalny, zdrowotność. Ekonomiczne podstawy życia społecznego.
Ekonomiczne podstawy życia społecznego dzielą się na: proste i złożone. Proste: im więcej pieniędzy tym bardziej rozbudowane społeczeństwo. , Złożone: jeśli rozwijają się sity wytwórcze, to zmienia się życie społeczeństwa. Czynnikami ekonomicznymi stanowiącymi podstawy życia społecznego są min. Sposoby użytkowania zasobów środowiska geograficznego, narzędzi .i maszyn niezbędnych do wykonywania pracy produkującej środki zaspakajania potrzeb oraz umiejętność i sprawność ludzi uczestniczących w procesach produkcyjnych także organizacja pracy. Człowiek nie może istnieć, jeżeli nie zaspakaja swoich potrzeb nie może ich zaspokoić jeżeli nie wyprodukuje odpowiednich środków. Na proces ;produkcji składa się: praca, przedmiot, który człowiek w trakcie prac; przekształca oraz narzędzia. Narzędzia i siła robocza stanowią siły wytwórcze danego społeczeństwa. Oba te składniki podlegają ciągłemu doskonaleniu i dzięki temu korzystnie wpływają: na tempo rozwoju społeczności.
Kulturowe podstawy życia społecznego. Kultura jest to ogól wytworów działalności ludzkiej, materialnych i niematerialnych, wartości i uznawanych sposobów postępowania, zobiektywizowanych i przyjętych w dowolnych zbiorowościach, przez przekazywanie innym zbiorowością i następnym pokoleniom. . Kulturę dzielimy na: materialną i niematerialną (duchowa).
Kultura materialna: zbiór najrozmaitszych przedmiotów użytkowych. W jej skład wchodzą narzędzia, środki komunikacji, ubrania, mieszkania, czyli wszystkie wytwory zaspakajające potrzeby społeczeństwa. Kultura niematerialna: obejmuje wytwory symbolizujące dążenia lidzkie do piękna, dobra, sprawiedliwości, prawdy, wolności, równości oraz zespoły idei . Wyobrażeń, dzieł sztuki, symboli obyczajów itd. Kultura pojwia się we wszystkich aspektach życia społecznego Spożywanie posiłków religia, odpowiednie wzorce zachowań, sposoby zaspokaja potrzeb, to wszystko tworzy kulturę, ten sposób wpływy kultury na jednostkę nazywamy sócja1izacją.
Wpływ kultury na życie społeczne. Kultura jest to ogól wytworów. Działalności ludzkiej, materialnych i niematerialnych wartości i uznawanych sposobów postępowania, zobiektywizowanych i przyjętych W dowolnych zbiorowościach, przez przekazywanie innym zbiorowościom i następnym pokoleniom. Itd. Kultura pojawia się we wszystkich aspektach życia społecznego Człowiek zaspakajając nawet typowo biologiczne potrzeby stosuje odpowiednie wzorce kulturowe Spożywanie posiłków, religia odpowiednie wzorce zachowani wszelkie sposoby zaspakajania potrzeb, to wszystko tworzy .kulturę, która z kolei w ogromnym stopniu wpływa na życie społeczne. Pod wpływem kultury człowiek staje się z istoty ludzkiej istotą społeczną, co jest zgodne z tezą że człowiek nie rodzi się ludzkim, lecz staje się nim w procesie wychowywania. Ten mechanizm wpływu kultury na jednostkę nazywamy socjalizacją. Jest to najważniejszy, ale nie jedyny taki mechanizm. Obok niego występują jeszcze 3 inne tj: ustanawianie systemów wartości i kryteriów je określających, ustalanie wzorców zachowania i postępowania, konstruowanie modeli (ideałów) zachowań, instytucji i systemów. Socjalizacja poza społeczeństwem, a co za tym idzie bez kultury, nie byłaby możliwa. Wpaja ona dyscyplinę, rozbudza aspiracje, dostarcza wiedzy i uczy ról społecznych. Na aktywność społeczno—kulturową jednostki znaczący Wpływ ma jej uczestnictwo w działaniu różnych grup społecznych, począwszy od rodziny. W procesie w chowania następuje internalizacja podstawowych zasad kultury, czyli uznanie przez jednostkę wzorów wartości i hierarchii dóbr sugerowanych przez wychowujących za swoje, czyli wewnętrzne i ich zaakceptowanie i uznanie za własne. Oddziaływanie poszczególnych mechanizmów kulturowych a na jednostkę i społeczeństwo jest zawsze selektywne i zróżnicowane. Ideał wzorzec tak wysoko usytuowany, że z góry zakładamy, że go nie osiągniemy, lecz samo dążenie do jego osiągnięcia jest już wartością Na kulturowy ideał osobowości składa się zespól cech mówiących o tym, jaki ideał wychowawczy należy propagować w danej epoce historycznej „ aby młodą jednostkę wychować na dobrego członka społeczeństwa. Kulturowy ideał osobowości kształtuje się w dzieciństwie. Kulturowy ideał osobowości. Na kulturowy ideał osobowości składa się zespół cech mówiących o tym, jaki ideał wychowawczy należy propagować w danej epoce historycznej „ aby młodą jednostkę wychować na dobrego członka społeczeństwa. Kulturowy ideał osobowości kształtuje się w dzieciństwie. Ma on duże znaczenie w dalszym życiu człowieka, gdyż pomaga mu budować system wartości. Rola społeczna Rola społeczną jest spójnym systemem zachowań wynikającym z przynależności jednostki do określonych grup i innych zbiorowości. Na każdą rolę społeczną składają się odpowiednie prawa i obowiązki, przywileje i powinności. Realizacja ich jest właśnie pełnieniem roli wynikającej z dobrowolnej lub wymuszonej przynależności jednostki do grup i innego typu zbiorowości. Pełnienie roli społecznej ujawnia typ i rzeczywiste wnętrze osobowości danego człowieka. Stąd pochodzi stwierdzenie, że jednostkę, czy też zbiorowość najlepiej poznajemy po działaniu. Zakres realizacji każdej roli społecznej zależy od; • Właściwości anatomiczno-psychicznych danej jednostki - • Wzoru osobowego akceptowanego wdanej grupie • Sposobu definiowania danej roli • Struktury i organizacji grupy oraz sankcji Od jakości i zakresu realizacji ról zależy funkcjonowanie społeczeństwa, jego gospodarki, administracji, kultury czy obronności. Od osobowościowych czynników każdego człowieka, w tym głównie od jego r6żnorodnych ról zależy stopień realizacji celów jednostkowych i ogólnonarodowych. JaźńJaźń — obraz samego siebie. Jednostka zastanawiając się nad samym sobą widzie się, zależnie od „społecznego zwierciadła” w 4 wersjach, czyli jaźniach: - 1 Pierwiastkowa jest to obraz samego siebie, który mamy niezależnie od wpływów z zewnątrz „-- - — - 2. Fasadowa —jest to obraz samego siebie, który pokazujemy na zewnątrz
3. Odzwierciedlona — to, jaki jestem w świetle wypowiedzi innych 4. Zobiektywizowana — to suma wiedzy, mądrości i doświadczenia, które dana jednostka zdobyła w procesie socjalizacji; najbardziej trafne spojrzenie na samego siebie i swoją globalną ocenę. 11.Schemat kształtowania się więzi społecznej Wieź społeczna jest to ogół stosunków, połączeń i zależności skupiających jednostki w zbiorowości ludzkie Więź społeczna prowadzi do powstania zbiorowości społecznej. Składniki więzi społecznej: Czynniki obiektywno-formalne (do końca XVIII w) • Więzi polityczne • Więzi kościelne Ludzie łączą się według poglądów i wiary. Czynniki spontaniczno - subiektywne (obecnie) — tą stroną zajmują się głównie psychologowie społeczni zajmujący się identyfikacją jednostki z grupą lub innym typem zbiorowości. Więź społeczna jest zjawiskiem ulegającym częstym i znacznym modyfikacjom w krótkim niekiedy okresie. Cechuję ją zróżnicowana intensywność i trwałość, ale zawsze musi posiadać przynajmniej jeden z poniższych komponentów: • Styczność przestrzenna - • Styczność i łączność psychiczna • Styczność społeczna • Wzajemne oddziaływanie • Wzory działań społecznych • Zależność społeczna • Stosunek społeczny - - - • Instytucje- społeczne - • Kontrola społeczna • Organizacja społeczna Enumeracja składników więzi społecznej w pewnym sensie odpowiada poszczególnym etapom jej narastania. Następnymi etapami kształtowania się więzi społecznej jest styczność. Więź międzyludzka w większości przypadków rozpoczyna bezpośrednie spotkania. Socjologowie nazywają je stycznościami. Wyróżniajmy 3 rodzaje styczności: • Styczność przestrzenna • Styczność psychiczna • Łączność psychiczna i społeczna - - - - Styczność przestrzenna — zetknięcie się jednostek (fizyczne lub psychiczne). Jest to najbardziej elementarny i najwcześniejszy etap kształtowania się więzi społecznej. Rolę swoistego spoiwa spełnia wspólnie użytkowana przestrzeń, która zbliża obcych sobie ludzi Styczność psychiczna — widzę człowieka (styczność przestrzenna) i widzę, że ma coś, czego ja pragnę (styczność psychiczna). Jest to efekt wzajemnego zainteresowania się pewnymi cechami osób pozostających w styczności przestrzennej. Może przekształcić się w łączność psychiczną Łączność psychiczna — pokazanie, że jesteśmy sobą zainteresowani (ruchy, gesty, uśmiech). Jednak nawet jej brak czy pojawienie się elementów nienawiści nie oznacza całkowitego rozpadu i braku więzi społecznej Konsekwencją styczności i łączności psychicznej może być styczność społeczna
Styczność społeczna — pewne układy składające się, co najmniej z następujących elementów składowych: • 2 partnerów • Przedmiot (wartość materialna lub duchowa); coś, dzięki czemu wchodzą w kontakt • Pewne zachowanie (czynności towarzyszące) Rodzaje styczności społecznych w kryteriów: 1. Czas i częstotliwość: trwale - przelotne 2. Potrzeby: prywatne - publiczne 3. Przedmioty: osobowe - rzeczowe 4. Formę przestrzenną: bezpośrednie - pośrednie Wzajemne oddziaływanie — wynika z postaw antagonistycznych bądź sympatii. Jego przejawy to np. adaptacja, dyskusja, sprzeczka. We wzajemnym oddziaływaniu a tym samym w działaniu społecznym wyróżniamy: • Podmiot działania (jednostka łuz zbiorowość) • Przedmiot działania — obiekt społeczny (jednostka, zbiorowość), na który ukierunkowane jest działanie • Narzędzia działania — słowa, gesty, mirnika • Metody działania — sposoby zastosowania tych narzędzi (prośba, kpina, perswazja) • Wynik działania — społeczna reakcja przedmiotu działania Skuteczność działań społecznych zależy od zastosowania właściwych wzorów, które są w pełni zrozumiałe w takiej kulturze, w jakiej zostały wytworzone: Wzory zachowań, a tym samym i działań społecznych, których odmianą są wzajemne oddziaływania, stanowią element dziedzictwa kulturowego. Dodatkowo stanowią jeden z czynników więziotwórczych i komponentów więzi społecznej. Postawa — to gotowość jednostki do reagowania w określony sposób na odpowiednie obiekty, jakimi mogą być zarówno przedmioty materialne (rzeczy, ludzie zwierzęta) jak i idee. Każda postawa składa się z komponentów: • Poznawczego
Emocjonalnego • Zachowaniowego (zwanego też behawioralnym) Przekonanie — jest intelektualnym stanem pewności o realności lub słuszności jakiegoś przedmiotu lub zjawiska ...
CiziaMizia20