Układ nerwowy autonomiczny- systema nervosum autonomicum
- układ ten zwany jest także wegetatywnym
- zarządza on czynnościami takimi jak: oddychanie, trawienie, przemiana materii, wydzielanie, rozmnażanie, itd.
- czynności te odbywają się bez świadomości i woli
- komórki nerwowe w układzie tym są na ogół wielobiegunowe
- podstawową jednostką czynnościową w tym układzie jest łuk odruchowy
- odcinki układu autonomicznego przeznaczone są dla narządów położonych w jamach ciała
- układ autonomiczny dzieli się na: część współczulną i część przywspółczulną
- obie części wykazują czynnościowy antagonizm
Część współczulna- pars sympathica
- część ta tworzy pień współczulny, który biegnie po obu stronach kręgosłupa- od podstawy czaszki aż po kość guziczną
PIEŃ WSPÓŁCZULNY- truncus sympathicus
- powstaje z wielu zwój, które są połączone gałęziami międzyzwojowymi
- pień łączy się z rdzeniem kręgowym gałęziami łączącymi, które występują od ósmego segmentu szyjnego po trzeci segment lędźwiowy
- wyróżnia się gałęzie łączące białe (rami communicantes albi)- przedzwojowe
- gałęzie te są neurytami komórek, które położone są w rogach bocznych rdzenia kręgowego
- w rogach tych są ośrodki współczulne i gałęzie szare (rami communicantes grisei)- zwojowe
- gałęzie te prowadzą włókna bezrdzenne, które wiążą pień współczulny z nerwami rdzeniowymi
- od pnia współczulnego odchodzą gałęzie rdzeniowe (rr. spinales), które kierują się do nerwu rdzeniowego jako gałęzie łączące szare
- gałęzie rdzeniowe nie wytwarzają splotów i unerwiają naczynia tułowia i kończyn oraz gruczoły: gałęzie trzewne (rr. viscerales) i gałęzie naczyniowe (rr. vasculares)
- po odejściu od pnia gałęzie trzewne i naczyniowe tworzą sploty przedkręgowe, które oplatają tętnicę tworząc sploty okołotętnicze
- część włókien splotów przedkręgowych dochodzi do narządów wykonawczych, przechodząc wcześniej w sploty śródścienne
- nerwy trzewne (nn. splanchnici), są częścią gałęzi trzewnych, które prowadzą włókna przedzwojowe do zwojów przedkręgowych lub śródściennych
- we wszystkich gałęziach nerwów współczulnych biegną włókna odśrodkowe i dośrodkowe
- pień współczulny dzieli się na odcinki: szyjny, piersiowy, brzuszny i miedniczny
- ODCINEK SZYJNY ma 3 zwoje: górny, środkowy i dolny
- zwój dolny łączy się w jeden zwój z pierwszym zwojem piersiowym, tworząc zwój gwiaździsty
- zwój szyjny górny (ganglion cervicale superius), tworzy zespolenia z nerwami czaszkowymi oraz górnymi nerwami szyjnymi
- zaopatruje we włókna współczulne przeważającą część głowy, twarzy i szyi oraz serce
- zwój szyjny środkowy (ganglion cervicale medium), oddaje włókna dla mięśniówki tętnic szyjnych, do gruczołu tarczowego oraz do mięśnia sercowego
- zwój gwiaździsty (ganglion stellatum), unerwia tętnicę podobojczykową oraz gruczoł tarczowy
- splot sercowy (plexus cardiacus), jest utworzony przez nerwy sercowe, wychodzące ze zwojów szyjnych oraz przez gałęzie sercowe nerwu błędnego
- włókna współczulne przyspieszają prace serca, a przywspółczulne hamują
- ODCINEK PIERSIOWY- zawiera 10-12 par zwojów, które zaopatrują narządy klatki piersiowej
- do jamy brzusznej wysyłane są nerwy trzewne, które kierują się splotu trzewnego
- unerwiają mięśniówkę gładką przewodu żołądkowo- jelitowego oraz zwężają naczynia jelitowe
- ODCINEK BRZUSZNY, zawiera 3-4 zwoje
- wytwarza liczne sploty łączące się ze sobą
- największy z nich to splot trzewny (plexus celiacus), który wytwarza sploty wtórne
- splot trzewny często nazywany jest splotem słonecznym (plexus solaris)
- splot trzewny wraz ze splotami wtórnymi unerwia wszystkie narządy jamy brzusznej
- innymi splotami tego odcinka są: splot aortowy brzuszny, który u góry łączy się ze splotem aortowym piersiowym, a u dołu przedłuża się w sploty biodrowe, udowe i podkolanowe
- kolejnym jest splot międzykrezkowy, który jest przedłużeniem splotu trzewnego oraz splot podbrzuszny górny, który jest przedłużeniem splotu międzykrezkowego, a w miednicy mniejszej przechodzi w splot podbrzuszny dolny
- ODCINEK MIEDNICZNY, składa się z 3-4 zwojów krzyżowych, które wytwarzają liczne sploty
- największym jest splot podbrzuszny dolny (plexus hypogastricus interior), zwany też splotem miednicznym, od którego odchodzą sploty wtórne
- splot miedniczny zawiera włókna czuciowe, współczulne oraz przywspółczulne, które razem unerwiają narządy miednicy mniejszej
Część przywspółczulna- pars parasympathica
- utworzona jest przez włókna układu, które unerwiają narządy wewnętrzne
- włókna przywspółczulne nie tworzą samodzielnych nerwów- biegną razem z nerwami czaszkowymi i rdzeniowymi
- w tej części ramię odśrodkowe łuku odruchowego składa się z 2 neuronów: przedzwojowego i zazwojowego
- włókna przedzwojowe są z reguły długie, a zazwojowe są krótkie
- w każdym zwoju przywspółczulnym wyróżnia się 3 korzenie: przywspółczulne, współczulny i czuciowy
- te 3 korzenie zawierają gałęzie doprowadzające i gałęzie odprowadzające
- w części przywspółczulnej wyróżnia się odcinek głowowy (mózgowy) i odcinek krzyżowy
- do odcinka głowowego zalicza się włókna biegnące z nerwami: okoruchowym, twarzowym, językowo- gardłowym i błędnym
- włókna, które biegną z nerwu okoruchowego, tworzą w oczodole zwój rzęskowy (ganglion ciliare), skąd krótkie włókna zazwojowe dochodzą do mięśnia zwieracza źrenicy i mięśnia rzęskowego
- w nerwach twarzowych włókna przywspółczulne tworzą zwój skrzydłowo- podniebienny (ganglion pterygopalatinum), a stąd włókna zazwojowe kierują się do gruczołu łzowego, gruczołów jamy nosowej i jamy ustnej
- włókna przywspółczulne nerwu językowo- gardłowego po wyjściu ze zwoju usznego (ganglion opticum) dochodzą do ślinianki przyusznej i gruczołów wargowych
- nerw błędny jest najważniejszym przedstawicielem części przywspółczulnej
- unerwia on wszystkie trzewia szyi, klatki piersiowej i brzucha
- zazwojowe włókna zaopatrują serce, tchawicę, płuca, przewód pokarmowy, wątrobę, trzustkę i nerki
- ODCINEK KRZYŻOWY zawiera włókna przywspółczulne, które wychodzą z rdzenia kręgowego przez korzenie przednie
- komórki początkowe tych włókien tworzą jądro pośrednio- przyśrodkowe
- włókna te dochodzą do zwoju miednicznego i unerwiają trzewia miednicy mniejszej i narządy płciowe zewnętrzne
- w ścianach narządów wydrążonych takich jak: żołądek, jelito, serce, pęcherz moczowy znajdują się sploty śródścienne (plexus intramurales)
- sploty te dają tym narządom pewną czynnościową samodzielność
- sploty te są sterowane przez układ autonomiczny w zależności od potrzeb całego organizmu
3
eklerek123