Drogi wchłaniania substancji trujących do organizmu.pdf

Drogi wchłaniania substancji

trujących do organizmu

Trucizna jest to substancja organiczna lub nieorganiczna, która po dostaniu się do

organizmu powoduje zaburzenia czynności narządów lub śmierć. Od chwili umieszczenia

zanieczyszczenia w środowisku jego trujące składniki odbywają wieloetapową drogę do

organizmu człowieka. Wchłanianie (absorpcja) polega na przejściu substancji ze środowiska

zewnętrznego do krążenia ogólnego (krew, chłonka).

Wchłanianie może zachodzić różnymi drogami:

pokarmową,

skórną (dermalną),

wziewną (inhalacyjną),

pozajelitową (parenteralną) – dożylną, dootrzewnową, domięśniową, doskórną,

podskórną, dordzeniową,

przez jamy ciała – dospojówkową, donosową, doodbytniczą, dopochwową.

W toksykologii największe znaczenie ma droga wziewna, pokarmowa i skórna.

Wchłanianie substancji trujących poprzez układ oddechowy

Występująca w środowisku substancja w postaci gazu, pyłu, aerozolu czy par jest

wdychana i wnika dyfuzyjnie do półpłynnej warstwy wyściółki dróg oddechowych.

Rozpuszczony w wyściółce gaz jest wprowadzany do organizmu przez krew przepływającą w

kapilarach po drugiej stronie tkanek nabłonka. Wchłanianie w pęcherzykach płuc

kontrolowane jest przez współczynnik podziału między krwią i powietrzem, relację między

wentylacją i perfuzją, gradient stężenia w krwi i w powietrzu. Dla łatwo rozpuszczalnych

gazów wchłanianie jest liniowo zależne od rozpuszczalności.

Szybkość i sposób wchłaniania wahają się w szerokich granicach w zależności od

miejsca wchłaniania w drogach oddechowych oraz właściwości fizycznych i chemicznych

substancji. W obrębie górnych i środkowych dróg oddechowych wchłanianie substancji

toksycznych jest zwykle niewielkie. Najszybciej wchłanianie odbywa się w pęcherzykach

płucnych.

Miejsce osadzania się wdychanych cząstek zależy od ich wielkości. Cząstki większe

niż 2 mm osadzają się w górnych drogach oddechowych i po usunięciu ich wraz z wyściółką

śluzową - są połykane. Ich składniki są wchłaniane w przewodzie pokarmowym. Drobiny o

mniejszych rozmiarach docierają do pęcherzyków płuc i osadzają się tam.

Wchłanianie substancji trujących poprzez układ pokarmowy

Absorpcja trucizn może zachodzić na całej długości przewodu pokarmowego.

Wchłanianie to polega na przenikaniu substancji przez nabłonek jelitowy i jest na ogół

proporcjonalne do jej rozpuszczalności w tłuszczach. Substancje będące słabymi kwasami lub

zasadami są lepiej rozpuszczalne w tłuszczach.

Na szybkość wchłaniania się trucizn z przewodu pokarmowego wpływa wiele

czynników, m.in. skład treści pokarmowej, motoryka przewodu pokarmowego i flora

bakteryjna jelit. Skład treści pokarmowej może wpływać na tworzenie się kompleksów

między substancjami szkodliwymi a białkami lub jonami metali. Kompleksy takie są źle

rozpuszczalne i - co za tym idzie - słabo wchłaniane z przewodu pokarmowego. Przeciwnie,

np. obecność w treści pokarmowej tłuszczów, a także alkoholu, może dramatycznie nasilić

wchłanianie różnych substancji toksycznych. Czynność motoryczna przewodu pokarmowego

warunkuje bezpośredni kontakt trucizny z powierzchnią wchłaniającą, odgrywa zatem dużą

rolę w szybkości wchłaniania tej substancji. Flora bakteryjna jelit, biorąc udział w procesach

biotransformacji substancji trujących, może przyczyniać się do powstawania różnych

metabolitów, co modyfikuje ich wchłanianie.

Tylko nieliczne substancje wchłaniają się w żołądku; większość przenika do krwi w

jelicie cienkim, z krążeniem wrotnym dostaje się do wątroby i tutaj może ulegać

metabolizmowi. Wydalone z żółcią metabolity niektórych substancji toksycznych w jelicie

grubym mogą być ponownie wchłaniane do krążenia wrotnego. Po wchłonięciu trucizna

dostaje się do krwi.

Wchłanianie substancji trujących poprzez skórę

Skóra jest doskonałą zaporą przed wieloma trującymi substancjami. Pozwala

organizmowi wytrzymać podanie dawki 100 lub 1000 razy większej niż kiedy trucizny

wnikają do organizmu przez spożycie lub wdychanie. Niemniej znane są liczne wyjątki, jak

np. czynniki agresywne korozyjnie dla skóry (np. fenol) i wiele związków lipofilowych (np.

czterochlorek węgla lub lindan). Niektóre względnie hydrofilowe związki organofosforowe

(np. pestycyd Paration) również są silnie trujące działając poprzez kontakt ze skórą.

Substancje trujące przedostając się po przez tkankę skórną do krwi mogą spowodować

zatrucie całego organizmu a nawet doprowadzić do zgonu. Najszybciej do organizmu

przedostają się trucizny te które są rozpuszczalne w wodzie i tłuszczach. Pocenie i wilgotność

skóry zwiększają wchłanianie trucizn, otarcie skóry może spowodować natychmiastowe

wprowadzenie trucizny do organizmu i może być szybko rozprzestrzeniona w układzie

krwionośnym.

Literatura:

1. W. Seńczuk (red.), Toksykologia: podręcznik dla studentów farmacji, Wydawnictwo

PZWL, Warszawa, 1990.

2. W. Seńczuk (red.), Toksykologia współczesna, Wydawnictwo PZWL, Warszawa, 2005.

3. http://sakar.republika.pl/mechaniz.htm

4. http://www.sciaga.pl/tekst/57283-58-

drogi_wchlaniania_trucizn_przemian_i_ich_wydalania

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: