Prof. dr hab. Eugeniusz Zwierzchowski
Prawo konstytucyjne państw Unii Europejskiej
ZASADA SUWERENNOŚCI I JEJ USTROJOWO – POLITYCZNE KONSEKWENCJE
1. Doktryna suwerenności ciała zbiorowego (ludu lub narodu) i jej ustrojowe konsekwencje.
2. Demokracja bezpośrednia i przedstawicielska.
3. Instytucje demokracji bezpośredniej w państwach Unii Europejskiej
4. Klasyfikacje referendum i zakres jego stosowania
5. Zasada pluralizmu politycznego
6. Przedstawicielska forma sprawowania władzy
7. Organy przedstawicielskie w strukturze systemu politycznego.
8. Podstawowe zasady prawa wyborczego
9. Instytucjonalizacja partii politycznych
10. Rola partii politycznych w procesie wyborczym
11. Selekcja i tryb zgłaszania kandydatów na reprezentantów
12. Podstawowe postaci systemów wyborczych
13. Proporcjonalny system wyborczy- jego zalety i wady
14. Większościowy system wyborczy – jego zalety i wady
15. Mieszany system wyborczy
16. Klauzula ograniczająca jej skutki
17. Listy ogólnopaństwowe
18. Prawno – polityczne znaczenie wyborów powszechnych.
19. Wpływ struktur społecznego zorganizowania na funkcjonowanie wyodrębnionych ogniw aparatu państwowego
20. Funkcje opozycji parlamentarnej
21. Rola grup nacisku w procesie funkcjonowania systemu politycznego
WOLNOŚCI I PRAWA JEDNOSTKI (CZŁOWIEKA)
22. Geneza ochrony praw jednostki.
23. Historyczny proces rozwoju praw jednostki
24. Angielski model ochrony praw jednostki
25. Model europejsko – amerykański.
26. Etapy rozwoju praw obywatelskich
27. Zasady wyznaczające prawną pozycję jednostki w państwie demokratycznym
28. Zasada demokratycznego państwa prawnego
29. Zasada równości wobec prawa
30. Zasada godności człowieka
31. Zasada wolności sumienia i religii
32. Zasada ochrony mniejszości
33. Międzynarodowa ochrona praw jednostki
34. Europejski system ochrony praw jednostki
35. Klasyfikacja praw jednostki
36. Prawne gwarancje praw jednostki
37. Instytucjonalne gwarancje praw jednostki
38. Rzecznik Praw Obywatelskich (ombudsman)
39. Rola sądów powszechnych i szczególnych w procesie ochrony praw jednostki.
40. Rola sądownictwa konstytucyjnego w procesie ochrony wolności i praw człowieka
41. Postaci skargi konstytucyjnej.
KONSTYTUCJA I KONSTYTUCJONALIZM EUROPEJSKI
42. Geneza i cechy konstytucji
43. Rozwój konstytucjonalizmu europejskiego
44. Pierwotna struktura materii konstytucyjnych
45. Treść konstytucji – materie konstytucyjne
46. Szczególny tryb uchwalania i zmiany konstytucji.
47. Normy niezmienialne lub trudniej zmienialne w konstytucjonalizmie europejskim
48. Charakterystyka konstytucji ważniejszych państw Unii
49. Przesłanki i gwarancje nadrzędności konstytucji
50. Rola konstytucji w systemie prawa
51. Europejskie systemy badania konstytucyjności aktów prawnych
52. Instytucjonalna ochrona konstytucji
53. Parlamentarny system kontroli konstytucyjności prawa
54. Sądowe postaci badania konstytucyjności aktów prawnych
55. Konstytucja – problemy jej stosowania w ramach struktury porządku prawnego państw Unii
ZASADA DEMOKRATYCZNEGO PAŃSTWA PRAWNEGO W PORZĄDKU PRAWNYM PAŃSTW UNII
56. Materialne pojęcie państwa prawnego – etyczna zawartość prawa
57. Formalne pojęcie państwa prawnego – gwarancje proceduralne
58. Prawo do sądu
TERYTORIALNA STRUKTURA PAŃSTWA I ZASADY ORGANIZACJI APARATU PAŃSTWOWEGO
59. Zasady określające strukturę aparatu państwowego
60. Demokratyczna postać jedności władzy państwowej
61. Zasada trójpodziału władzy
62. Państwo unitarne, decentralizacja i autonomia w wybranych państwach europejskich
63. Modele samorządu terytorialnego
64. Charakterystyka federalizmu niemieckiego na tle klasycznych rozwiązań z tego zakresu.
65. Zasady podziału kompetencji między związek i kraje RFN
66. Zasady podziału kompetencji między państwa narodowe i Unię (zakres samowładności państw narodowych)
WŁADZA USTAWODAWCZA
67. Rozwój parlamentaryzmu europejskiego
68. Struktura parlamentu
69. Relacje między izbami w systemach dwuizbowych
70. Pozycja pierwszej izby w strukturze parlamentu
71. Izby drugie – systemy kształtowania składu izb drugich
72. Kadencja i tryb pracy parlamentu
73. Organizacja wewnętrzna izb
74. Rozwój komisji parlamentarnych
75. Systemy komisji parlamentarnych
76. Funkcje komisji parlamentarnych
77. Klasyczne funkcje parlamentu
78. Funkcja ustawodawcza parlamentu
79. Rozwój zakresu aktu ustawodawczego
80. Postępowanie ustawodawcze – system 3 czytań
81. Ustawodawstwo delegowane – postaci delegacji ustawodawczej.
82. Funkcja kontrolna parlamentu
83. Budżet państwa i absolutorium
84. Interpelacje i zapytania poselskie
85. Funkcja kreacyjna parlamentu
86. Zakres udziału izb drugich w realizacji funkcji parlamentu
87. Wpływ organów egzekutywy na pracę parlamentu
88. Rozwiązanie (skrócenie kadencji) parlamentu
WŁADZA WYKONAWCZA
89. Struktura władzy wykonawczej w państwach UE
90. Modele stanowiska głowy państwa w systemach parlamentarnych
91. Klasyfikacja kompetencji głowy państwa
92. Kontrasygnata aktów rządowych głowy państwa
93. Głowa państwa jako organ o władzy politycznie zneutralizowanej
94. Głowa państwa jako organ o samodzielnie wykonywanych kompetencjach dotyczących sfery politycznej
95. Powoływanie rządu w systemie parlamentarnym
96. Postaci politycznego składu rządu
97. Skład, struktura i funkcjonowanie rządu w europejskich systemach parlamentarnych
98. Modele stanowiska szefa rządu
99. Funkcje rządu (Rady Ministrów)
100. Inicjatywa polityczno – programowa i ustawodawcza rządu.
101. Funkcja wykonawcza
102. Funkcja kierownicza i koordynacyjna
103. Parlamentarna odpowiedzialność rządu
104. Modele odpowiedzialności konstytucyjnej
105. Konstruktywne wotum nieufności
106. Akty wykonawcze RM i ministrów.
WŁADZA SĄDOWNICZA
107. Ogólna charakterystyka głównych europejskich kultur prawnych
108. Organy wymiaru sprawiedliwości w strukturze systemu państwowego
109. Zasady organizacji i struktura systemu sądowego wybranych państw
110. Prawo do sądu
111. Sądy powszechne i szczególne
112. Sądownictwo administracyjne
113. Rozwój i rola sądownictwa konstytucyjnego
114. Abstrakcyjna i konkretna kontrola norm
115. Postaci skargi konstytucyjnej
116. Gwarancje zasady niezawisłości sędziów i niezależności sądów
SYSTEMY RZĄDÓW
117. Modele rządów parlamentarnych
118. Klasyczny system rządów parlamentarno – gabinetowych (westminsterski)
119. Przesłanki zróżnicowania rządów parlamentarnych
120. Kontynentalna racjonalizacja systemów parlamentarnych
121. Kanclerska postać rządów parlamentarnych
122. Szwajcarski model rządów parlamentarnych
123. Francuski parlamentaryzm okresu V Rebusiki
124. Pozycja rządu w systemie parlamentarnym
125. Zasada hamulców i równowagi w parlamentarno – gabinetowym systemie rządów
126. Parlamentarno prezydenckie postaci rządów.
1 DOKTRYNA SUWERENNOŚCI CIAŁA ZBIOROWEGO (LUDU LUB NARODU) I JEJ USTROJOWE KONSEKWENCJE.
Zrodziła się u schyłku średniowiecza, jej celem nie było upodmiotowienie społeczeństwa tylko uzasadnienie niezależności państwowej od potęg uniwersalistycznych funkcjonujących w Europie. Chodzi o ochronę państw mniejszych przed roszczeniami potęg funkcjonujących w danym miejscu i czasie. W ostatnich latach zasada ta uległa zdewaluowaniu.
Pierwszy wyłom nastąpił w Anglii. W wyniku rewolucji, która m.in. ograniczyła władzę królewską suwerena w stosunkach wewn. Cel jakim było ograniczenie władzy królewskiej osiągnięto tam na drodze rozszerzenia podmiotu suwerenności na organ złożony. Wyraziło się to w postaci kompromisowej formuły „król w parlamencie” parlamencie. W ten sposób podmiotem suwerenności stał się organ złożony w postaci króla i parlamentu.
Drugim celem tej zasady było umocnienie pozycji władzy centralnej, co w warunkach rodzących się państw narodowych było niezwykle ważne. W Polsce to nie nastąpiło i doprowadziło do upadku państwa, do rozbiorów, czyli osłabienia wewnętrznego.
Do suwerenności zalicza się samowładność, czyli samodzielność w regulowaniu stosunków wewn. i całowładność czyli pełną władzę w stosunkach wewn.
W stosunkach zewnętrznych atrybuty władzy suwerennej służą do teraz, w stosunkach wewnętrznych atrybuty te dają władzę władzy – absolutnemu monarsze. Mógł on stanowić prawo, stosować prawo oraz sądzić. Król musiał powoływać urzędników w pełni mu podporządkowanych, on określał ich kompetencje, mógł ich zmieniać, mógł przejąć sprawę urzędnika i zadecydować sam, mógł ich powoływać i odwoływać, posiadał warunki dla realizacji władzy.
Atrybut władzy suwerennej został przeniesiony na ciało zbiorowe w postaci króla i parlamen...
mbenio85