Organizacja prac spawalniczych.doc

Organizacja prac spawalniczych

Przy użytkowaniu gazowych urządzeń spawalniczych i ich osprzętu trzeba przestrzegać przede wszystkim następujących wymagań bezpieczeństwa:

·         urządzenia i ich osprzęt muszą być stosowane zgodnie z przeznaczeniem oraz zasilane gazami o właściwościach i ciśnieniach określonych w instrukcji techniczno-eksploatacyjnej (dawniej: DTR) dostarczonej przez producenta,

·         wąż spawalniczy musi mieć średnicę znamionową zgodną ze średnicą znamionową przyłączy zastosowanych w źródle i odbiorniku gazu, końce węża nasunięte na końcówki przyłączy powinny być zaciśnięte za pomocą opasek niepowodujących uszkodzenia węża,

·         poziom cieczy w bezpieczniku wodnym należy każdorazowo sprawdzać przed rozpoczęciem pracy i po każdym cofnięciu się płomienia do palnika, a w ruchu ciągłym co najmniej raz na zmianę.

Niedopuszczalne jest:

·         dokonywanie jakichkolwiek zmian w określonych przez producenta ustawieniach układów regulacji ciśnienia i zaworów bezpieczeństwa,

·         użytkowanie palników o niezidentyfikowanych dyszach i elementach układu mieszanki palnej, nieznanych ciśnieniach zasilania oraz rodzajach gazów, do jakich są przeznaczone,

·         dokonywanie zamiany podobnych konstrukcyjnie elementów urządzeń różnych typów lub wielkości.

Natomiast przy użytkowaniu elektrycznych urządzeń spawalniczych i ich osprzętu trzeba przestrzegać przede wszystkim następujących wymagań bezpieczeństwa:

·         prace związane z instalowaniem, demontażem, naprawami i przeglądami urządzeń mogą wykonywać wyłącznie osoby mające stosowne uprawnienia,

·         połączenie kilku spawalniczych źródeł energii nie może powodować przekroczenia, w stanie bez obciążenia, dopuszczalnego napięcia między obwodami wyjściowymi połączonych źródeł energii,

·         jeżeli przedmioty spawane nie są połączone z ziemią, obwodu prądu spawania nie można uziemiać,

·         przewody spawalnicze łączące przedmiot spawany ze źródłem energii muszą być połączone bezpośrednio z tym przedmiotem lub oprzyrządowaniem, jak najbliżej miejsca spawania.

Główne zagrożenia przy wykonywaniu prac spawalniczych wynikają z użytkowania palników gazowych i spawarek. Są to m.in.:

·                      zagrożenie poparzeniem

·                      szkodliwe działanie dymów spawalniczych (zagrożenia chemiczne i pyłowe)

·                      zagrożenie odpryskami spawalniczymi

·                      uszkodzenia wzroku i skóry na skutek promieniowania nadfioletowego i podczerwonego

·                      zagrożenie pożarem lub wybuchem

·                      zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym przy spawaniu elektrycznym, związane z użytkowaniem spawarek i ich wyposażenia

Przy wykonywaniu robót spawalniczych należy przestrzegać wymagań bhp zawartych w obowiązujących aktach normatywnych, do których należą m. in.:

·                      Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. 2003, Nr 47, poz. 401) - Rozdział 16

·                      Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych. (Dz. U. z 2000 r. Nr 40, poz. 470)

·                      Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2003 w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu gazów, napełnianiu zbiorników gazami oraz używaniu i magazynowaniu karbidu (Dz. U. 2004 nr 7 poz. 59)

·                      Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. 2006 nr 80 poz. 563).

Pracownik zatrudniony przy robotach spawalniczych powinien posiadać odpowiednie uprawnienia.
Stanowiska spawalnicze na budowie

·                      Stałe stanowiska spawalnicze, zlokalizowane na otwartej przestrzeni powinny być zabezpieczone przed działaniem czynników atmosferycznych

·                      Stałe stanowisko spawalnicze w pomieszczeniu powinno być wyposażone w miejscową wentylację wyciągową i ekrany izolujące przed promieniowaniem optycznym

·                      W czasie opadów atmosferycznych spawanie lub cięcie metali jest dozwolone wyłącznie po osłonięciu stanowiska

·                      Stanowisko spawacza powinno być wydzielone i wyposażone w sposób zabezpieczający jego i inne osoby przed szkodliwym działaniem promieniowania na wzrok

·                      Spawacze gazowi powinni pracować w obuwiu skórzanym, fartuchu ochronnym, w okularach ochronnych, zaś spawacze elektryczni - używać tarcz spawalniczych.

Spawanie gazowe

·                      Przy wykonywaniu robót spawalniczych na budowach można używać wyłącznie butli do gazów technicznych, posiadających ważną cechę organu dozoru technicznego.

·                      Przewody do przeprowadzania tlenu i acetylenu powinny różnić się między sobą barwą, barwy te są ściśle określone - przewody tlenowe - w kolorze niebieskim, acetylenowe - w czerwonym

·                      Długość przewodów powinna wynosić co najmniej 5 m

·                      Nie stosuje się przewodów używanych uprzednio do innych gazów

·                      Zamocowanie przewodów na nasadkach reduktorów, bezpieczników wodnych, palników i łączników wykonuje się wyłącznie za pomocą płaskich zacisków

Sposoby postępowania ze sprzętem:

·                      Przewody do gazów technicznych należy zawieszać i przechowywać w sposób zabezpieczający przed powstaniem ostrych załamań.

·                      Ręczne przemieszczanie butli o pojemności ponad 10 l powinno być wykonywane przez co najmniej dwie osoby.

·                      Na budowach i w czasie transportu chroni się butle przed zanieczyszczeniem tłuszczem, ogrzaniem do temperatury +23oC oraz działaniem: promieni słonecznych, deszczu i śniegu.

·                      Butle napełnione gazami przechowuje się w pomieszczeniach do tego celu przeznaczonych. Gdy ustawia się je w pomieszczeniach z nie osłoniętymi grzejnikami c.o., butle powinny być oddalone od nich na odległość co najmniej 1,0 m, gdy zaś posiadają grzejniki osłonięte – odległość tę można zmniejszyć do 0,1 m.

·                      Przechowywanie w tym samym pomieszczeniu butli z tlenem i materiałów lub gazów tworzących w połączeniu z nim mieszaninę wybuchową jest zabronione.

Postępowanie podczas prac spawalniczych:

·                      W czasie pobierania gazów technicznych do spawania, butle ustawia się w pozycji pionowej lub nachylonej pod kątem nie mniejszym niż 45 stopni do poziomu.

·                      Odległość płomienia palnika od butli powinna wynosić co najmniej 1,0 m.

·                      Palniki do cięcia i spawania powinny być utrzymywane w stanie technicznej sprawności i czystości.

·                      Z palnikiem należy się obchodzić w taki sposób, by unikać jego zanieczyszczenia: wodą, wapnem, smarami itp. lub uszkodzenia mechanicznego.

Przy pracach spawalniczych na wysokości należy zapewnić:

·                      Stabilność rusztowań i pomostów

·                      Zadaszenie lub wygrodzenie strefy spawania, zabezpieczające pracowników znajdujących się poniżej przed odpryskami spawalniczymi

·                      Pewne podwieszenie przewodów gazowych, uniemożliwiające ich upadek

·                      Środki zabezpieczające przed upadkiem z wysokości

Zabronione jest:

·                      Stosowanie do tlenu i acetylenu przewodów igielitowych, z tworzyw sztucznych lub o podobnych właściwościach

·                      Podłączania przewodów za pomocą drutu

·                      Używanie palników uszkodzonych

·                      Smarowanie części palnika smarem lub oliwą.

·                      Przewracanie lub toczenie butli z gazami poziomo

·                      Ustawianie butli na rusztowaniach

Przy spawaniu lub cięciu przedmiotów znajdujących się na metalowych podstawach lub kozłach nogi spawacza należy ochraniać przed oparzeniem przez odpowiednie ustawienie blach ochronnych.

Spawanie elektryczne

W zakresie spawania elektrycznego wymagania bezpieczeństwa dotyczą: spawarek, kabli i osprzętu.

·                      Spawarki prostownikowe i transformatorowe podlegają obowiązkowi certyfikacji na znak bezpieczeństwa i powinny być oznakowane tym znakiem.

·                      Na obudowach powinny być umieszczone oznaczenia zacisków ochronnych i końcówek uzwojeń zgodne z dokumentacją techniczno-ruchową.

·                      Urządzenia spawalnicze podlegają okresowym kontrolom stanu ochrony przeciwpożarowej, stanu izolacji oraz wielkości napięcia biegu jałowego po stronie wtórnej, a także połączeń stałych oraz wyłączników i przełączników

·                      Do wyposażenia zabezpieczającego kable elektryczne przed uszkodzeniami mechanicznymi należą stojaki przenośne do podwieszania i osłony

·                      Uziemienie przedmiotu spawanego powinno być zaopatrzone w zaciski zapewniające pewne połączenie ze sobą części przewodzących

·                      Rękojeść uchwytu elektrodowego powinna być wykonana z materiału izolacyjnego i niepalnego, bez pęknięć.

·                      Każda instalacja do spawania i cięcia łukiem elektrycznych powinna być zaopatrzona w schemat i instrukcję, dokładnie obrazującą przeznaczenie każdego urządzenia i zasady jego działania.

Przed przystąpieniem do pracy spawacz powinien upewnić się, czy przedmiot przeznaczony do spawania lub cięcia znajduje się w trwałej równowadze i nie ma zagrożenia upadkiem lub obsunięciem się tego przedmiotu (zwłaszcza przy cięciu), gdy zaś praca będzie odbywała się na rusztowaniach stałych lub wiszących, spawacz powinien sprawdzić stan tych rusztowań. Giętkie przewody elektryczne należy umieszczać w przewodach gumowych i ochraniać je przed uszkodzeniami mechanicznymi.
Spawanie wewnątrz zbiorników i innych przestrzeni ograniczonych wymaga zachowania szczególnych środków ostrożności i może być wykonywane wyłącznie przy asekuracji osób przebywających na zewnątrz zbiornika, z zachowaniem wzajemnej łączności oraz z możliwością udzielenia natychmiastowej pomocy. Dodatkowo należy spełnić następujące warunki:

·                      Spawanie zbiorników lub naczyń, w których byty przechowywane ciecze lub gazy łatwo zapalne bądź trujące, jest dozwolone wyłącznie po uprzednim ich oczyszczeniu z resztek gazów, cieczy i ich par oraz po starannym wymyciu lub napełnieniu wodą albo gazem obojętnym.

·                      Konieczne jest zapewnienie pracownikom niezbędnych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej (szelki i linka ochronna, hełm ochronny, odzież ochronna oraz sprzęt ochronny układu oddechowego)

·                      Osoby znajdujące się wewnątrz zbiornika powinny być wyposażone w szelki bezpieczeństwa, do których należy przymocować linkę bezpieczeństwa trzymaną przez osobę ubezpieczającą znajdującą się na zewnątrz zbiornika.

·                      Osoby znajdujące się wewnątrz zbiornika powinny mieć zapewniony dopływ świeżego powietrza oraz oświetlenie elektryczne o bezpiecznym napięciu.

Podstawowym zagrożeniem występującym w procesach spawalniczych jest zagrożenie pożarem. Odpryski i krople stopionego metalu mają bardzo wysoką energię i stanowią groźne źródło zapłonu. Pomimo znacznego nacisku, jaki jest kładziony na odpowiednie zabezpieczenie miejsca spawania, procesy spawalnicze wciąż stanowią przyczynę pożarów.

Temperatura łuku elektrycznego zawiera się w granicach 5 000K – 30 000K, a w przypadku spawania plazmowego może osiągać 50 000K. Tak wysokie temperatury stanowią źródło promieniowania cieplnego i ultrafioletowego stanowiącego również poważne zagrożenie dla pracowników.

Wysokie temperatury, promieniowanie UV, zróżnicowany skład spawanych stopów i stosowanie bardzo różnych substancji dodatkowych, takich jak gazy osłonowe, otuliny i topniki powodują emisję gazów i dymów spawalniczych o bardzo zróżnicowanym składzie i różnym oddziaływaniu na organizm pracownika.

Jako zanieczyszczenia gazowe, emitowane są tlenki azotu powstające w wyniku utlenienia azotu tlenem z powietrza w wysokich temperaturach, w obecności promienia UV i przy katalitycznym działaniu powierzchni metali. Tlenek węgla powstaje w wyniku termicznego rozkładu ditlenku węgla stosowanego jako gaz osłonowy, oraz jako produkt niepełnego spalania. Ditlenek węgla jest stosowany jako gaz osłonowy i powstaje przy spalaniu w nadmiarze tlenu. Ozon powstaje pod wpływem promieniowania UV. Fosgen powstaje z chlorowanych węglowodorów wchodzących w skład substancji stosowanych do przygotowania powierzchni metali przed spawaniem. Dioksyny i dibenzofurany mogą powstawać w wyniku spawania powierzchni pokrytych środkami antykorozyjnymi zawierającymi chlor. Spawanie metali zawierających pozostałości powłok malarskich powoduje emisję różnorodnych substancji organicznych zależnych od rodzaju stosowanej powłoki.

W zależności od techniki spawania, spawanych materiałów i stosowanych materiałów pomocniczych, emitowane są dymy (pyły o bardzo drobnych ziarnach) i pyły o bardzo zróżnicowanym składzie. W skład tych dymów wchodzą metale takie jak żelazo, mangan, molibden, tytan, metale alkaliczne i metale ziem alkalicznych, chrom(VI), beryl, glin, nikiel, kadm, miedź, kobalt, krzem, ołów, cynk i cyna, występują one głównie w postaci tlenków, również w postaci węglanów, fluorków, chromianów i dichromianów.

Dobór odpowiednich typów środków ochrony indywidualnej dla spawacza:

1. Dobór środków ochrony oczu i twarzy

W zależności od procesu spawania i technik pokrewnych stosuje się różne konstrukcje ochron oczu i twarzy. Stosując to kryterium środki ochrony oczu można podzielić na:
• środki stosowane podczas spawania gazowego, lutospawania oraz cięcia tlenem;
• środki stosowane podczas spawania łukiem elektrycznym lub elektrożłobieniu, cięciu tlenem lub strumieniem plazmy;
• przyłbice spawalnicze wykorzystywane są głównie w procesach technologicznych wymagających długotrwałego, intensywnego spawania (o dużym natężeniu przepływu gazu);
• kaptury spawalnicze stosowane są najczęściej w miejscach trudno dostępnych i wymagających zmiennego ustawiania głowy i ciała;;
• tarcze spawalnicze - przeznaczone są do ochrony oczu, całej twarzy i szyi spawacza. Podstawowym ograniczeniem zastosowania tarczy spawalniczej jest konieczność trzymania jej w ręku podczas spawania, co znacznie zmniejsza swobodę ruchów pracownika, np. uniemożliwiając przytrzymanie spawanego przedmiotu.

2. Ochrona rąk przed odpryskami stopionych metali - rękawice wykonane ze skór chromowych o wyprawie termoodpornej (skóry bydlęce i świńskie), podszewka impregnowana niepalnie. Rękawice spawalnicze powinny być szyte nićmi niepalnymi.

3. Obuwie dla spawaczy
Obuwie dla spawaczy może być obuwiem bezpiecznym lub ochronnym, w zależności od tego czy jest wyposażone w podnoski wytrzymałe na uderzenie z energią 200 J czy energią 100 J. Powinna być stosowana konstrukcja obuwia typu B lub C (trzewiki lub półsaperki). Obuwie powinno być odporne na działanie iskier i odprysków gorących metali. Z tego względu obuwie powinno być wykonane ze skóry odpornej na działanie czynników gorących. Istotna jest odporność skóry na przepalenie (minimum 20 s/mm) i skurcz powierzchniowy po ogrzewaniu (maksimum 30%).

4. Odzież dla spawaczy
Do grupy odzieży chroniącej przed czynnikami gorącymi należy odzież dla spawaczy. Są to najczęściej ubrania lub kombinezony uszyte z tkanin impregnowanych przeciwpalnie i o odpowiednich właściwościach dielektrycznych oraz odporności na działanie drobnych rozprysków płynnego metalu. Powszechnie stosowane są również fartuchy dla spawaczy wykonane ze skór. Konstrukcja odzieży powinna uniemożliwiać zatrzymywanie się na odzieży stopionego metalu. Odzież raczej nie powinna zawierać kieszeni. Jeżeli spodnie posiadają kieszenie i nie powinny one być odchylone od bocznego szwu o kąt większy niż 10[0]. Spodnie nie powinny mieć zakładek i mankietów. Zapięcia powinny być tak projektowane by nie tworzyły otworów i fałd. Wymagania dla odzieży ochronnej dla spawaczy przedstawia norma PN-EN 470-1.
PN - EN 470-1 Odzież ochronna dla spawaczy i osób wykonujących zawody pokrewne
Niniejsza norma opisuje metody badań i wymagania dotyczące odzieży ochronnej stosowanej przez osoby zatrudnione do spawania i czynności podobnego typu i poziomu zagrożeń.
Ten typ odzieży ochronnej jest stosowany jako ochrona przed małymi kroplami stopionego metalu, krótkim czasem kontaktu z płomieniem oraz promieniowaniem ultrafioletowym, stosowany w sposób ciągły przez 8 h w warunkach danego stanowiska pracy.
W celu zmniejszenia prawdopodobieństwa zakupienia niewygodnych środków ochrony indywidualnej należy przeprowadzić dobór tych środków w porozumieniu z pracownikami. Pracownicy i (lub) ich przedstawiciele powinni być informowani o wszystkich podejmowanych działaniach dotyczących bezpieczeństwa i zdrowia w przypadku stosowania przez nich środków ochrony indywidualnej.
Zgodnie z art. 23711a § 1 k.p. pracodawca konsultuje z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkie działania związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, w szczególności dotyczące przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego.

Karta oceny ryzyka na stanowisku spawacza według PN-N-18002/2000

Karta oceny ryzyka zawodowego dla stanowiska spawacza według metody RISK SCORE