EFEKTYWNA WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI
Przedszkole i rodzina to dwa środowiska, które w szczególny sposób oddziałują na dziecko. Skuteczność tego oddziaływania uwarunkowana jest wzajemnym i ścisłym współdziałaniem. Właściwa, pełna współpraca przedszkola z rodzicami powinna prowadzić do zintegrowania działań dydaktyczno – wychowawczych.
Obecnie nie można sobie wyobrazić przedszkola, które realizując zadania dydaktyczno – wychowawcze czynią to bez porozumienia z rodzicami. Nauczyciele coraz częściej dostrzegają w rodzicach współpartnerów we współdziałaniu w procesie wychowawczym i dydaktycznym.
Współpraca nauczyciela z rodzicami jest niezbędnym warunkiem powodzenia pracy dydaktyczno – wychowawczej. Od chwili przekroczenia przez dziecko progu przedszkola – cel pracy pedagogicznej przedszkola i cel rodziny powinien być wspólny. Z wychowawczego punktu widzenia jest pożądane, aby te dwa najważniejsze ogniwa działały wspólnie, wzajemnie się uzupełniając. Tylko wtedy istnieje szansa uformowania dobrego, mądrego i wrażliwego, młodego człowieka.
Współpraca z rodzicami wynika z konieczności niesienia pomocy rodzinie w sprawowaniu funkcji wychowawczych oraz z potrzeby ujednolicenia kierunku wpływów przedszkola i domu.
Zakres tej współpracy obejmuje:
· starania o zapewnienie warunków prawidłowego rozwoju dziecka;
· inicjowanie poczynań pedagogicznych rodziców;
· oddziaływanie na postawy rodzicielskie;
· podnoszenie kultury pedagogicznej i poszerzenie wiedzy rodziców o rozwoju i wychowaniu w okresie dzieciństwa;
· pomoc rodziców w ulepszaniu pracy przedszkola.
Pamiętając o tym, że rodzina zaspokaja podstawowe potrzeby małego dziecka, do których należą m.in. potrzeba miłości, przynależności, akceptacji, bezpieczeństwa, kontaktu emocjonalnego, aktywności i samodzielności, przedszkole powinno ściśle współpracować z domem rodzinnym wychowanków. Małemu dziecku, zależnemu całkowicie od dorosłych, właśnie dorośli tworzą dobre lub złe warunki rozwoju i wychowania. Współpracy przedszkola z domem rodzinnym powinna towarzyszyć troska o przyszłe losy dziecka, o zaspokojenie jego aktualnych różnorodnych potrzeb i jego wychowanie.
D. Waloszek wyróżnia w swojej koncepcji następujące funkcje przedszkola wobec rodziców:
1. Wspomaganie działań wychowawczych rodziców:
- systematyczne informowanie o zachowaniu dziecka w przedszkolu;
- zbieranie informacji o zachowaniu dziecka w domu;
- przekazywanie wiedzy pedagogicznej dotyczącej tematów integrujących rodziców;
2. Integrowanie zabiegów wychowawczych:
- uzgodnienie sposobów reagowania na bodźce, zadania, wymagania w domu i w przedszkolu;
- uzgadnianie rodzaju, kierunku, zakresu działań wychowawczych wspólnie realizowanych w przedszkolu i w domu;
- wspólnie z rodzicami opracowanie warunków do rozwoju wyobraźni, do eksperymentowania, swobodnego doświadczania życia przez dziecko;
3. Wspieranie rodziców poszukujących sposobów zmiany relacji między dziećmi:
- informowanie o prawach w dziedzinie oświaty;
- wspólne i indywidualne działania rodziców, nauczycieli, dzieci;
- poszukiwanie przyczyn „złych zachowań” dzieci i sposobów reagowania na nie;
- organizowanie doradztwa metodycznego, psychologicznego, pedagogicznego.
Przedszkole musi więc dołożyć starań, aby rodzice stali się jego sojusznikami w sprawach zdrowia i bezpieczeństwa dzieci, respektowali skierowania do poradni specjalistycznych, a także wspierali inne działania stymulujące jego wielostronny rozwój. Dlatego też rodzice współuczestniczą w organizowaniu edukacji, a nauczyciele wspomagają działania wychowawcze rodziców poprzez:
· dostarczanie wiedzy pedagogicznej i uwrażliwianie na potrzeby i możliwości dziecka;
· informowanie na bieżąco o postępach bądź trudnościach dzieci;
· wskazywanie osiągnięć, niepowodzeń, podejmowanych prób;
· uzgadnianie wspólnie z rodzicami kierunku oddziaływań wychowawczych i dydaktycznych;
· aktywne uczestnictwo w uroczystościach i imprezach organizowanych na terenie przedszkola;
· możliwość obserwowania dzieci w trakcie zajęć z całą grupą;
· stworzenie klimatu wzajemnego zaufania i szacunku we wspólnych kontaktach.
Zadaniem przedszkola jest wzmacnianie uczuciowych więzi między dzieckiem a jego rodzicami, budzenie zainteresowania rodziców światem dziecięcych przeżyć, a więc także tym wszystkim, co dzieje się w przedszkolu, które wprowadza dziecko w życie społeczne, kształtujące postawy jego charakteru, wzbudza zaciekawienie przyrodą, sztuką, pobudza wyobraźnię i potrzebę tworzenia.
Swoje cele wychowawcze osiąga przedszkole stawiając i oczekując od rodziców spełnienia różnych wymagań i zadań. Inicjuje ich zamierzenia pedagogiczne związane np. z urządzeniem dziecku w domu własnego kącika lub z wdrożeniem do pomocy w drobnych pracach domowych.
Na właściwe zorganizowanie współpracy przedszkola z rodzicami wpływ ma życzliwy i partnerski stosunek nauczycieli i rodziców oraz wzajemne zrozumienie. Dobrze zorganizowana współpraca przedszkola z rodzicami jest jednym z istotnych czynników osiągania przez przedszkole dobrych wyników w pracy opiekuńczej i wychowawczo – dydaktycznej oraz przyczynia się do niwelowania wielu problemów w domu. W każdej placówce przedszkolnej wśród rodziców znajdują się tacy, którzy żywo zainteresowani wychowaniem swych dzieci sami dążą do nawiązania jak najbliższych kontaktów z nauczycielem. Są jednak i tacy, którzy tych kontaktów unikają.
Niezależnie od inicjatywy rodziców, każdy nauczyciel musi zabiegać o porozumienie się z nimi dla dobra dzieci, które wspólnie wychowuje dom i przedszkole.
W związku z powyższym pragnieniem jest, aby rodzice i nauczyciele łączyli swoje serca i siły w procesie dydaktyczno – wychowawczym i aby ich działania uzupełniały się dla dobra dziecka.
Dla prawidłowej współpracy ważna jest osobowość wychowawcy. Otwartość, szczerość, komunikatywność to cechy, które ułatwiają nawiązywanie kontaktów. Wychowawca powinien czynić starania, by uzyskać maksimum zaufania, zwłaszcza ze strony rodziców.
Tak jak we wszelkich kontaktach międzyludzkich na to zaufanie trzeba sobie zasłużyć. Najlepszą i najprostszą ku temu drogą jest okazywanie stałej troski o rozwój i wychowanie dziecka. Chęć pomocy wypływająca z postawy wychowawcy, wzbudza zaufanie rodziców, wtedy łatwiej jest nawiązać współpracę.
Recepta na dobrą współpracę z rodzicami i opiekunami dzieci to:
· nie uważać, że zawsze mamy rację i że wszystko wiemy,
· nie trzymać się kurczowo utartych schematów,
· trzeba patrzeć, słuchać, odczuwać i poszukiwać,
· zawsze być gotowym, by pomóc rodzicom rozwiązać problem,
· być szczerym, komunikatywnym i otwartym,
· być elastycznym, otwartym na zmiany i ciekawe propozycje,
· krytykę ze strony rodziców przyjmować i spokojnie analizować.
Warunki dobrej współpracy:
· do nauczyciela należy pierwszy ruch w kierunku dobrej współpracy.
· nauczyciel musi odrzucić uprzedzenia i być gotowym na kontakt z każdym rodzicem.
· przekonanie, że efektywność współpracy zależy od obu stron.
· przyznanie rodzicowi takich samych praw jakie sami chcemy mieć.
· tworzenie przyjaznej atmosfery np. rozmowa w odpowiednim pomieszczeniu.
· angażowanie do współpracy wszystkich rodziców.
· zmieniać co się da zmienić, pomagać, być otwartym na nowe propozycje.
· stosować zasady dobrej komunikacji.
Aby współpraca przedszkola z rodzicami i opiekunami dzieci układała się jak najlepiej, zarówno jedna jak i druga strona, powinna kierować się pewnymi zasadami. Należą do nich: zasada pozytywnej motywacji, partnerstwa, jedności oddziaływań i systematycznej współpracy.
Zasada pozytywnej motywacji mówi, że ważnym warunkiem skutecznej współpracy wychowawców i rodziców jest całkowicie dobrowolny w nim udział. Chodzi o to aby, wszyscy byli świadomi współpracy, jak również korzyści z nią związanych.
Zasada partnerstwa podkreśla równorzędne prawa i obowiązki wychowawców i rodziców. Chodzi o to, aby żadna ze stron nie czuła się mniej wartościowa od drugiej, aby tworzyły rodzaj wspólnoty, której członkowie mają w miarę jednakowy udział w podejmowaniu decyzji i razem ponoszą odpowiedzialność za wprowadzenie ich w życie.
Zasada jedności oddziaływań przypomina o konieczności realizowania przez wychowawców i opiekunów dziecka zgodnych celów w pracy wychowawczej. Oprócz zgodności celów ważne jest także uzgadnianie metod i form oddziaływań.
Zasada systematycznej współpracy ukazuje potrzebę czynnego i stałego zaangażowania się w wykonywanie zadań inicjowanych i organizowanych podczas współdziałania wychowawców i rodziców.
Jednym z wyznaczników wzorowej jakości przedszkola jest dobrze zorganizowana współpraca z rodzicami. W dzisiejszych czasach, aby przedszkole zyskało miano tzw. „naszego przedszkola” (z punktu widzenia rodziców) konieczne jest wypracowanie takiego modelu współpracy z rodzicami, gdzie obie świadomie współpracujące strony miałyby poczucie współdecydowania w sprawach ważnych dla wychowania i kształtowania dzieci.
Aby sprostać tym wymaganiom należy stosować różne formy współpracy z rodzicami i opiekunami dzieci. W przedszkolu trzeba, wiec stosować takie formy, aby wypełniały różnorodne treści, zależnie od potrzeb danego środowiska, usytuowania placówki, charakteru pracy zawodowej rodziców, ich wykształcenia i zainteresowań.
Podstawowe formy współpracy przedszkola z rodzicami:
- kontakty indywidualne
- zebrania grupowe i zebrania ogólne
- zajęcia otwarte
- spotkania warsztatowe dla rodziców i dzieci
- spotkania okolicznościowe z okazji uroczystości
- kącik dla rodziców
- edukacja pedagogiczna rodziców
- wycieczki, festyny
Literatura:
1. Kwiatkowska M.( red.), Podstawy pedagogiki przedszkolnej, WSiP, Warszawa1985
2. Sobocki M., Współdziałanie nauczycieli i rodziców w procesie wychowania, Nasza Księgarnia, Warszawa 1985
3. Nowosad I., Nauczyciele i rodzice w edukacji przedszkolnej, „Wychowanie przedszkolne”, 1988, nr3
4. Potręć A., Pomagajmy sobie nawzajem, „Wychowanie przedszkolne”,2000, nr3
5. Radziwiłł A., O współdziałaniu między szkołą a domem, WSiP, Warszawa 1975
6. Stefaniak H., O tworzeniu więzi między rodzicami a nauczycielami, „Wychowanie w przedszkolu”,1999, nr9
7. Talik M., Zasady współpracy z rodzicami, „Dyrektor szkoły”,2005, nr1
Przedstawiam również przykładowe zabawy i scenariusze spotkań z rodzicami.
Scenariusz I
Scenariusz spotkania z rodzicami dzieci sześcioletnich.
Temat: Zasady współpracy na płaszczyźnie rodzice – dziecko – nauczyciel. Oczekiwania rodziców w stosunku do nauczyciela i oferty włączenia się do życia grupy przedszkolnej.
Cele: - wzajemne poznanie się – integracja zespołu rodziców i nauczycieli;
- poznanie oczekiwań rodziców wobec nauczycieli;
- próba włączenia rodziców do czynnego udziału w życiu grupy przedszkolnej;
- poznanie priorytetów wychowawczych stosowanych przez tę grupę rodziców.
Przebieg spotkania:
1. Powitanie w kręgu:
- krzesełka ustawione w kręgu
- prośba o przedstawienie się, kilka zdań o sobie, rodzinie, dziecku
2. Zapoznanie się – „Duża wizytówka”:
- rozdanie kartek – po 1 dla każdego rodzica
- zagięcie kartki na 4 części
- podpisanie imieniem każdej części
- zapis na odwrocie kartki odpowiedzi na pytania np. co pani lubi najbardziej robić w wolnym czasie?, pani ulubiona potrawa, co pani poprawia humor?
- przypięcie wizytówek do ubrania, aby widoczne było imię
- wzajemne odrywanie kolejnych części, czytanie odpowiedzi, wymiana kartek, przejście do kolejnej osoby
1. „Moje oczekiwania i moja oferta”
- rozdanie po 2 karteczki samoprzylepne w dwóch kolorach (dla każdego rodzica)
- napisanie na kartkach: na 1 – czego oczekuję od nauczyciela, na 2 – co ze sobą przynoszę, co mogę ofiarować, jak pomóc (nie tylko pomoc rzeczowa)
- przyklejenie kartek na arkuszu papieru w dwóch rubrykach (czego oczekuję od nauczyciela, co ze sobą przynoszę?)
- odczytanie przez chętnego rodzica
- podsumowanie, wnioski
2. Jak wychowuję – „Słoneczko”?
- rozdanie po trzy karteczki dla każdego rodzica
- zapisywanie jednej cechy na każdej kartce – co uważam za najważniejsze wychowując swoje dziecko?
- układanie kartek w „słoneczko” zgodnie ze znaczeniem
- odczytanie zapisów na „promykach”
- wnioski
- włączenie tych elementów do planu wychowawczego nauczyciela
3. Sprawy bieżące dotyczące tej grupy.
4. Informacja zwrotna – wypowiedź w kręgu: „Dzisiejsze spotkanie…”
5. Zapowiedź następnego zebrania.
6. Podziękowanie za szczerość i aktywne, twórcze bycie na zebraniu.
Scenariusz II
Scenariusz zebrania z rodzicami dzieci 5-6 letnich – „Przedszkole dla rodziców”.
Temat: Przybliżenie rodzicom form i metod pracy z dziećmi przedszkolnymi w zakresie nauki czytania.
1. Rodzice rysują obrazek (znak pobytu w przedszkolu) dla dziecka i przywieszają go na macie (na odwrocie podpis - imię i nazwisko dziecka).
...
Magadan