9 Seryjni Mordercy Medycyna.pdf

SERYJNI MORDERCY: MEDYCYNA

Obrażenia poszczególnych okolic ciała i obrażenia postrzałowe

Obrażenia poszczególnych okolic ciała

Obrażenia kości czaszki stosunkowo najczęściej umożliwiają indentyfikację narzędzia, ponieważ "żywa kość" jako

tkanka plastyczna dobrze odwzorowuje kształt działającej krawędzi.

W kościach czaszki wyróżniamy pęknięcia, czyli złamania, włamania, gdy tkanka zostaje wgnieciona pod

powierzchnię. Złamania mogą być pojedyncze i mnogie.

Należy zwrócić uwagę na niektóre regularności obserwowane w obrażeniach głowy i kości czaszki. Wśród

sprawdzających się w praktyce reguł wyróżniamy następujące:

1. obrażenia zlokalizowane powyżej "linni kapeluszowej", czyli linii największego obwodu głowy, są

najczęściej wynikiem czynnego urazu;

2. obrażenia w linii kapeluszowej i poniżej to głównie skutek biernego urazu, upadku na twarde podłoże;

3. jeżeli powierzchnia narzędzia nie przekracza 20 cm2, to częściej dochodzi do włamania kości, a urazy

zadane narzędziem o większej powierzchni powodują linijne złamania;

4. przy wielokrotnych urazach, linie złamań powstałe od kolejnego urazu kończą się ostro w szczelinie

wcześniejszego złamania;

5. po upadku z wysokości na głowę, złamania czaszki mogą być podobne do koła ze szprychami.

Urazom głowy towarzyszą różnorodne uszkodzenia struktur wewnątrzczaszkowych, o nasileniu proporcjonalnym

do siły urazu, poczynając od wstrząśnienia mózgu (czynnościowego zaburzenia pourazowego), poprzez stłuczenie

i zranienie tkanki nerwowej. Tym uszkodzeniom często towarzyszą wynaczynienia krwi: wybroczyny i drobne

wylewy krwawe, krwotoki do przestrzeni międzyoponowych (krwotok nadtwardówkowy, podtwardówkowy,

podpajęczynówkowy, dokomorowy, śródmózgowy).

Stłuczenie tkanki nerwowej lokalizuje się albo w okolicy odpowiadającej miejscu urazu, albo też na przeciwległym

biegunie. Te ostatnie stłuczenia, nazywane przeciwuderzeniami (contre coup), sa typowe dla urazów

spowodowanych upadkiem na twarde podłoże, kiedy dochodzi do przemiszczania się mózgu siłami bezwładności.

Opioniowanie o skutkach urazów głowy jest trudne, wymaga doświadczenia oraz dużego krytycyzmu biegłego.

Obrażenia kręgosłupa izolwane występują najczęściej w odcinku szyjnym. W wypadkach drogowych (najechanie

na pojazd od tyłu) udzkodzeniu ulega najwyższy odcinek kręgosłupa.

Obrażenia ściany klatki piersiowej (powłok skórnych, mięśni, żeber) i narządów wewnętrznych (płuc, serca,

dużych naczyń) mogą być różnej ciężkości. Najczęściej są to zranienia tkanek miękkich, złamania żeber są

zlokalizowane albo w miejscu samego urazu, albo - pod wpływem "zgniatania" - w obrębie największych

krzywizn.

Uszkodzenia tkanki płucnej, a przede wszystkim serca i dużych naczyń, zawsze sprowadzają realne zagrożenie dla

życia.

Dla następstw urazów godzących w powłoki brzucha charakterystyczne jest to, że nawet silny uraz nie pozostawia

zwykle zewnętrznych śladów, a poważnym uszkodzeniom ulegają narządy wewnętrzne. Pęknięcie wątroby,

śledziony lub krezki prowadzi do śmiertelnych krwotoków, a pęknięcie ściany przewodu pokarmowego (najczęściej

żołądka, górnego odcinka jelita cienkiego, okolicy kątnicy) do zakażenia i zapalenia ropnego otrzewnej. Urazowe

zmiany w nerkach spotykamy rzadziej, a uszkodzenia innych części narządu moczowego (pęcherza, cewki

moczowej) zdarzają się zwykle wespół ze złamaniami miednicy. Obrażenia zewnętrznych części płciowych są

stosunkowo rzadkie.

Obrażenia w zakresie kończyn: stłuczenia, zranienia mięśni, zwichnięcia stawów, zerwanie torebek stawowych,

złamania kości, są powszechnie spotykanym następstwem wypadków drogowych, upadków, pobić.

W przypadkach upadku z wysokości na twarde podłoże mogą powstać charakterystyczne złamania kości czaszki,

których linie są ułożone na podobieństwo koła ze szprychami. Najbardziej typowe i powszechne są w takich

przypadkach naderwania tkanek miękkich we wnękach płuc, więzadeł wątroby, czasem rozerwanie aorty. Są one

skutkiem gwałtownego zahamowania upadającego ciała i dalszego przemieszczania się narządów pod wpływem

sił bezwładności.

Obrażenia postrzałowe

Rodzaje broni palnej

Obrażenia postrzałowe to uszkodzenia ciała wywołane pociskiem (ew. strumieniem gazu), którego działanie jest

wynikiem energii kinetycznej rozprężającego się, spalanego materiału wybuchowego. Wśród różnego typu broni

palnej wyróżniamy:

o broń krótką (pistolety samopowtarzalne, rewolwery, pistolety i rewolwery na amunicję gazową, krótką

broń samodziałową);

o urządzenia broniopochodne, jak aparaty do uboju bydła, pistolety do wstrzeliwania kołków;

o broń długą: karabiny, karabiny automatyczne samopowtarzalne, ręczne karabiny maszynowe, pistolety

maszynowe;

o broń sportową: karabinki, pistolety;

o broń myśliwską: strzelby myśliwskie (dubeltówki, drylingi), sztucery;

o broń ręczną strzelającą pociskami rakietowymi: pistolety automatyczne, karabiny samopowtarzalne.

Mówiąc najogólniej, w chwili spalania się materiału wybuchowego rozprężające się gazy wyrzucają pocisk dzięki

przemianie energii chemicznej w kinetyczną.

Nabój, składający się z pocisku, łuski, ładunku prochowego i spłonki, w momencie wybuchu wprowadza pocisk w

ruch postępowy. Po opuszczeniu lufy, w pierwszej fazie gazy wyprzedzają" pocisk, ale potem pocisk wyprzedza

czołową falę gazów, tworząc tzw. falę balistyczną.

Ślady postrzału na ciele

Szybkość, z jaką pocisk przebiega odcinek pierwszych 25 metrów po opuszczeniu lufy, nazywamy prędkością

początkową. W wyniku postrzału mogą powstać następujące obrażenia i zabrudzenia:

1. rana wlotowa, rąbek otarcia naskórka, kanał i ewentualnie rana wylotowa (przy przestrzałach), jako

ślady działania pocisku;

2. strefa osmalenia i oparzenia w wyniku działania gorących gazów;

3. wbite w skórę cząsteczki prochu i drobne uszkodzenia naskórka od ich działania;

4. ślady metali i smarów technicznych, wywołujące rąbek zabrudzenia.

Wymienione wyżej ślady, ich obecność lub brak, zależą od:

a. rodzaju i stanu technicznego broni;

b. rodzaju i stopnia sprawności naboju;

c. rodzaju pocisku (np. typu dum-dum);

d. odległości, z jakiej oddano strzał, rodzaju rażonego obiektu.

Rana wlotowa ma charakter okrągłego lub owalnego otworu, zwykle nieco mniejszego od średnicy pocisku. W jej

obrębie występują stałe lub zmienne elementy. Do stałych należy rąbek zabrudzenia i otarcia naskórka, a do

zmiennych (zależnych od odległości, z jakiej padł strzał) rąbek osmalenia i obecność ziaren nie spalonego prochu.

Zabezpieczanie śladów postrzału

Na podstawie oceny tych elementów i najczęściej przez porównanie z wyglądem przestrzałów próbnych

przeprowadza się badania porównawcze, będące podstawą opiniowania. Aby takie badania były możliwe, należy

podczas oględzin pokrzywdzonego lub przy przewożeniu zwłok zabezpieczyć rejon postrzału przed możliwością

zniszczenia śladów. Między innymi nie należy zwłok rozbierać, trzepać odzieży w miejscach uszkodzeń

postrzałowych.

Dysponujemy obecnie dobrymi metodami pozwalającymi na identyfikację rodzaju prochu oraz metali, z jakich

zrobiono pocisk.

Kanał rany postrzałowej przebiega w zasadzie liniowo, co ułatwia ustalenie kierunku, z jakiego padł strzał. W

postrzałach z broni o mniejszej sile rażenia, jeżeli pocisk napotka na drodze swojego lotu przeszkodę (np. kość),

zwłaszcza gdy ulegnie odkształceniu przebieg kanału okazuje odchylenia, czasem bardzo duże. Zmieniający

kierunek lotu względnie odkształcony pocisk powoduje większe uszkodzenia tkanek na swojej drodze, jak również

zniekształca wygląd rany wylotowej.

Rana wlotowa a wylotowa

Rana wylotowa jest na ogół większa i bardziej nieregularna od wlotowej, czasem ma wywinięte i postrzępione

brzegi, zgodnie z kierunkiem lotu pocisku. Nie występują w jej brzegach ani rąbek zabrudzenia, ani też ślady

niespalonego prochu. Czasami może być obecny rąbek otarcia.

W niektórych przypadkach, zwłaszcza w postrzałach z oddali, występują duże trudności przy rozróżnieniu wlotu i

wylotu. Rozstrzygający jest wygląd uszkodzenia kości, przede wszystkim płaskich, obecność w początkowym

odcinku kanału postrzałowego strzępów przestrzelonej odzieży.

W przedstawionych opisach nie mieszczą się obrażenia w następstwie postrzału z przyłożenia lub bezpośredniego

pobliża. Wówczas wiązka gazów postrzałowych wnika przez ranę wlotową do tkanki podskórnej, tam gazy ulegają

gwałtownemu rozprężeniu, co powoduje "cofnięcie się" powłok skórnych, ich porozrywanie. W postrzałach z

przyłożenia dodatkowo w tym mechanizmie może nastąpić odbicie się czoła lufy w otoczeniu wlotu. Ziarna

niespalonego prochu znajdujemy wówczas po wewnętrznej stronie powłok skórnych, a także w początkowym

odcinku kanału.

W zasadzie obrażenia postrzałowe lokalizują się w pobliżu rany wlotowej i kanału postrzałowego. Jednakże

energia kinetyczna pocisku może wywołać niekiedy bardzo znaczne uszkodzenia. Dzieje się tak przy postrzałach

przewodu pokarmowego, gdy gazy i treść jelit "wybucha" rozrywając odleglejsze tkanki. Szczególnym przykładem

takiego działania są postrzały mózgu, w obrębie którego uszkodzenia bywają rozległe. Np. po postrzale w usta

rozprzestrzeniająca się energia kinetyczna prowadzi do wielokrotnych złamań, a właściwie rozfragmentowania

kości twarzo-czaszki i adekwatnych do tego uszkodzeń tkanki mózgowej.

Inny obraz prezentują obrażenia postrzałowe od broni śrutowej. Wygląd rany wlotowej zależy od odległości, z

jakiej padł strzał, ponieważ początkowo śruty biegną w wiązce, a tym samym rana jest pojedyncza, o względnie

dużej średnicy, z zaznaczonymi na brzegu śladami pojedynczych śrucin. W miarę jednakże zwiększającej się

odległości postrzału, wloty poszczególnych ziaren śrutu stają się coraz bardziej rozproszone. Niekiedy w obrębie

wlotu można znaleźć fragmenty przybitki lub koncentratora.

Jest zrozumiałe, że obrażenia zadane pociskami z broni długiej, z pistoletów maszynowych, mają wygląd

stosowny do kalibru pocisku i siły rażenia.

Ze szczególna postacią obrażeń postrzałowych (najczęściej samobójczych lub przypadkowych) spotykamy się,

jeżeli zadane one były urządzeniami takimi jak: aparaty do ogłuszania bydła, w których rolę pocisku spełnia

wystrzeliwany metalowy grot, aparaty do wstrzeliwania kołków metalowych. Broń samodziałowa stanowi odrębny

rozdział w balistyce sądowo-lekarskiej. Różnorodność jest tu bardzo duża.

Pistolety gazowe

Na odrębne omówienie zasługuje broń gazowa, będąca u nas ostatnio w coraz powszechniejszym użyciu. W

założeniu broń tego typu ma być bezpieczna i służyć jedynie do odstraszenia napastnika, niekiedy do chwilowego

"obezwładnienia" działaniem toksycznym wystrzelonych gazów. Jest to słuszne, jeśli broni gazowej używa się

zgodnie z instrukcją obsługi, przy zachowaniu odpowiedniej odległości i innych warunków (zakaz użycia w ciasnej,

zamkniętej przestrzeni). Obserwuje się jednakże wypadki poważnych nieraz obrażeń ciała, a nawet śmierci.

Wystrzelenie gazów w pobliżu ust i nagłe ich wdychanie może być przyczyną nagłego, odruchowego zatrzymania

serca. Częściej jednakże obserwowano oparzenia spojówek, skóry z przemijającym bolesnym obrzękiem, ale także

bardziej lub mniej rozległe impregnacje skóry ziarnami prochu. W przypadkach gdy te impregnacje na twarzy są

bardzo rozległe i widocznie należy przyjmować trwałe, poważne zeszpecenie w rozumieniu art.156 k.k. z dnia 6

czerwca 1997 r. (Dz.U. Nr 88, poz. 553). Kosmetyczne usunięcie tych przebarwień jest bardzo żmudne, a

ostateczny wynik wątpliwy. Nadto, co zdaje się być niezwykle zaskakujące, w razie postrzału z broni gazowej

zadanego z pobliża lub przyłożenia mogą powstać poważne uszkodzenia tkanek z wytworzeniem się kanału

postrzałowego, które bywają śmiertelne.

Prawidłowa kryminalistyczna i sądowo-lekarska rekonstrukcja obrażeń postrzałowych wymaga przeprowadzenia

badania zwłok, zabezpieczenia odzieży, wycinków skóry z ran postrzałowych, pobrania tkanek z kanału rany,

zanieczyszczeń skóry, pocisków, łusek i w miarę możliwości - broni.

Tak jak we wszystkich przypadkach śmierci gwałtownej, przed biegłym i prowadzącym śledztwo stoi zadanie

rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z postrzałem zadanym z ręki własnej, czy też obcej.

Nie sprawia trudności ocena przy postrzałach zadanych z odległości, zwłaszcza większej. Podobnie w postrzałach,

w których umiejscowienie wlotu może w zasadzie wykluczać rękę własną, w postrzałach wielokrotnych itp.

Samobójcze postrzelenia się mają wspólną cechę. Są to postrzały z pobliża lub przyłożenia. Preferowane okolice

rany wlotowej to prawa strona głowy (skroń) u praworęcznych, postrzały w okolicę serca. Pomocniczymi

badaniami, które należy jeszcze wykonać, są: oględziny rąk denata, poszukiwanie drobin prochu, osmalenia oraz

krwi i rozprysłych tkanek. Należy także wykonać badanie metalograficzne zabrudzeń rąk drobinami metalu, z

którego sporządzono broń oraz odcisków palców na broni.

Ustalony jest pogląd, że samobójstwo wyklucza również fakt trzymania" broni w ręku denata objętej stężeniem

pośmiertnym. Dowodzi to próby upozorowania samobójstwa. Chociaż i od tej reguły opisywano wyjątki.

Niewątpliwa natomiast pozostać musi zasada, że tylko dokładne badania, których wykonanie powierzono

specjalistom, rokują dobre wyniki.

Śmierć – rodzaje, przyczyny, wczesne i późne znamiona

Śmierć - rodzaje i przyczyny

Wstęp

Przy omawianiu zjawiska śmierci musimy wyróżnić pojęcie "rodzaju" i "przyczyny" śmierci, a także "mechanizmu"

śmierci.

W medycynie sądowej wyróżnia się następujące rodzaje śmierci:

 śmierć naturalną

 śmierć z przyczyn chorobowych (samoistnych)

 śmierć gwałtowną

Rodzaje śmierci

Śmierć naturalna jak i śmierć z przyczyn chorobowych, będąca skutkiem różnorodnych procesów chorobowych,

nie jest przedmiotem zainteresowania wymiaru sprawiedliwości, więc nie będzie przez nas opisywana.

Śmierć gwałtowna, jako następstwo działania różnorakich czynników zewnętrznych, które doprowadziły do

zaburzeń funkcji ważnych dla życia narządów, stanowi podstawowy przedmiot zainteresowania medycyny

sądowej, a właściwie tanatologii sądowo-lekarskiej. Niezależnie od czynnika sprawczego, np. uraz mechaniczny,

uduszenie gwałtowne, zatrucie itp., każdy zgon rozpoznany jako gwałtowny winien być zakwalifikowany jako:

nieszczęśliwy wypadek

samobójstwo

zabójstwo

Samo badanie pośmiertne jest niewystarczające, aby to rozstrzygnąć. Badanie pośmiertne daje tylko argumenty

do rozstrzygnięć, gdyż dopiero konfrontacja wyniku badania z dowodami zebranymi w czasie postępowania

wyjaśniającego, z zeznaniami świadków, jest podstawą do rozstrzygającego orzeczenia. Medyk sądowy dostarcza

więc prokuratorowi informacji, służy mu swoim doświadczeniem, ale ostateczna decyzja jest niezbywalnym

prawem i obowiązkiem prokuratora prowadzącego postępowanie wyjaśniające.

Przyczyna śmierci

Określenie przyczyny śmierci wymaga od lekarza oceny, jaka choroba i którego narządu doprowadziła do śmierci.

Na przykład, że było to: obrażenia czaszkowo-mózgowe w następstwie urazów mechanicznych, uduszenie

gwałtowne z powodu utonięcia, zatrucie środkiem ochrony roślin (pestycydem), zatrucie tlenkiem węgla, postrzał

klatki piersiowej, zawał mięśnia serca itd. Dopiero na podstawie określenia rodzaju i przyczyny śmierci biegłemu

wolno wysunąć wnioski przyczynowo-skutkowe, a więc wydać opinię, której oczekuje wymiar sprawiedliwości i

rodzina zmarłego.

Mechanizm śmierci

Ocena tego zjawiska wymaga od lekarza ustalenia zaburzeń czynnościowych, które doprowadziły do zgony.

Opieramy się na wiedzy o roli, jaką odgrywają podstawowe układy i narządy, a więc: układ krążenia, oddychania i

układ nerwowy. Te trzy podstawowe układy funkcjonują w ścisłej współzależności.

Trwałe ustanie czynności któregokolwiek z wymienionych układów podstawowych nieuchronnie i w szybkim

czasie musi spowodować ustanie czynności pozostałych. Zależnie zaś od tego, który z podstawowych układów

stanie się niewydolny jako pierwszy, mówimy o śmierci w mechanizmie niewydolności krążenia, oddechowej

względnie mózgowej. W praktyce jednakże najczęściej spotykamy się z mieszanym mechanizmem, np.

krążeniowo-oddechowym. Praktyczne znaczenie mają obserwacje lekarskie, że w niewydolności krążeniowej lub

oddechowej istnieją szanse reanimacji. W razie pierwotnej niewydolności mózgowej wszelkie zabiegi

resuscytacyjne są w zasadzie nieskuteczne.

Poza wymienionymi, istnieją jeszcze inne mechanizmy śmierci, a mianowicie w związku z przewlekłą

niewydolnością w zakresie gruczołów dokrewnych oraz tzw. "śmierć odruchową", charakteryzującą się nagłą

zapaścią, np. po urazie w tzw. okolice wstrząsorodne (splot słoneczny, zatoka szyjna, odruch krtaniowo-sercowy).

Opiniowanie o przyczynie śmierci bywa w tych przypadkach skrajnie trudne, czasami wręcz niemożliwe.

Doświadczeni medycy sądowi mówią, że jedynym pozytywnym znaleziskiem jest obecność zwłok na stole

sekcyjnym.

Śmierć - wczesne znamiona

Rozróżniamy tzw. wczesne i późne znamiona śmierci. Do wczesnych zaliczamy: plamy opadowe, stężenie

pośmiertne, ochłodzenie i wysychanie zwłok. Do późnych natomiast zmiany o charakterze rozkładowym (autoliza i

gnicie), prowadzące ostatecznie do zeszkieletowania, oraz zmiany utrwalające, czyli mumifikację (strupieszenie) i

przemianę tłuszczowo-woskową.

Plamy opadowe

Plamy opadowe, zwane także palmami pośmiertnymi, pojawiają się już w okresie agonalnym jako sinawe

przebarwienia skóry na tylnej powierzchni małżowin usznych i na karku. Przeważnie jednak pierwsze plamy

opadowe są już wyraźnie widoczne w czasie od 0,5 do 1 godziny po ustaniu krążenia. Powstawanie plam

opadowych jest zjawiskiem czysto fizycznym, związanym z ustaniem przepływu krwi i jej przemieszczenia do

najniżej położonych naczyń. Dlatego tworzą się one w najniżej położonych częściach ciała. Aby powstały palmy

opadowe musi być spełnionych jeszcze kilka innych warunków: w organizmie zmarłego musi znajdować się

wystarczająco duża ilość krwi, w znacznym odsetku płynnej (u ludzi wykrwawionych plamy są nikłe, a nawet

mogą się nie pojawić) oraz płynność krwi. Wkrótce po śmierci krew dość często krzepnie, zwłaszcza w sercu i w

dużych naczyniach, co utrudnia jej przemieszczanie się do naczyń włosowatych skóry. Jednakże już po kilku

godzinach większość krwi ulega upłynnieniu, dzięki czemu powstają w skórze ostrzej zarysowane, plackowate

przebarwienia sino-wiśniowej barwy. Początkowo krew w plamach opadowych pozostaje w świetle naczyń. Wtedy

uciśnięcie skóry powoduje zblednięcie (z powodu wypychania krwi). Po upływie około 8 godzin czerwony barwnik

krwi (hemoglobina) przenika z wnętrza krwinek do osocza, a następnie przez cienkie ścianki włośniczek do

otaczających tkanek i trwale je podbarwia. Od tego momentu plamy nie ustępują już pod uciskiem. Inne zjawisko

zachodzące w obrębie palm opadowych, to możliwość ich przemieszczania się do innych okolic części ciała, jeżeli

zmieni się położenie zwłok (np. odwrócenie). Te przemiany w obrębie plam pośmiertnych wykorzystuje się przy

określaniu czasu śmierci. Jak wspomniano, plamy opadowe powstają w najniżej położonych częściach zwłok -

najczęściej więc na tylnej części tułowia, na karku i na tylnych powierzchniach kończyn. Jednakże u zmarłych

wiszących w pętli (co najmniej przez kilka godzin) plamy opadowe pojawiają się na kończynach w postaci

"skarpetek i rękawiczek" :). W pływających w głębszej wodzie zwłokach plamy opadowe obejmują zazwyczaj

twarz, szyję i przednią powierzchnię klatki piersiowej. Rozmieszczenie plam w niektórych przypadkach jest

pomocniczym wskaźnikiem przy rekonstrukcji zdarzenia. Ich pojawienie się jest także pewnym dowodem śmierci.

Stwierdzenie obecności plam opadowych zwalnia lekarza od podejmowania jakichkolwiek zabiegów ożywiających

(resuscytacji).

Stężenie pośmiertne

Drugim ważnym, pewnym znamieniem śmierci jest stężenie pośmiertne, czyli sztywność trupa. Podczas gdy

plamy opadowe są zjawiskiem czysto fizycznym, łatwym do wytłumaczenia, to stężenie pośmiertne, mimo

wieloletnich badań, do dziś nie zostało w pełni wyjaśnione. Wydaje się, że jest ono jakby przejawem terminalnych

czynności życiowych układów enzymatycznych, odpowiedzialnych za prawidłową pracę mięśni za życia. W

procesie tym dochodzi do zablokowania (wskutek niedotlenienia i zmiany pH tkanek w kierunku kwaśnym)

procesu resyntezy enzymu ATP, który steruje zapotrzebowaniem energetycznym, niezbędnym do skurczy i

rozkurczu włókien mięśniowych. W efekcie dochodzi do trwałego skurczu wszystkich mięśni ciała, co sprawia, że

kilka godzin po śmierci zwłoki "sztywnieją". Rozwój i zanikanie stężenia pośmiertnego przebiega według pewnych

sekwencji czasowych. To także jest wykorzystywane w ocenie czasu zgonu. Stężenie pośmiertne zaczyna się

pojawiać już ok. 40 min po śmierci (w mięśniu serca), ale w obrębie mięśni szkieletowych po 1,5-2 godz. W pełni

rozwinięte jest po ok. 3 godzinach (zależy to także od stopnia rozwoju mięśni, temperatury otoczenia, okoliczności

śmierci np. w czasie wysiłku fizycznego). Stężenie zawsze jest intensywniejsze w lepiej rozwiniętych grupach

mięśni. Dzięki temu zwłoki przybierają charakterystyczny układ z przygięciem kończyn górnych w stawach

łokciowych i zgięciem palców rąk (przewaga mięśni zginaczy), z lekkim zgięciem kończyn dolnych w stawach

biodrowych, wyprostowaniem w stawach kolanowych i wyraźnym podeszwowym zgięciem stóp (przewaga mięśni

prostowników). W zwykłych warunkach (temp. ok. 18 stopni C) stężenie pośmiertne zaczyna ustępować po

upływie 48-72 godzin. Ten proces, w przeciwieństwie do powstawania stężenia pośmiertnego, ma wyraźnie

charakter "procesu biernego", wynikającego ze zjawisk związanych z autolizą (rozpuszczaniem się białek). W

zasadzie stężenie powstaje jednocześnie we wszystkich mięśniach, ale czasem możne sprawiać wrażenie

rozwijania się według pewnej kolejności, tzn. od góry ku dołowi, czyli od mięśni mimicznych twarzy do mięśni

kończyn dolnych. W takiej kolejności także ustępuje. Przy ocenie czasu śmierci wykorzystano obserwację, że

"przełamane" stężenie pośmiertne może powstać ponownie (w różnym natężeniu), zależnie od czasu, w jakim je

przełamano. I tak, jeżeli stężenie przełamie się w mięśniach kończyny górnej w okresie do 3 godzin po śmierci, to

powraca ono w niemal pełnym natężeniu. Jednak im później to zrobimy, tym powrót stężenia jest słabszy, a

przełamane po 8 godzinach nie pojawia się już ponownie.

Oziębienie zwłok

Ssaki, do których zalicza się także człowiek, jako organizmy ciepłostałe zachowują stałą temperaturę ciała (u ludzi

ok. 37 stopni C), niezależnie od temperatury otoczenia. Nie będziemy omawiać złożonych mechanizmów

regulujących i odpowiedzialnych za utrzymanie ciepłoty ciała. W każdym razie w chwili śmierci, kiedy ustają

procesy przemiany materii, występuje zjawisko "rozpraszania" się ciepła, a ciało zaczyna stygnąć i dążyć do

wyrównania z temperaturą otoczenia. W tzw. warunkach normalnych ochłodzenie zwłok do temperatury ok. 18

stopni C następuje po mniej więcej 20 godzinach. Średni godzinny spadek temperatury wynosi ok. 1 stopień.

Pomiar ciepłoty zewnętrznej i wewnętrznej (za pomocą specjalnych termometrów) powinien być bardzo dobrym

wskaźnikiem dla oceny czasu śmierci. Jednakże zjawisko stygnięcia zwłok nie przebiega liniowo. W pierwszych

godzinach, zwłaszcza w niższych temperaturach otoczenia, utrata ciepła przebiega szybciej - nawet do kilku

stopni na godzinę, potem ulega zwolnieniu, aby po upływie 10-15 godzin spaść do 0,5 stopnia na godzinę. Także

inne czynniki wpływają na procesy oziębiania się zwłok. Należy do nich: stan odżywienia zmarłego, czyli grubość

podskórnej tkanki tłuszczowej, ubranie, ruch powietrza, wilgotność oraz różnica temperatur.

Wysychanie zwłok

Po śmierci zwłoki stopniowo tracą zawartą w nich wodę, a proces ten zachodzi różnie szybko - zależnie od

wilgotności środowiska. Najbardziej widocznym przejawem wysychania zwłok jest mętnienie rogówek, które już

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: