1.

WSTĘP

5 min.

–        podanie tematu i celu zajęć

–        podanie  literatury do omawianej tematyki

–        Zapoznaję  uczestników szkolenia   z tematem i celem zajęć.

–        Podaję tytuły i sygnatury podawanej literatury.

2.

CZĘŚĆ

GŁÓWNA

35 min.

FALA UDERZENIOWA- jest to przestrzeń silnego sprężenia powietrza, które z prędkością naddźwiękową rozprzestrzenia się we wszystkich kierunkach od środka wybuchu. Fala ta jest podobna do fali uderzeniowej zwykłego wybuchu, jednak działanie  jej jest dłuższe i ma olbrzymią siłę niszczenia. Przednia jej granica - czoło fali uderzeniowej - oddziela jeszcze spokojne środowisko od środowiska o podwyższonym ciśnieniu, większej gęstości i wyższej temperaturze. F.U. w ciągu pierwszych 2 sekund pokonuje 1000 m., po 5 s.- 2000 m. , a po 8 s. - 3000 m. Prędkość rozchodzenia się fali szybko maleje w miarę wzrastania odległości od środka wybuchu. To samo można zaobserwować z ciśnieniem fali uderzeniowej, która w większych odległościach od środka wybuchu przechodzi w falę dźwiękową. Na falę uderzeniową przypada około 50 % energii wybuchu jądrowego.

PROMIENIOWANIE CIEPLNE- to strumień promieniowania  ultrafioletowego, widzialnego i podczerwonego. Promieniowanie ultrafioletowe jest pochłaniane przez powietrze i praktycznie nie działa szkodliwie. Niebezpieczeństwo stanowi widzialna i podczerwona część promieniowania cieplnego (70-90%). Główne jego źródło w pierwszych ułamkach sekundy po wybuchu to czoło fali uderzeniowej, gdyż sprężone w fali powietrze, przylegające do kuli ognistej, jest rozgrzane do setek stopni. Po oderwaniu się fali uderzeniowej od kuli ognistej promieniowanie cieplne jest głównie emitowane przez kulę, której rażące świecenie trwa 2-3 s. Na P.Ć. przypada około 30-40 % energii wybuchu jądrowego.

PROMIENIOWANIE PRZENIKLIWE- składa się z promieniowania gamma, strumienia neutronów, promieniowania alfa i beta. Stanowi ono około 5-15 % energii wybuchu jądrowego. W momencie gdy promieniotwórcze produkty wybuchu są skoncentrowane w kuli ognistej, do otaczającej przestrzeni jest, emitowane tylko promieniowanie gamma i neutronowe bardzo przenikliwe i w małym stopniu osłabiane przez powietrze. Promieniowanie alfa i beta jest mało

przenikliwe ( pierwsze nie więcej niż 2-3 cm, a drugie 10-12 m.) i zostaje całkowicie osłabione wewnątrz kuli ognistej. Czas działania promieniowania przenikliwego określa czas wznoszenia się produktów  wybuchu. Kula ognista wznosi się ze średnią prędkością 50-100 m/s.    W ciągu 10-15 s osiąga ona taką wysokość, że działanie promieniowania przenikliwego na organizmy żywe znajdujące się na powierzchni ziemi nie ma praktycznie znaczenia, gdyż zostaje  pochłonięte przez warstwę powietrza.

PROMIENIOTWÓRCZE SKAŻENIE TERENU- ( do 10 % energii wybuchu jądrowego ) następuje w wyniku opadania na powierzchnię ziemi i obiekty substancji promieniotwórczych w postaci nie rozczepionej części paliwa jądrowego (uranu, plutonu) i produktów rozczepienia jąder atomowych oraz w wyniku promieniotwórczości wzbudzonej, powstającej pod wpływem oddziaływania neutronów na otaczające środowisko. P.S.T. utrzymuje się przez długi czas po wybuchu, gdyż okres połowicznego zaniku produktów rozczepienia jąder atomowych i nie rozczepionej części ładunku jądrowego trwa od kilku dni do setek lat. Czas życia większości produktów jest stosunkowo krótki i dlatego niebezpieczeństwo porażenia zmniejsza się około 100 razy w pierwszych 2-uch dobach.

IMPULS ELEKTROMAGNETYCZNY- jest piątym czynnikiem  rażącego działania wybuchu jądrowego. Są to krótkotrwałe pola elektromagnetyczne powstające podczas wybuchów jądrowych. Wzbudzają one prądy elektryczne i przepięcia w przewodach oraz kablach napowietrznych, podziemnych liniach łączności, w antenach radiowych i liniach elektroenergetycznych. Prądy i przepięcia osiągają największe wartości podczas kontaktowych (naziemnych) i niskich wybuchów jądrowych.

BROŃ CHEMICZNA- przeznaczona jest do rażenia wojsk, utrudnienia wykorzystania terenu, uzbrojenia, sprzętu bojowego.

Podstawą B.Ch. są środki trujące: śmiertelne, powodujące częściową utratę zdolności, drażniące, ćwiczebne.

ŚMIERTELNE S.T. - paralityczno drgawkowe (Vx, soman, sarin),  parzące (iperyt), toksyny (XR).

PARALITYCZNO-DRGAWKOWE - działają przez skórę drogi oddechowe, oczy, układ pokarmowy. Wywołują zwężenie źrenic, porażenie akomodacji, zaburzenie widzenia, skurcz oskrzeli, sinienie skóry, kaszel, wydzielanie śluzu, nudności, biegunka, mimowolne oddawanie kału i moczu. Pojawia się uczucie strachu, zawroty głowy, stany depresji , porażenie mowy. Śmierć następuje wskutek porażenia ośrodka oddechowego i naczyniowo ruchowego.

PARZĄCE - powodują porażenie skóry i oczu, dróg oddechowych, przewodu pokarmowego. Iperyt jest szybko wchłaniany przez skórę, nie wywołując bólu. Powoduje powstawanie pęcherzy a potem ciężko gojących się ran.

TOKSYNA BOTULINOWA XR - jad kiełbasiany .Znane jest sześć typów tej toksyny, które oznaczono literami od A do F. Jest stosowana w postaci aerozolu. Może razić przez drogi oddechowe, układ pokarmowy, błony śluzowe i uszkodzoną skórę. Objawy zatrucia występują po 2-48 h.. Powoduje nudności, wymioty, bóle brzucha i wzdęcia, zaburzenia wzroku, osłabienie, zawroty głowy. Śmierć następuje w wyniku uduszenia, spowodowanego przez porażenie mięśni i duszności

PSYCHOCHEMICZNE ŚRODKI TRUJĄCE - działają na układ nerwowy, sprawność psychofizyczną, zaburzają koordynację ruchu, postrzeganie, myślenie, orientację a także zaburzenia w sferze uczuć, działania i woli. Przedstawicielem jest BZ. Toksyczność niewielka.

DRAŻNIĄCE ŚRODKI TRUJĄCE -silne działanie drażniące na oczy i drogi oddechowe. Na skórę działa jak pokrzywa.

Przy dużych  stężeniach wywołuje duszności i wymioty. Środek skaża teren przez 15-30 dni. Przedstawicielem  jest CS.

ĆWICZEBNE ŚRODKI TRUJĄCE- wykorzystuje się w szkoleniu wojsk do pozorowania napadu chemicznego nieprzyjaciela oraz kontroli szczelności i dopasowania środków ochrony i dróg oddechowych.

Chloropikryna wywołuje łzawienie oczu, skurcz powiek, w dużych stężeniach wykazuje działanie duszące, ogólnotrujące i parzące.

Chloroacetofenon, środek o silnych właściwościach łzawiących, działa na drogi oddechowe i skórę. Środki przenoszenia: lotnictwo, rakiety, artyleria lufowa i rakietowa, fugasy chemiczne, rozpylacze aerozolu, pociski i granaty chemiczne.

BROŃ BIOLOGICZNA- środek masowego skażenia ludzi, zwierząt i roślin. Rażącym czynnikiem działania są drobnoustroje chorobotwórcze (bakterie, wirusy, riteksje, grzybki).Nie mają zapachu ani barwy. Są  bardzo małych rozmiarów. Środki biologiczne mogą być użyte w postaci aerozoli lub suchych substancji, mieszanin substancji biologicznych zawierających zarazki kilku chorób. Można je stosować przez rozsiewanie zarażonych owadów, kleszczy, gryzoni.

TOKSYCZNYMI ŚRODKAMI PRZEMYSŁOWYMI nazywamy związki chemiczne o właściwościach toksycznych wykorzystywane w dużych ilościach w przemyśle, posiadające zdolności łatwego przechodzenia do atmosfery, gleby, a zarazem ich degradacji. Wśród TŚP możemy wyróżnić surowce i półprodukty (np. amoniak, chlor, cyjanowodór, tlenek etylenu, siarkowodór, czteroetylenek ołowiu itp.)

-   środki ochrony roślin (np. aminopielik, metasystoks R, winylofos itp);

-   związki  zawierające toksyczne aniony i kationy (np. cynk, kadm,  rtęć, arsen, chrom, azotyny, fluorki, cyjanki itp.)

W grupie surowców i półproduktów znajdują się związki stanowiące potencjalne zagrożenie na terenie zakładu przemysłowego lub w bezpośrednim jego otoczeniu bądź podczas ich transportu.

TŚP charakteryzują się bardzo zróżnicowanymi właściwościami, dlatego trudno je klasyfikować według tradycyjnych kryteriów stąd też za podstawę klasyfikacji TŚP przyjęta została cecha istotna z punktu widzenia organizacji ochrony przed skażeniami. W tym charakterze najczęściej jest obecnie stosowane kryterium dominującego syndromu, występującego podczas ostrego zatrucia :

a)       środki z przewagą działania duszącego;

b)       środki z przewagą działania ogólnotrującego;

c)       środki o działaniu duszącym i ogólnotrującym;

d)       środki działające na przesyłanie i przekazywanie

      impulsu nerwowego (trucizny  neurotropowe);

e)       środki o działaniu duszącym i neurotropowym;

f)        trucizny metaboliczne;

środki zakłócające wymianę substancji

Ad. a)

chlor, fosgen, chloropikrynol, działanie na drogi oddechowe. Proces zatrucia dzieli się na okres: kontaktu utajenia, obrzęku płuc i  powikłań;

Ad. b)

tlenek węgla, cyjanowodór-zakłócenia przemiany energetycznej;

Ad. c)

tlenki azotu, okrylonitryl, kwas azotowy, dwutlenek siarki;

fluorowodór; wywołują obrzęk płuc, zakłócenia przemiany energetycznej, związki posiadają właściwości parzące;

...