w3.doc

ZAPAMIĘTYWANIE

Geneza engramu:

1.      

doświadczenie indywidualne

2.       wiedza

3.       uczenie                                                 ściśle ze sobą powiązane

4.       pamięć

DOŚWIADCZENIE INDYWIDUALNE

Włodzimierz Szewczuk

Doświadczenie osobnicze kształtuje się jako fizjologiczny zapis w masie ośrodków nerwowych tego, co jednostka odzwierciedla w świecie otaczającym i w sobie samej, oraz jej działania.                          Proces powstawania doświadczenia osobniczego w aspekcie psychologicznym nazywamy zapamiętywaniem.

A.  Lewicki:

−        doświadczenie indywidualne to w dużym stopniu uogólniona i zwerbalizowana wiedza istniejąca w postaci systemów pojęciowych;

−        składniki doświadczenia indywidualnego:

Ø      informacje o podmiotach

Ø      informacje o własnych celach

Ø      informacje o wartościach

Ø      informacje o normach i sposobach postępowania w zależności od sytuacji

Niecałe doświadczenie indywidualne jest werbalizowane !

Dresaty

Ø      niewerbalizowalne elementy doświadczenia indywidualnego, które można poznać poprzez analizę zachowania jednostki oraz jej dotychczasowej linii rozwoju.

Tendencja operacyjna (A. Adler)

Ø      takie interpretowanie nowych informacji, aby były zgodne z istniejącym już doświadczeniem indywidualnym.

Dysonans poznawczy (Festinger)

Ø      kontrast wewnętrzny występujący w sytuacji, kiedy osoba spotyka fakty sprzeczne z faktami posiadanymi.

WIEDZA

Rodzaje:

a)      informacje dotyczące otoczenia

b)      informacje dotyczące samego siebie (samowiedza)

Funkcje wiedzy:

a)      poznawcze (np.: rozumienie siebie, innych ludzi)

b)      instrumentalne (np.: wykorzystywanie wiedzy do danych celów, rozwiązywania problemu)

c)      generatywne (odpowiada za tworzenie nowych pomysłów na bazie posiadanej wiedzy oraz jej poszerzania)

d)      motywacyjne (pobudzanie do zbierania nowych informacji, wiedzy)

SAMOWIEDZA:

1.       sądy opisowe (in. samoopisy)

Ø      opisując siebie podajemy dane, które nas wyróżniają od otoczenia (cechy dystynktywne).

2.       sądy wartościujące (in. samooceny)

Ø      dot. cech osobowości, relacji z innymi, uwzględnia się opinię innych osób.

3.       standardy osobiste

Ø      takie stany, do których jednostka dąży. Źródło standardów: rodzina & wychowanie.

Reguły generowania samowiedzy

(tzn. proces zbierania informacji o sobie, stopień integracji informacji):

·         liniowa – kompensacyjna

Sumowanie informacji pozytywnych i negatywnych.

·         Komunikacyjna

Osoba formułuje wysokie samooceny tylko, gdy wszystkie dostępne informacje są pozytywne.

·         Alternatywna

Osoba formułuje wysokie samooceny, gdy przynajmniej jedna informacja jest pozytywna.

Sądy wydane o sobie zmieniają się w zależności od sytuacji, jak i odbiorcy tychże.

UCZENIE

Ziemowit Włodarski: Przez uczenie się rozumiemy proces prowadzący do zmian w zachowaniu się osobnika, które nie zależą wyłącznie od funkcji jego receptorów i efektorów, zachodzą na podłożu indywidualnego doświadczenia i, jeżeli nie odznaczają się trwałością, to zawsze polegają na wystąpieniu elementów nowych w porównaniu z poprzedzającym je zachowaniem.

Czynniki kształtujące mechanizmy zachowania ( Donald Hebb):

Ø      Genetyczne

Ø    właściwości fizjologiczne zapłodnionego jaja.

Ø      Chemiczne – prenatalne

Ø      odżywczy lub toksyczny wpływ środowiska płodowego.

Ø      Chemiczne – postnatalne

Ø      oddziaływanie toksyczne lub odżywcze: pokarm, woda, tlen, środki farmakologiczne.

Ø      Sensoryczne stałe

Ø      doświadczenie prenatalne i postnatalne, wspólne dla wszystkich członków danego gatunku.

Ø      Sensoryczne zmienne

Ø      doświadczenie, które jest różne u poszczególnych jednostek w obrębie tego samego gatunku.

Ø      Traumatyzujące

Ø      Bodźce, które mają doprowadzić do uszkodzenia organizmu. Jest to klasa bodźców, które nie muszą oddziaływać na organizm, w przeciwieństwie do czynników powyższych. Należą też teratogenny czyli czynniki powodujące wady wrodzone u embriona ( 3- 8 tydz.) i płodu (9 +).

Cechy zachowania:

·         Kierunek

·         Sprawność (adekwatność do sytuacji)

·         Dynamika (tj. rytm działania)

PAMIĘĆ

Warunki konieczne do powstania śladów pamięciowych:

a)      czynny układ nerwowy na odpowiednim poziomie rozwoju

b)     

EGZAMIN: Co jest rezultatem zadziałania bodźca ?

Odp. SPOSTRZEGANIE, które z kolei prowadzi do SPOSTRZEŻENIA !!!

c)      zadziałanie bodźca

Geneza engramu:

SPOSTRZEŻENIE

ZAPAMIĘTANIE (ŚLAD PAMIĘCIOWY)

ZAPAMIĘTYWANIE

SPOSTRZEGANIE

BODZIEC

PAMIĘĆ – całość śladów pamięciowych w organizmie !

PRAWA ZAPAMIĘTYWANIA WŁODZIMIERZA SZEWCZUKA:

·         Ogólna zasada zapamiętywania

Zapamiętanie przez osobnika jakiegokolwiek układu bodźców jest możliwe tylko i jedynie wtedy, gdy układ ten został włączony w jego działanie.

·         I PRAWO ZAPAMIĘTYWANIA

Zapamiętane może być przez osobnika tylko to, co zostaje wyodrębnione przez wywołanie jego odruchu orientacyjno – badawczego.

·         II PRAWO ZAPAMIĘTYWANIA

Zapamiętane może być przez osobnika tylko to, co wiąże się z jego doświadczeniem gatunkowym (bezwarunkowym) lub jednostkowym (warunkowym, nabytym).

·         III PRAWO ZAPAMIĘTYWANIA

Zapamiętane może być przez osobnika tylko to, co wywołuje reakcję emocjonalną.

PRAWA ZAPAMIĘTYWANIA ADOLFA JOSTA (1897):

·         Jeżeli dwa skojarzenia mają jednakową siłę ale różny wiek (tzn. przypominane są w jednakowym stopniu, ale powstały w różnym czasie) to w miarę upływu czasu siła starszego skojarzenia będzie słabła wolniej.

·         Jeżeli dwa skojarzenia mają jednakową siłę, ale różny wiek, to dalsze uczenie się przyniesie większą korzyść skojarzeniu starszemu.

Zjawisko Blumy Zeigarnik:

Ø      Zadania nie zakończone pamiętane są lepiej niż zadania zakończone.

WYBIÓRCZOŚĆ PROCESU ZAPAMIĘTYWANIA

a)      Selekcja na etapie spostrzegania

·      warunki obiektywne

Ø    cechy bodźców

·      warunki subiektywne

Ø    aktualny stan jednostki (m.in.: czułość i wrażliwość narządów zmysłowych; wpływ uwagi; wpływ dotychczasowej wiedzy na postrzeganie).

Spostrzec tzn. zobaczyć, poczuć, dotknąć, wywąchać.

b)      Selekcja na etapie zapamiętywania

·      stopień koncentracji uwagi

·      zakres koncentracji uwagi (odwrotnie proporcjonalny do stopnia koncentracji uwagi)

·      opracowanie spostrzeganych treści (dot. mnemotechnik, kategoryzacji, werbalizacji + informacji wizualnej etc).

Uwaga powoduje dłuższe spostrzeganie, dłuższą koncentracją.

Nie sama uwaga, ale to co ona powoduje !

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ZAPAMIĘTYWANIE:

Ø    sytuacja zapamiętywania

−        przedmiot zapamiętywania

−        sposób przedstawienia treści

Im więcej modalności zmysłowych tym lepiej informacja jest zapamiętywana.

Ø    właściwości jednostki

−        cechy gatunkowe (dot. możliwości werbalizowania w odróżnieniu od zwierząt)

−        cechy rozwojowe (związane z możliwościami układu nerwowego)

−        cechy indywidualne (stałe: inteligencja, synestezja etc. i zmienne: motywacja, nastawienie etc.)

Ø    aktywność jednostki

−        rodzaje podejmowanych działań:

·         werbalizowanie

·         wyobrażenie

·         organizowanie

−        zamiar zapamiętania

·         zapamiętywanie zamierzone

·         zapamiętywanie niezamierzone

Zapamiętywanie zamierzone (DOWOLNE) /warunki zapamiętywania zamierzonego/

Ø    określenie przedmiotu zapamiętywania

Ø    podjęcie decyzji o zapamiętaniu

Ø    skoncentrowanie uwagi na tym, co ma zostać zapamiętane

Zapamiętywanie niezamierzone (MIMOWOLNE)

Ø      nabywanie umiejętności (np.: osoby chore na amnezje)

Ø      torowanie (dot. systemów sensorycznych i motorycznych)

Ø  &#x...