w5.doc

Odpamiętywanie:

−        przypominanie,

−        rozpoznawanie.

Wskaźniki odpamiętywania

Ø      przypominanie

−        rodzaj aktywizacji śladu pamięciowego, polegający na reprodukowaniu tego, co było spostrzegane wcześniej

−        w chwili przypominania osoba nie spostrzega zapamiętywanych treści

Ø      rozpoznawanie

−        rodzaj aktywizacji śladu pamięciowego, polegający na identyfikacji treści aktualnie spostrzeganych, jako tych, które były spostrzegane wcześniej

−        w chwili rozpoznawania osoba spostrzega zapamiętane treści wraz z innymi nowymi bodźcami.

Przypominanie a rozpoznawanie

Ø      łatwość opamiętania

−        jeśli elementy, wśród których dokonuje się identyfikacji odmienne

rozpoznawanie > przypominanie

−        jeśli elementy, wśród których dokonuje się identyfikacji bardzo podobne

rozpoznawanie < przypominanie

Przypominanie bez rozpoznawania

Ø      nieświadomy plagiat

Osoba przypomina sobie pewien fakt, wykonuje pewną czynność, znaną skądinąd, ale sądzi, że ten fakt lub czynność są jej oryginalnym wytworem.

Brak dostępu do oceny źródła informacji.

Rozpoznawanie bez przypominania

·         paramnezja

−        osoba rozpoznaje pewien fakt, jako coś, z czymś kiedyś się zetknęła, ale nic poza tym nie pamięta

−        zjawisko „mam to na końcu języka”

−        poczucie pamiętania

·         deja vu

−        błędne rozpoznanie czegoś nowego, jako rzeczy znanej

−        poczucie znajomości dotyczy całej sytuacji

·         jamais vu

−        błędne rozpoznanie czegoś znanego, jako rzeczy nowej

−        zjawisko alienacji (wyobcowania)

Czynniki wpływające na opamiętywanie

1.       zakres odpamiętanych treści

−        ile informacji zostaje odpamiętanych

2.       rodzaj odpamiętanych treści

−        co zostaje odpamiętane

3.       sytuacja zewnętrzna

−        podobieństwo sytuacyjne odpamiętywania i zapamiętywania

4.       właściwości jednostki

−        indywidualne właściwości pamięci (gotowość, trafność, dokładność)

−        stosunek do odpamiętywanych treści

−        nastawienie

−        motywacja

Rozpoznawanie – ocena, a przypominanie to dotarcie do śladu pamięciowego i ocena.

Odpamiętywanie a zapominanie

Ø      pamięć zależna od kontekstu

−     Godden i Baddeley (1975, 1980): nauczanie płetwonurków pod wodą, opamiętywanie na lądzie i pod wodą;

−     Brak wpływu na rozpoznawanie, tylko na przypominanie.

Ø      pamięć zależna od stanu wewnętrznego

−     Eich (1980): zapamiętywanie po alkoholu, opamiętywanie po alkoholu i na trzeźwo;

−     Brak wpływu na rozpoznawanie.

Ø      pamięć zależna od nastroju

−     wspomnienia o charakterze emocjonalnym; osoby depresyjne więcej smutnych wspomnień, zaś radosne więcej takich wspomnień.

−     Brak wpływu na materiał neutralny.

Metody badania pamięci

Ø    Cechy pamięci

6 | Strona

·      trwałość

·      szybkość

·      dokładność

·      gotowość

Ø    Miary pamięci

·      techniki badania przypominania

·      techniki badania rozpoznawania

Techniki badania PRZYPOMINANIA

1)   Reprodukcja

−     „powiedz co zapamiętałeś”

−     „narysuj co oglądałeś”

−     Pamięć wspomnieniowa (Bartllet, 1932)

§      Reprodukcje opowiadań lub zdarzeń

§      Pomiar:               liczby zapamiętanych szczegółów,

              zmiany wprowadzone przez osobę w kolejnych odpamiętaniach.

2)   Zapamiętane człony

−     Ekspozycja tekstu z wyraźnym określeniem, co należy zapamiętać.

−     Materiał o określonych porcjach treściowych (badanie tego, co osoba miała i nie miała zapamiętać).

3)   Pomiar pamięci bezpośredniej

−     Pozwala badać, ile elementów danego materiału osoba potrafi opamiętać po jednorazowej ekspozycji.

4)   Rekonstrukcja

−     Odpamiętanie elementów w takiej kolejności, w jakiej były prezentowane.

−     Odpamiętanie tego, co było wcześniej z elementów ponownie spostrzeganych (rozpoznawanie).

5)   Uczenie przez powtarzanie

−     Dany materiał powtarza się kilkakrotnie aż do osiągnięcia kryterium jednego lub większej liczby bezbłędnych powtórzeń.

−     Pomiar:              czas uczenia się,

              liczba prób potrzebnych do osiągnięcia kryterium,

              liczba błędów w kolejnych próbach.

6)   Antycypacja

−     Materiał jest ułożony w szereg A – B – C etc.

−     Po jednorazowej ekspozycji szeregu (jeden element na raz) osoba badana przewiduje kolejne elementy, zanim zostaną pokazane.

7)   Pary skojarzeń

−     Kilkakrotnie prezentowanie par elementów.

−     Pomiar opamiętania drugiego elementu z pary.

8)   Powtórne uczenie

−     Dwa etapy:  pierwsze uczenie,

              uczenie powtórne (wyniki pierwszego są zapomniane !).

−     Pomiar:               różnica czasu między pierwszym i ponownym uczeniem,

              różnica liczby prób między pierwszym i ponownym uczeniem.

−     Względna miara zaoszczędzania (Hilgard, 1934)

O               – miara zaoszczędzania

U               – liczba prób podczas uczenia początkowego

W               – liczba prób podczas uczenia powtórnego

K               – liczba prób odpowiadająca przyjętemu kryterium

Techniki badania ROZPOZNAWANIA

1)      Rozpoznawanie

−     Prezentuje się dwa rodzaje różnych bodźców: stare (wyuczone poprzednio), które należy rozpoznać pośród nowych, nieznanych.

−     Bodźce przeznaczone są na dwa sposoby:

a)    przedstawienie w serii złożonej zarówno ze starych elementów, jak i nowych;

b)   porównanie parami.

−     Poprawność rozpoznawania zależy od liczby nowych bodźców i stopnia ich podobieństwa do uprzednio działających.

2)      Badanie reakcji odroczonych

−     W. S. Hunter

Małpy: włożenie do jednego z trzech pudełek à inne zajęcie à w którym pudełku ?   à(-) usztywnienie ręki przez małpy

−     O. L. Tinklepaugh

Modyfikacja badania Huntera.

Małpy: włożenie do jednego z trzech pudełek banana à inne zajęcie (+ zmiana banana na sałatę) àwktórym pudełku ? à szukanie banana.

Pamiętamy znacznie więcej niż jesteśmy w stanie odpamiętać !!!

DOWODY:

1)   Obserwacja z życia codziennego

−     Samoczynne odpamiętywanie informacji, których wcześniej nie odpamiętaliśmy

−     Odpamiętanie początkowo niedostępnych informacji po kilku próbach

2)   Różnice między wynikami odpamiętywania za pomocą różnych technik

−     Rozpoznanie przy braku reprodukcji

3)   Zjawisko oszczędności przy ponownym uczeniu

4)   Zjawisko reminiscencji

−     Dotyczy materiału sensownego i bezsensownego !

−     Przypomnienie sobie bez dodatkowych powtórzeń materiału, który w poprzedniej próbie nie został całkowicie odtworzony

−     Zjawisko Ballarda

Stopniowa ilościowa poprawa reprodukcji w czasie kolejnych przypomnień.

−     Zjawisko Warda – Howlanda

Ilościowa poprawa reprodukcji w czasie następującym bezpośrednio po wyuczeniu się bez dodatkowego powtarzania

                    reminiscencja

              ...