Aci jako podmiot występuje po:
1. przymiotnikach lub rzeczownikach
w połączeniu ze słowem „esse”
fama est – wieść niesie
opus est – trzeba, należy
notum est – wiadomo, że
gratum est – cieszymy się, że
necesse est – ważne jest, żeby
2. po czasownikach nieosobowych
lub użytych nieosobowo:
decet – wypada, przystoi
oportet – godzi się, wypada, należy
consto, -are, constiti – stać, stać
mocno/wiadomo
DEKLINACJA III
Do deklinacji III należą rzeczowniki
rodzaju męskiego, żeńskiego i nijakiego
zakończone w Gen.sing. na –is.
Odmieniają się one według III typów:
- spółgłoskowego
- samogłoskowego
- mieszanego
TYP SPÓŁGŁOSKOWY
Według tego typu odmieniają się
rzeczowniki n i e r ów n o z g ł o s k o w e
( imparisyllaba – mają różną
lb sylab w Gen i Nom.), które przed
zakończeniem Gen. sing (-is) mają
tylko jedną spółgłoskę.
Występują tu rzeczowniki wszystkich
rodzajów:
homo, - inis (m.)
miles, -itis (m.)
rex, regis (m.)
dux, ducis (m.)
civitas, -atis (f.)
virgo, -inis (f.)
caritas, -atis (f.)
virtus, -utis (f.)
tempus, -oris (n.)
corpus, - oris (n)
nomen, -inis (n.)
opus, -eris (n.)
Cechą charakterystyczną typu
spółgłoskowego są zakończenia:
Abl. sing. - E
Gen. plur. - UM
Zakończenia przypadków typu
spółgłoskowego:
sg
Nom. różne
Gen. – is
Dat. – i
Acc. – em (m. f.); = Nom. (n.)
Abl. – e
Voc. = Nom.
pl
Nom. - es (m. f.) ; -a (n.)
Gen. – um
Dat. – ibus
Acc. - es (m. f.) ; -a (n.)
Abl. – ibus
Voc. - es (m. f.) ; -a (n.)
EG:
Nom. virgo
Gen. virgin - is
Dat. virgin - i
Acc. virgin - em
Abl. virgin - e
Voc. virgo
Nom. virgin - es
Gen. virgin - um
Dat. virgin - ibus
Acc. virgin - es
Abl. virgin - ibus
Voc. virgin - es
Nom. nomen
Gen. nomin - is
Dat. nomin - i
Acc. nomen
Abl. nomin - e
Voc. nomen
Nom. nomin - a
Gen. nomin - um
Dat. nomin – ibus
Acc. nomin - a
Abl. nomin - ibus
Voc. nomin - ia
Wyjątki deklinacji III typu
pater, -tris
mater, -tris
frater, -tris
canis, -is
iuvenis, -is
senex, senis
vates, -is
parentes, -um
panis, -is
TYP SAMOGŁOSKOWY
Według typu samogłoskowego
odmieniają się rzeczowniki
rodzaju nijakiego zakończone
w Nom. sing. na – e, - al., - ar
( Gen. – is, -alis, -aris)
mare, - is
rete, -is
animal, -alis
vectigal, -alis
exemplar, -aris
samogłoskowego są zakończenia:
Abl. sing. - I
Gen. plur. - IUM
samogłoskowego:
Nom. – e, -al , -ar
Acc. – e, - al, -ar
Abl. – i
Voc. – e, - al, -ar
Nom. - ia
Gen. – ium
Acc. -ia
Voc. -ia
Nom. animal
Gen. animal - is
Dat. animal - i
Acc. animal
Abl. animal - i
Voc. animal
Nom. animal - ia
Gen. animal – ium
Dat. animal – ibus
Acc. animal - ia
Abl. animal - ibus
Voc. animal - ia
Według typu samogłoskowego odmieniają
się również przymiotniki deklinacji III.
TYP MIESZANY
Według typu mieszanego odmieniają się:
imparisyllaba - które przed zakończeniem
Gen. sing. ( -is ) mają więcej niż jedną
spółgłoskę
parisyllaba - zakończone w
Nom. sing. na - IS, - ES
urbs, urbis (f.)
mens, mentis (f.)
mons, montis (m.)
pons, pontis (m.)
dens, dentis (m.)
cor, cordis (n.)
os, ossis (n.)
civis, -is (m.)
piscis, -is (m.)
nubes, -is (f.)
classis, -is (f.)
Abl. sing. – E
Gen.plur. – IUM
Zakończenia przypadków
typu mieszanego:
Nom. mons
Gen. mont - is
Dat. mont - i
Acc. mont - em
Abl. mont - e
Voc. mons
Nom. mont - es
Gen. mont - ium
Dat. mont - ibus
Acc. mont - es
Abl. mont - ibus
Voc. mont - es
Sg
Nom. cor
Gen. cord - is
Dat. cord - i ...
wiola231