Zagr_Hałas-W pracy.pdf

HAŁAS NA STANOWISKACH PRACY

Witold Mikulski, Anna Karczmarska, Jolanta Koton

1 Hałas

1.1 Skutki oddziaływania hałasu na człowieka

Termin hałas stosowany jest do dźwięków słyszalnych szkodliwych lub uciążliwych dla

zdrowia, których częstotliwość zawiera się w zakresie od ok. 16 Hz do ok. 16000Hz. Dźwięki

z tego zakresu częstotliwości odbierane są (percepcja) drogą słuchową poprzez organ

słuchu (dlatego potocznie niektórzy autorzy stosują na określenie tego hałasu termin hałas

słyszalny ), poprzez przewodnictwo kostne oraz przez cały organizm człowieka. Uciążliwość i

szkodliwość hałasu określa się metodami obiektywnymi poprzez podanie wielkości

określających hałas. Ponieważ szkodliwość i uciążliwości hałasu oddziaływującego na organ

słuchu występuje przy niższych poziomach niż szkodliwość lub uciążliwość hałasu na cały

organizm, dlatego kryteria dopuszczalne dla tego hałasu dotyczą uszkodzenia słuchu.

Oddziaływanie hałasu:

przy małych poziomach dźwięku A (powyżej ok. 55 dB) obserwuje się : skargi na

występujący hałas na stanowiskach pracy umysłowej, wzmożoną pobudliwość nerwową,

uczucie stałego rozdrażnienia, a także trudności natury intelektualnej, wyrażające się

osłabieniem pamięci, niemożnością koncentracji uwagi oraz małą chłonnością nowego

materiału;

przy większych poziomach dźwięku A (do ok. 75 dB) hałas oddziałuje głownie jako

stresor, co w konsekwencji może spowodować obniżenie systemu równowagi

biologicznej, ponadto hałas taki utrudnia odbieranie i identyfikację dźwięków (np.

porozumiewanie się),

przy dużych poziomach dźwięku A (powyżej 80dB) i długim czasie oddziaływania hałas

może powodować uszkodzenia słuchu,

przy bardzo dużych poziomach dźwięku A (powyżej 115 dB) hałas może powodować

uszkodzenia słuchu (nawet w przypadku bardzo krótkich czasów jego oddziaływania),

ponadto może powodować uszkodzenia struktur wewnętrznych organizmu człowieka.

Szkodliwość hałasu na organ słuchu może być spowodowana w dwóch przypadkach, gdy:

a) na człowieka oddziałuje hałas o bardzo dużym poziome dźwięku A (nawet w krótkim

czasie np. hałas impulsowy), wówczas może nastąpić ubytek słuchu nawet od

pojedynczego zdarzenia dźwiękowego,

b) na człowieka oddziałuje hałas o dużych poziomach w długim okresie czasu

(wykonywanie pracy zawodowej przez wiele lat), wówczas w początkowym okresie

pojawiają się trwałe ubytki słuchu objawiające się niemożnością słyszenia cichszych

dźwięków, a późniejszym okresie głuchota zawodowa (trwały ubytek słuchu)

objawiająca się brakiem możliwości słyszenia nawet dźwięków głośnych np. mowy.

Diagnostykę trwałego ubytku słuchu wykonuje się metodami audiometrycznymi. Trwały

ubytek słuchu spowodowany hałasem, wyrażony podwyższeniem progu słyszenia o wielkość

co najmniej 45 dB w uchu lepiej słyszącym, obliczony jako średnia arytmetyczna dla

częstotliwości audiometrycznych 1000, 2000 i 3000 Hz, stanowi tzw. ubytek krytyczny

będący kryterium rozpoznania i orzeczenia zawodowego uszkodzenia słuchu jako choroby

zawodowej.

Zawodoweuszkodzeniesłuchu (głuchota zawodowa) trwałe, nie dające się rehabilitować

inwalidztwo znajduje się od lat na czołowym miejscu na liście chorób zawodowych.

Dlatego też, dla hałasu są ustalane i wprowadzane normatywy higieniczne określające

dopuszczalne, ze względu na ochronę słuchu, jego wartości na stanowiskach pracy, a

pracodawca, w którego zakładzie są eksploatowane urządzenia będące źródłami hałasu, jest

obowiązany do dokonywania pomiarów tego czynnika i oceny ryzyka zawodowego

związanego z ekspozycją pracowników na ten rodzaj hałasu.

Liczba osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia hałasem w środowisku pracy (stan na

31.12.2002) wyrażonych w tzw. osobozagrożeniach wynosi 218,9 tyś i od wielu lat utrzymuje

się na pierwszym miejscu spośród wszystkich zagrożeń (stanowi 43,5% wszystkich

osobozagrożeń).

1.2 Źródła hałasu w środowisku pracy

Głównymi źródłami hałasu w środowisku pracy, są maszyny oraz urządzenia lub procesy

technologiczne. Można wyróżnić następujące podstawowe grupy źródeł hałasu :

• maszyny stanowiące źródło energii, np. silniki spalinowe (maksymalne poziomy

dźwięku A do 125 dB), sprężarki (do 113 dB),

• narzędzia i silniki pneumatyczne, np. ręczne narzędzia pneumatyczne: młotki,

przecinaki, szlifierki (do 134 dB),

• maszyny do rozdrabniania, kruszenia, przesiewania, przecinania, oczyszczania, np.

młyny kulowe (do 120 dB), sita wibracyjne (do 119 dB), kruszarki (do 119 dB), kraty

wstrząsowe (do 115 dB), piły tarczowe do metalu (do 115 dB),

• maszyny do obróbki plastycznej, np. młoty mechaniczne (do 122 dB), prasy (do

115 dB),

• obrabiarki skrawające do metalu, np. szlifierki, automaty tokarskie, wiertarki (do

104 dB),

• obrabiarki skrawające do drewna, np. dłutownice (do 108 dB), strugarki (do 101 dB),

frezarki (do 101 dB), piły tarczowe (do 99 dB),

• maszyny włókiennicze, np. przewijarki (do 114 dB), krosna (do 112 dB), przędzarki

(do 110 dB), rozciągarki (do 104 dB), skręcarki (do 104 dB), zgrzeblarki (do 102 dB),

• urządzenia przepływowe, np. zawory (do 120 dB), wentylatory (do 114 dB),

• urządzenia transportu wewnątrz zakładowego, np. suwnice, przenośniki, przesypy,

podajniki (do 112 dB).

Obowiązek producenta dotyczący deklarowania wartości hałasu emitowanego przez

maszyny i urządzenia (certyfikacja maszyn i urządzeń niezbędna do oceny zgodności z

wymogami bezpieczeństwa i ochrony zdrowia) wynika m.in. z Dyrektywy tzw. maszynowej

98/37/EW, która jest podstawą prowadzenia badań i certyfikacji wyrobów w krajach

Wspólnoty Europejskiej. Deklarację realizuje się przez podanie wielkości charakteryzujących

emisję hałasu: poziomu ciśnienia akustycznego emisji skorygowanego charakterystyką A i

szczytowego poziomu ciśnienia akustycznego emisji skorygowanego charakterystyką C (np.

wg Norm serii PN-EN ISO 11200:1999) oraz dla maszyn stwarzających zagrożenie hałasem,

skorygowanego poziomu mocy akustycznej A maszyn (np. wg Norm serii PN-EN ISO

3740:1999).

1.3 Kryteria oceny szkodliwości hałasu - wartości dopuszczalne

Dopuszczalne wartości NDN hałasu w środowisku pracy są określone w

Rozporządzeniach Ministra Pracy i Polityki Społecznej (DzU nr 217, poz. 1833 z 29 listopada

2002; DzU nr 127, poz. 1091 z 30 lipca 2002; nr DzU 127, poz. 1092 z 30 lipca 2002) w

sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w

środowisku pracy. Zgodnie z tymi rozporządzeniami hałas w środowisku pracy jest

charakteryzowany przez:

− poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu

pracy i odpowiadającą mu ekspozycję dzienną lub poziom ekspozycji na hałas odniesiony do

tygodnia pracy i odpowiadającą mu ekspozycję tygodniową:

− maksymalny poziom dźwięku A

− szczytowy poziom dźwięku C.

Wartości dopuszczalne hałasu podane są w tabeli 1. Dopuszczalne wartości hałasu

obowiązują jednocześnie.

Wartości NDN hałasu stosuje się, jeżeli inne szczegółowe przepisy nie określają

wartości niższych. W przypadku zawodowego narażenia na hałas, wartości niższe od NDN

obowiązują przy zatrudnianiu kobiet w ciąży i młodocianych (podane są w tabeli 1).

Tabela nr 1. Dopuszczalne wartości hałasu w środowisku pracy dla wszystkich pracowników oraz dla

młodocianych i kobiet w ciąży.

Lp.

Nazwa

wielkości

Czas pomiaru Symbol

wielkości

Czas

odniesienia

Wartości dopuszczalne, na stanowiskach pracy

wszystkich

pracowników

młodocianych

kobiet w ciąży

poziom

ekspozycji

na hałas

dzień pracy

(lub tygodniowy

czas pracy)

L EX,8h

(lub L EX,w )

(lub 5 dniowy

tydzień

pracy)

85 dB

80 dB

65 dB

lub

ekspozycja

na hałas

E A,Te (lub

E A.w )

3,64 x 10 3 Pa 2 s

(18,2 x 10 3 Pa 2 s)

1,15 x 10 3 Pa 2 s

(5,75 x 10 3

Pa 2 s)

0,0364 x 10 3 Pa 2 s

(0,182 x 10 3 Pa 2 s)

maksymalny

poziom

dźwięku A

dzień pracy

(lub tygodniowy

czas pracy)

L Amax

(lub 5 dniowy

tydzień

pracy)

115 dB

110 dB

szczytowy

poziom

dźwięku C

dzień pracy

(lub tygodniowy

czas pracy)

L Cpeak

(lub 5 dniowy

tydzień

pracy)

135 dB

130 dB

Dopuszczalne wartości NDN hałasu w środowisku pracy ze względu na możliwość realizacji

przez pracownika jego podstawowych zadań są określone w PN-N-01307:1994 i podane w

tabeli 2. Dopuszczalne wartości hałasu obowiązują jednocześnie.

Tabela nr 2. Dopuszczalne wartości hałasu w środowisku pracy ze względu na możliwość realizacji

przez pracownika jego podstawowych zadań

Lp.

Równoważny poziom

dźwięku A

L A eq, Te , dB

Stanowisko pracy

W kabinach bezpośredniego sterowania bez łączności

telefonicznej, w laboratoriach ze źródłami hałasu, w

pomieszczeniach z maszynami i urządzeniami liczącymi,

maszynami do pisania, dalekopisami i w innych

pomieszczeniach o podobnym przeznaczeniu

W kabinach dyspozytorskich, obserwacyjnych i zdalnego

sterowania z łącznością telefoniczną używaną w procesie

sterowania, w pomieszczeniach do wykonywania prac

precyzyjnych i w innych pomieszczeniach o podobnym

przeznaczeniu

W pomieszczeniach: administracyjnych, biur projektowych, do

prac teoretycznych, opracowania danych i innych, o podobnym

przeznaczeniu

1.4 Pomiary hałasu na stanowiskach pracy

Metody pomiaru wielkości charakteryzujących hałas na stanowiskach pracy są określone

w PN-N-01307:1994. (W normie tej podane są także wymagania dotyczące aparatury

pomiarowej.)

Wielkościami określanymi hałas ze względu na ochronę słuchu są:

− poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu

pracy i odpowiadającą mu ekspozycję dzienną lub poziom ekspozycji na hałas odniesiony do

tygodnia pracy i odpowiadającą mu ekspozycję tygodniową,

− maksymalny poziom dźwięku A,

− szczytowy poziom dźwięku C.

Pomiary przeprowadza się w typowych dla tego stanowiska miejscach przebywania

pracownika, uwzględniając wszystkie wykonywane przez niego czynności w narażeniu na

hałas oraz standardowe warunki eksploatacji narzędzia, maszyny czy urządzenia będącego

źródłem hałasu.

Pomiary można przeprowadzić dwoma metodami: bezpośrednią lub pośrednią.

Metoda bezpośrednia polega na ciągłym pomiarze, przez cały czas narażenia pracownika

na hałas, i odczycie wartości określanych wielkości bezpośrednio z mierników, np.

dozymetru hałasu lub całkującego miernika poziomu dźwięku.

Metoda pośrednia polega na pomiarze hałasu w czasie krótszym niż podlegający ocenie

oraz zastosowaniu odpowiednich zależności matematycznych do wyznaczenia

wymienionych wielkości.

W tym drugim przypadku określa się dla każdej czynności występującej w czasie pracy

następujące wielkości:

− równoważny poziom dźwięku A,

− maksymalny poziom dźwięku A,

− szczytowy poziom dźwięku C.

Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy i

odpowiadającą mu ekspozycję dzienną (lub poziom ekspozycji na hałas odniesiony do

tygodnia pracy i odpowiadającą mu ekspozycję tygodniową) określa się z równoważnych

poziomów dźwięku A oraz czasu wykonywania poszczególnych czynności ze wzorów

określonych w PN-N-01307:1994. Maksymalny poziom dźwięku A oraz szczytowy poziom

dźwięku C odniesiony do czasu pracy określa się największymi wartościom tych wielkości

dla wszystkich wykonywanych czynności.

Tryb i częstotliwość wykonywania pomiarów, sposób rejestrowania i przechowywania

wyników oraz sposób ich udostępniania pracownikom określa rozporządzenie ministra

zdrowia i opieki społecznej.

1.5 Ocena narażenia i ryzyka zawodowego

Ocenę narażenia na hałas dokonuje się porównując wartości wielkości określających

hałas na stanowisku pracy, z ich wartościami dopuszczalnymi podanymi w ww.

rozporządzeniach.

Ryzyko zawodowe, będące następstwem narażenia na hałas na danym stanowisku

pracy, określa się na podstawie wyznaczonych dla tego stanowiska krotności. Krotności są

wyznaczane z odpowiednich wzorów dla każdej wielkości określającej hałas np. wg [2], a

krotność NDN hałasu jest równa największej z nich. Tak wybrana krotność stanowi podstawę

do oszacowania wielkości ryzyka zawodowego będącego następstwem narażenia na hałas.

Na rys.1 podano schemat oszacowania ryzyka zawodowego hałasem.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: