Przygotowanie motoryczne piłkarzy do wysiłku startowego.pdf

W ostatnich dziesięcioleciach nastąpiły olbrzymie zmiany w grze w piłkę nożną.

Zwiększyło się tempo gry, zmieniły się: styl gry, technika i taktyka, a także prze-

pisy. Do tych zmian musiał dostosować się trening piłkarski, poważne zmiany

nastąpiły w jego teorii i metodyce. Przygotowanie motoryczne piłkarzy do okresu

startowego obejmuje dziś inny zakres, inne środki i metody.

Jan Chmura, Paweł Chmura, Jerzy Ciastoń

Przygotowanie motoryczne

piłkarzy

do wysiłku startowego

Wstęp

Na początku lat 50-tych ubiegłego

stulecia najlepsi piłkarze pokonywali

w czasie meczu dystans 2,5-3,5 km,

np: Garrincha , Di Stefano , natomiast

na początku XXI wieku 12 do 14 km,

np. David Beckham – 11,8, Michael

Owen – 12,3, Deco – 13,0 km. Ten jeden

przykład pokazuje, jakie zmiany nastą-

piły w grze i jak wzrosły wymagania

w stosunku do piłkarzy.

Podstawą skutecznego działania pił-

karza w czasie gry w piłkę nożną są

umiejętności piłkarskie . Z kolei wyso-

kie dyspozycje motoryczne: wytrzyma-

łościowe, szybkościowe, siłowe i koor-

dynacyjne warunkują wyższy poziom

umiejętności piłkarskich. Stąd też jest

zrozumiałe, dlaczego tak wielką uwagę

przywiązuje się w treningu do przy-

gotowania motorycznego . Należy je

odnosić do wymagań, jakie stawia mecz

piłkarski, a także do wymagań sezonu

startowego.

Zarówno w jednym jak i drugim

przypadku chodzi o wykształcenie takich

dyspozycji psychomotorycznych, które

zapewnią piłkarzowi skuteczne wypeł-

nianie powierzonych mu zadań.

„Sport Wyczynowy” 2008, nr 10-12/526-528

Jan Chmura, Paweł Chmura, Jerzy Ciastoń

Tradycyjna koncepcja

przygotowania motorycznego

piłkarzy

Tradycyjne przygotowanie motoryczne

piłkarza opiera się na usprawnianiu – w

pierwszej kolejności – mechanizmów

tlenowych organizmu, a następnie beztle-

nowych. Podstawę piramidy treningowej

stanowi aktywność angażująca procesy

tlenowe. Dopiero na bazie wytrzymałości

tlenowej kształtowane są pozostałe zdolno-

ści motoryczne: wytrzymałość beztlenowa,

szybkość, siła dynamiczna (ryc. 1).

Za taką koncepcją przygotowania

motorycznego przemawiają: czas trwania

meczu wynoszący 90 minut (w przypadku

dogrywki, np. w meczach pucharowych,

120 minut), przebiegnięty dystans (12-14

km) i liczba rozgrywanych meczów w

sezonie (w ligach zachodnich – Anglia,

Hiszpania – 60-65 spotkań).

Za wyborem takiej koncepcji przema-

wia również proil aktywności rucho-

wej piłkarza w trakcie gry meczowej .

Większość akcji wykonywanych przez

piłkarzy opiera się na wysiłkach o ma-

łej lub średniej intensywności. Badania

Bangsbo (1) wykazują, że piłkarze ligi

duńskiej 17% czasu gry spędzają w po-

zycji stojącej, 40% poświęcają na marsz,

35% na bieg z małą prędkością, 8% na

bieg z wysoką prędkością. Sprinty sta-

nowiły zaledwie 0,6% czasu gry, czyli

około 30 sekund. Cometti (4) natomiast

dowodzi, że piłkarze ligi francuskiej

większość akcji wykonują z małą (40%)

i średnią (20%) intensywnością. Wysiłki

eksplozywne (krótkie i szybkie) stanowią

tylko 5% ogólnego czasu gry. Pozostałe

35% czasu gry to odpoczynek. Przed-

stawione dane jednoznacznie wskazują,

że przygotowanie motoryczne piłkarzy

powinno kształtować u nich zdolność

do wysiłków wytrzymałościowych .

Wytrzymałość u piłkarzy budowa-

no metodą ciągłą , czas biegu o sta-

łej intensywności wynosił 30-45 do

90 minut. Długotrwały bieg ciągły na

dystansie kilku, kilkunastu kilometrów

nie pozwala jednak na rozwinięcie

wysokiej intensywności wysiłku, pro-

wadzi natomiast do szybko narastającej

monotonii. Nie ma on nic wspólnego ze

zmienną intensywnością, jaka cechuje

piłkarski wysiłek meczowy. U zawod-

ników o wyraźnych predyspozycjach

szybkościowych powodować może ich

obniżenie.

Wniosek: w treningu wytrzymałości

tlenowej piłkarzy należy ograniczać

długotrwałe obciążenia o stałej inten-

sywności.

SYSTEM

BEZ-

TLENOWY

NIE-

MLECZANOWY

SYSTEM

BEZTLENOWY

MLECZANOWY

SYSTEM TLENOWY

Ryc. 1. Tradycyjna koncepcja przygotowania mo-

torycznego piłkarza do wysiłku meczowego.

Przygotowanie motoryczne piłkarzy do wysiłku startowego

Modyikacja

tradycyjnej koncepcji

przygotowania motorycznego

piłkarzy

Kształtowanie wytrzymałości tle-

nowej za pomocą metody zmiennej

wprowadza do treningu piłkarzy nową

jakość. Zaproponowane przez Chmurę

(2) obciążenia o przerywanym i zmien-

nym charakterze, nazywane przez trene-

rów „cegiełkami”, pozwalają na zmianę

zarówno czasu trwania obciążenia, inten-

sywności wysiłku. jak i czasu aktywnej

przerwy wypoczynkowej (w formie

marszu lub truchtu).

Po zakończeniu każdego obciążenia

o małej intensywności w czasie prze-

rwy stosujemy trucht, natomiast po

obciążeniu z wysoką intensywnością

15-25-sekundowy marsz, po którym

przechodzimy do truchtu. W przypadku,

gdy w wyznaczonym czasie aktywnej

przerwy wypoczynkowo-regeneracyjnej

częstość skurczów serca nie spadnie

do 120 ud./min, nie powinno się roz-

poczynać następnego obciążenia bie-

gowego.

Taka reakcja układu krążenia może

wynikać ze zbyt krótkiej przerwy wy-

poczynkowej lub głębokiego zmęczenia

ustroju. Parametr ten można kontrolo-

wać za pomocą nowej generacji sport-

testerów .

Wprowadzenie dużej zmienności

obciążeń w kształtowaniu wytrzymałości

bardzo wyraźnie przybliża ją do specyi-

ki wysiłku meczowego zgodnie z zasadą

„ w treningu jak w grze ”.

Warto kierować się przy tym jesz-

cze jedną zasadą: poświęć tyle czasu,

ile jest to konieczne, a zarazem tak

mało, jak to jest tylko możliwe . Co

oznacza osiągnięcie maksimum efek-

tów przy względnie niskim nakładzie

czasu .

Przykładowy program obciążeń

treningowych dostosowany do typu

motorycznego zawodnika ( wytrzyma-

łościowego i szybkościowego ) przedsta-

wiono na ryc. 2 i 3. Na każdej rycinie

zaproponowano 4 różne programy, które

skonstruowano według zasady: im bliżej

do okresu startowego, tym krótszy

czas trwania obciążenia, większa in-

tensywność wysiłku i krótszy czas ak-

tywnego wypoczynku . Zasadę tę można

stosować tylko w stosunku do zawodnika

w pełni zregenerowanego po ostatniej

jednostce treningowej. Kształtowanie

wytrzymałości tlenowej w okresie przy-

gotowawczym (zimowym) zaczynamy

od pierwszego programu – o małej in-

tensywności (ryc. 2 i 3). Trening tlenowy

można prowadzić codziennie w ramach

rozruchu porannego podczas zgrupowa-

nia lub zajęć przedpołudniowych. Do

realizacji następnego programu można

przejść tylko wtedy, gdy nastąpi pełna

adaptacja organizmu do stosowanego

obciążenia.

W ostatnim, czwartym, programie

(ryc. 2 i 3) naprzemiennie pojawia się ob-

ciążenie z intensywnością progową . Jest

to najwyższa intensywność obciążenia,

przy którym utrzymuje się równowaga

pomiędzy wytwarzaniem a utylizacją

kwasu mlekowego (ryc. 4). Próg prze-

mian beztlenowych (PPB) odpowiada

stężeniu mleczanu w wysokości 4 mmol/l

krwi. Wartość tego stężenia najczęściej

osiągana jest przy częstości skurczów

Jan Chmura, Paweł Chmura, Jerzy Ciastoń

Ryc. 2. Przykładowy program obciążeń treningowych w kształtowaniu wytrzymałości tlenowej w me-

zocyklu przygotowania ogólnego u piłkarza typu wytrzymałościowego.

serca 155 do 175 ud./min, a w odniesie-

niu do prędkości biegu – od 3,6 do 4,4

m/s. Żeby obciążenie było właściwe,

należy uwzględnić predyspozycje moto-

ryczne i aktualny poziom wytrzymałości

tlenowej oraz stan wytrenowania piłka-

rza. Każdy zawodnik musi mieć oznaczo-

ne obciążenie progowe. Zaproponowane

programy obciążeń treningowych można

określić jako specyficzne interwały

podprogowe , zwłaszcza programy 1, 2

i 3 (ryc. 2 i 3).

Przygotowanie motoryczne piłkarzy do wysiłku startowego

Ryc. 3. Przykładowy program obciążeń treningowych w kształtowaniu wytrzymałości tlenowej w me-

zocyklu przygotowania ogólnego u piłkarza typu szybkościowego.

Reasumując , jak ilustruje rycina 4,

do momentu osiągnięcia intensywności

progowej (PPB) kształtujemy wytrzyma-

łość tlenową, a po jego przekroczeniu

– wytrzymałość beztlenową ( wytrzy-

małość szybkościową ).

Brak informacji o intensywności

progowej wysiłku piłkarza bardzo czę-

sto prowadzi do przeciążenia lub niedo-

ciążenia jego organizmu.

Większość polskich trenerów nie

posługuje się obciążeniem progowym

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: