NOWOCZESNA POWSZECHNA
3.11.2011
Katalog Le Siecle Francais, 2009 MNW- malarstwo i rysunek francuski w zbiorach polskich
Akademizm Poprzęcka, seria Nefretete
Thomas Crow Painter and public life in XVII c. Paris
Albert Boime Art in the age of revolution
Robert Rosenblum
Jean Starowiński Wynalezienie wolności
rokoko postrzegane jako epoka słodyczy we Francji
Pielgrzymka na Cyterę Watteau, 1717- nowa kategoria gatunkowa fete galante, morceau de reception na Akademii, to jemu tytuł takiego malarza po raz pierwszy (malarstwa rodzajowego)
wiek światła i rozumu, duch encyklopedyczny
połowa XVIII w.- narodziny krytyki artystycznej, np. Denis Diderot- uważany za ojca nie tylko francuskiej krytyki, ale w ogóle (portret z 1785 r. Fragonarda)
duży wpływ na kolekcjonerstwo i zakupy
doradca artystyczny i polityczny Katarzyny II
krytyka rodzi się z potrzeby wyjaśniania przeżycia estetycznego oraz potrzeby selekcji obrazów z wystaw
od lat 40. badał zagadnienia optyki i przyjaźnił się z elitą malarzy francuskich, bywał w pracowniach i oglądał warsztat, dodatkowo wielki talent pisarski
Salon- wystawa organizowana od lat 70. XVII w. przez Królewską Akademię Malarstwa i Rzeźby- do pokazywania prac członków (nie uczniów) Akademii
dopiero pod koniec XVIII dopuszczono artystów spoza Francji
obok Salonu wystawy w Akademii św. Łukasza czy Exposition de Jeunesse prze pte Dauphine
im dalej w głąb XVIII w., tym więcej prywatnych zbiorów otwieranych dla publiczności, dawny postulat La Font de Saint Yvenne
krytyka złego przechowywania królewskich obrazów zamiast wystawienia
konieczność publikacji poza Francją ze względu na cenzurę
największy wpływ na krytykę miała korespondencja Diderota, (Corespondence Literaire) wydana przez przyjaciela Melchiora Greena- dwumiesięcznik przepisywany ręcznie i dostępny tylko na dworach europejskich (np. niemiecki, Katarzyny II, St. Augusta, w nakładzie tylko kilkudziesięciu egzemplarzy)- wolność, mógł sobie pozwolić sobie na oszczerstwa wobec artystów np. zwalczał Bouchera
Salony Diderota wydawane 1759-1781
w tym czasie rozkwit realizmu francuskiego XVIII w.
nowy prestiż profesji znawcy
ten rodzaj wiedzy w XVIII w. szeroko ceniony w związku z coraz bardziej rozwijającym się rynkiem sztuki i kolekcjonerstwem
1772-1778 Johann Zoffany (dwór angielski, obecnie Windsor) Trybuna Uffizzi
jedna z najbogatszych kolekcji włoskich, w 1737 r. ofiarowana przez księżną Uffizzi rządowi Toskanii
w Pałacu Luksemburskim otwarto część kolekcji królewskiej dla publiki 1750- do lat 70.
po rewolucji otwarcie Luwru jako Musee Centrale du Louvre, na początku XIX w. jako Musee Napoleon- największe i najbardziej okazałe muzeum świata- zbiory z całej Europy (wyprawy napoleońskie)- np. Niderlandy, Hiszpania- systematyczny rabunek Napoleona z komisjami wybitnych ekspertów opracowujących listy dzieł i przyjeżdżające do Francji jako dobra „odzyskane”
Dominique Vivant Denon- uczestnik wyprawy egipskiej i dyrektor muzeum Luwru (?).
*Krzysztof Pomian Zbieracze i osobliwości, Paryż 1600-1800
początek XVIII w. 150 kolekcji- po rewolucji 500
podstawowy kod komunikacyjny kultury, a nie tylko wyznaczające status, o tym rozmawiała cała arystokracja, gabinety
gabinety- gromadziły dzieła sztuk „szkoły włoskiej”, także zwłaszcza w XVIII w. szkół północnych (flamandzkie, holenderskie- wtedy nie zwracano uwagi na różnicę)
oficjalna doktryna akademicka modelowana na zdobyczach antyku i nowożytnych mistrzach włoskiego odrodzenia np. Rafaela, Domenicina, Caraccich, francuskich np. Lorraine'a
„zwykli zbieracze”- chętnie kupowali rodzajowe sceny północne- niejako dla zrównoważenia malarstwa południowego- ze względów estetycznych ale także rynkowych (włoskie droższe, uważano malarstwo holenderskie wydawało się na tyle kunsztowne, że wydawało się trudniejsze do podrobienia- błędne przekonanie, ale Włosi byli wtedy często podrabiani)
Salon Gersainte'a Watteau, 1720
jeden z większych marszandów pierwszej połowy XVIII w., także autor ustandaryzowanych katalogów aukcyjnych, także pierwszy wydawca katalogu grafik Rembrandta 1751
nie zajmował się kupowaniem malarstwa francuskiego, interes robił głównie na sprzedaży modnych mebli i bibelotów
scena przedstawia współczesny temat, we współczesnym kostiumie, nie mieści się w kategoriach narzucanych przez Akademię
Joseph Wright of Derby, Grupka znawców podziwiająca szermierza Borhese, 1765
twórca nowoczesnej ikonografii naukowej
nowa osoba- dilettanti, amator o upodobaniu do sztuki, w odróżnieniu od konesera
erudycyjne podejście do sztuki, szczególnie do starożytności w związku z odkryciami archeologicznymi tego czasu
problem przeżycia estetycznego- także temat powyższego obrazu- dramatyczne przeżywanie sztuki, dramatyczny światłocień wyniesiony jeszcze z tradycji Caravaggia, podziwianie sztuki przy świetle lamp było normalne- intensyfikacja aury tajemniczości wokół dzieła sztuki
*Goethe Podróż włoska
1787 Johann Heinrich Wilhelm Tischbein, Portret Goethego
jako dilettante, w stroju pielgrzyma
w związku z rozwojem wiedzy starożytnej ważne miejsce zajmują antykwarze, ich dyskusje są istotne, także spór Diderota z hrabią Caylus, najbardziej znanym starożytnikiem
dowodzenie, że wiedza znawcy ma tylko zewnętrzny charakter, a do prawdziwej filozofii może prowadzić tylko filozof
1739 Małpa antykwarza
Gabriel de Saint-Aubin, Widok salonu 1765
w latach 90. XVIII w. miejscem ekspozycji Akademii był Luwr
1737- wznowienie Salony, 25.08 w dzień św. Ludwika otwarcie wystawy w Salon Caree Luwru, szybko zaanektowane galerie Luwru
Salon 1765 r. - po nim publikacja Diderota na temat malarstwa
* wstęp Pieńsksa do Salonu 1765
Akademia stworzona dla zapewnienia wykształcenia artystów chcących wyzwolić się z cechu, ale przede wszystkim wzgląd polityczny kontrolowania artystów i programów ikonograficznych o propagandowym charakterze (absolutyzm)- powołana przez Ludwika XIV, faktycznym twórcą był Colbert (hierarchia, struktura, narzucone debaty i konferencje)
w zasadniczych rysach struktura i doktryna Akademii w XVIII w. była taka sama jak w XVII
Andre Felibien- hierarchia gatunków malarskich z malarstwem historycznym na czele, we wstępie do jednych z konferencji Akademii
faktycznie najwięcej było malarstwa „pośledniejszych” gatunków- co ma dowodzić liberalizmu Akademii
egzamin na Akademię- 1. list rekomendacyjny jednego z członków Akademii, 2. kursy w trójstopniowym schemacie: a. kopiowanie grafik mistrzów europejskich, b. kopiowanie modeli gipsowych, c. kopiowanie z żywego modela
Akademia kształciła tylko pod względem rysunku, jako sfery ideowej malarstwa
potem z tego powodu spór pousseniści-rubensiści (Roger de Pine- konstytutywnym środkiem malarstwa kolor a nie rysunek)
znów dowód otwartości Akademii, skoro są debaty
spór nowożytnicy-starożytnicy w Akademii Inskrypcji i Literatury- większe reperkusje w środowisku literackim niż malarskim
oprócz praktyki akademickiej podstawy teoretyczne historii i literatury, anatomii, konferencje, dyskusje nad obrazami nowożytnymi
Akademia podlegała Nadintendentowi Budowli Królewskich- odpowiedzialny bezpośrednio przed królem za wszystkie pracy budowlane czy dekoracyjne w obrębie rezydencji królewskich, zajmował się także organizacją rozrywek króla
pod Nadintendentem Dyrektor Akademii- cała Akademia finansowana z kasy królewskiej i jej administracji podporządkowana- potem rektorzy, profesorowie, skarbnik czy tappisier- czyli ten, który organizuje wystawę, odpowiedzialny za rozmieszczenie obrazów (de facto jak dywan, na ścianach od sufitu po ziemię)
często były to obrazy już sprzedane lub robione na zamówienie- szczególnie jeśli były to obrazy historyczne (wielki wkład pieniędzy)- dopiero po salonie do rąk kupca
stąd Salon świetnym miejscem do reklamy i niechęć artystów do krytyków
Akademia Francuska w Rzymie- filia Akedemii paryskiej- jako dopełnienie edukacji w Paryżu
Ecole des Eleves Proteges- studia 3 lata
w Rzymie- 4 lata, nagroda za zwycięstwo w konkursie Grand Prix vel Prix de Rome- konkurs pod koniec edukacji artystycznej- najpierw szkic, (wybór do dalszego etapu) potem dzieło olejne
na początku Palazzo Mancinio, potem od XVIII w. Villa Medici
w Rzymie poznawanie głównie antyku i nowożytności, kopie i malarstwo plenerowe, od połowy XVIII w. obowiązek nadsyłania prac do Paryża jako poświadczenie rozwoju studenta, wykorzystywane do edukacji młodszych
w czasie pobytu w Rzymie student opracowywał morceau d'agremment- w celu zostania członkiem Akademii, tytuł agree (kandydat na członka, stan pośredni po zaprzysiężeniu miał rok na przedstawienie kolejnego dzieła- morceau de reception- dzieło przyjęcia)- pełne członkowstwo w Akademii- Academicien lub Recu
odstępowano od przepisów co do terminów
ale też np. Fragonard zrezygnował z Akademii i nie przedstawił morceau de reception- ale miał bogatych mecenasów; brak tytułu akademika łączył się z niemożnością wykładania, ale także przekreślał karierę jako pierwszego malarza króla- co było zazwyczaj zwieńczeniem, największym zaszczytem akademickiej kariery
Chardin 1728
Bufet
Płaszczka albo Raja
oba obrazy dla przyjęcia do Akademii- d'agremment i de receprtion jednego dnia i od razu przyjęty
flamandyzm, niemal kopia dzieł flamandzkich
od lat 20. rynek sztuki niderlandzkiej bardzo bogaty w Paryżu
to malarstwo niderlandzkie niejako utorowało drogę francuskiej sztuce w modusie realistycznym
anegdota: Nicolas de Largillerre (dyrektor, wybitny malarz historyczny) miał powiedzieć przechodząc obok obrazu un bon Flamande
tylko malarz historyczny mógł zostać dyrektorem Akademii i pierwszym malarzem króla (wiele takich zleceń)- ale de Largillierre zrobił karierę jako portrecista
dostosowanie do gustów zamawiającego
Francois Lemoyne, Venus i Adonis
z jego pracowni Boucher
chętnie sięgał do egzotycznych wątków
malarstwo historyczne nigdy nie zniknęło w XVIII w.
w zależności od sytuacji politycznej fundacje- dwór nie zamawiał w czasie wojny z powodu innych wydatków
7.11.2011
David
członek Konstytuanty, przyjaciel Robespierra, od Rewolucji członek Jakobinów
Przysięga w sali do gry w piłkę
(na zlecenie Konstytuanty)
dzieło nieukończone przez zmieniającą się sytuacją polityczną w związku z zaostrzeniem polityki jakobinów
1790 przemówienie Robespierra zapowiadające opublikowanie listy zdrajców Konwentu
David cudem uniknął gilotyny dzięki wstawiennictwu żony, katoliczki i rojalistki
lata 90- kilka portretów męczenników Rewolucji- tzw. jakobińskie piety
Śmierć Marata 1793 r.
po śmierci przyjaciela Davida zamordowanego przez żyrondystkę Chralotte de Ronday, rojalistkę; tzw „przyjaciel ludu” od nazwy pisma, które redagował; z wykształcenia lekarz, pełnił funkcję deputowanego Konwentu i redaktora; z powodu choroby skóry musiał często się kąpać- z tego powodu scena w wannie
wanna skomponowna w kształt antycznego sarkfagu, antyczna też poza Marata, bez bólu, także turban na głowie
Charlotte od razu schwytana i stracona
Śmierć Josepha Bary
młodego dobosza, który zginął po okrzyku „niech żyje republika”- szkice już kilka godzin po zabójstwie, w miejscu zbrodni, ale w końcu kształt teatralizowanej wizji na wzorze Piety czy Złożenia do grobu
jak św. Cecylia Maderny
Sabinki
Koronacja Józefiny
do 1807 r.
zerwanie w poprzednim stoickim stylem, barokowa kompozycja, wybranie nie najważniejszego momentu- czyli samokoronacji Napoleona (gest niezręczny do namalowania)- a gest koronacji małżonki
1764-1796
od pokoju po wojnie do podboju przez Napoleona Italii
Grand Tour- szlaki rozszerzają się poza Europę, np. do północnej Afryki (m.in. dzięki wyprawie Napoleona do Egiptu)
dwa typy krajobrazu zdefiniowane przez Rogera de Pine'a z 1808 r. paiseage heroique (Poussin), paiseage champetre (Lorraine)
Piranesi
w Rzymie od 1740 r., zatrudniony na dworze papieskim jako rysownik, jako archeolog podróżował po całej Italii, równolegle wykonując graficzne płyty (ok 1000 w ciągu całego życia), wydawane w cyklach od lat 40. do tal 70.
Weduty rzymskie pierwsza wersja z lat 40., nieustannie wznawiane ze względu na popyt, także na dworze St. Augusta
właśnie Piranesi był wizjonerem, „romantycznym”, ukształtował sposób postrzegania antyku w drugiej połowie XIX w.
Piranesi interesował się zarówno estetyką, jak i materiałami i technologią starożytną- żywo oddziaływał na środowisko architektów na całym świecie, związany z Angielską Akademią czy Francuską Akademią w Rzymie
tworzył kaprysy, fantastyczne widoki zarówno starożytnego Rzymu jak i wyimaginowanych wnęrz
Invenzioni capricci di Carceri 1745 r., 2. wyd. 1761 (jeszcze wzmocnione efekty tonalne, kontrasty)
twórczość Piranesiego wpisuje się zarówno w nowoczesne wtedy kanony malowniczości jak i wzniosłości
Huxley nazwał je „więzieniami wyobraźni”
1761- rozprawa Piranesiego głosząca wzniosłość rzymskiej architektury, stawiająca ją ponad grecką- wielki spór m.in. z Winckelmannem
wskazywał na Etrusków, jako starszych od Greków
ruina- na styku między kulturą a naturą (temat rycin)
na wizjonerskie pomysły oddziałał Giovanni Paolo Panini, miłośnik sztuki, scenograf, malarz (głównie malownicze przedstawienia starożytności)
Claude Joseph Vernet
za Lorrainem- idylliczny krajobraz w duchu sielanki
wzorce najczęściej czerpane z malowniczej Kampanii, podczas podróży z Rzymu do Neapolu
najczęściej Verne malował fantastyczne widoki portów
ale także na zlecenie markiza de Marny, nadintendenta, przedstawienia portów francuskich
Poranek, 1744
zamówiony przez St. Augusta, do pary do Nocy
w tych obrazach można doszukiwać się symboliki navigatio vitae, Opatrzności, zmienności losu
niezależnie od poszukiwania symboliki- obrazy pełniły funkcję dekoracyjną, często tworzyły cykle ilustracji różnych pór dnia
ulubiony malarz Diderota
wybuchy Wezuwiusza- bardzo popularny temat, także Vernet
Volaire np. poświęcił całą swoją twórczość temu tematowi
w latach 70. Wezuwiusz był dość aktywny
także wpłynęła na to rozwijająca się kategoria wzniosłości
Volarie był przez długi czas asystentem Verneta
niemieckim artystą który zajmował się tą tematyką, Jackob Filip Haeckert, nadworny malarz Ferdynanda I w Neapolu
Rzym nazwany nawet jedną z kolonii malarstwa niemieckiego- wtedy w Rzymie Goethe, Angelika Kaufmann, ale też Joseph Wright of Derby
J.W. of Derby stworzył na tym temacie wizję natury, która jest już przeżyciem religijnym
Hubert Robert
jego twórczość to głównie fantazje na temat starożytności- ale jego kolorystyka to jeszcze paleta rokokowa
Akewdukt w Pont du Gard 1787
podczas pobytu w Rzymie przyjaźnił się z Fragonardem
największą sławę przyniosły mu monumentalne przedstawienia antyku
Fantazja egipska 1760
Odnalezienie Laokoona 1776
Lessing czy Winckelmann- przy wcześniejszym odkryciu Laokoona dyskusje na temat granic sztuk
Hubert Robert był więziony w czasie Rewolucji, projektant ogrodów w Wersalu
po Rewolucji jeden z 5 kustoszy Luwru
Wielka galeria Luwru jako ruina 1796 r.
Haeckert
Goethe podziwiający Coloseum
przełamywanie konwencji klasycznego krajobrazu w stronę natury dzikiej i wzniosłej
Wodospady w Term ok. 1790
wkróce głównym tematem dla romantyzmu Alpy, nie Italia
Alpy dzięki Grand Tour dostarczały widoków dzikich, także topiczna przeprawa przez Alpy Hannibala, z pism Liwiusza przerażenie Alpami
Joseph Anton Koch
Tyrolczyk, którzy porzycił uczelnie w Stuttgarcie dla Rzymu
można w jego twórczości znaleźć przełom klasyczno-romantyczny
po drodze Alpy, które malował
Krajobraz z tęczą ...
a.bunia