Kultura Internetowa.pdf

Kultura Internetowa, Listopad 1997, No 01

ISSN 1480-3542

KULTURA ELEKTRONICZNA

Roman Antoszewski

Była epoka kamienia łupanego, epoka brązu, jeszcze wiele innych epok ze

swoimi specyficznymi kulturami, mięliśmy wiek pary i elektryczności.

Koniec obecnego stulecia przebiega pod hasłem globalnej wsi,

komputerów, wszechogarniającej elektroniki, a przede wszystkim

światowej sieci informacyjnej opanowywujacej coraz bardziej wszystkie

dziedziny życia.

Nie ulega wątpliwości, że jesteśmy świadkami i uczestnikami tworzenia się

nowej kultury o światowym zasięgu, kultury elektronicznej czy internetowej.

W tej globalnej kulturze, jak w każdej innej, wyróżnić można tzw.

subkultury, i na wzór subkultury więziennej, klasztornej, wygnańczej,

sztubackiej, akademickiej, żebraczej, czy jakiej tam jeszcze wyróżniłbym

dosyć szczególna subkulturę - mianowicie subkulturę dyskusyjnych list

elektronicznych i dziedzin życia z tym związanych.

Dla zwięzłości w dalszych rozważaniach będę posługiwał się określeniem

'subkultura elektroniczna' mając na myśli cały kompleks zjawisk, nowy

etos, etos internetowych list dyskusyjnych.

Mam nadzieje, ze inne sprawy związane z kultura elektroniczna będą

stanowiły przedmiot rozważań w tym periodyku.

Subkultura, zakładam, to najogólniej zachowania i rytuał panujący i

obowiązujący w środowiskach w jakiś sposób wyróżnialnych i

odznaczających się pewna spójnością - uczestnicy subkultury więziennej

siedzą w kiciu, sztubacy studiują lub udają ze studiują, wygnańcy zostali

wypędzeni skądś i to wypędzenie było dla nich czymś życiowo ważnym,

itp. itd.

Uczestników subkultury elektronicznej wyróżnia:

1. Dostęp i korzystanie z najszybszego, jak dotąd, przekazu informacji

typu 'osoba do osoby' oraz 'osoba do grupy subkulturowej' bazujący

na elektronicznym zapisie informacji i przekazie przy pomocy

światowej sieci Internetu.

2. Duży stopień anonimowości wystąpień. Nawet kiedy dyskutant

używa jak najbardziej autentycznego nazwiska i adresu, dla

odbiorcy przekazu gdzieś tam w Patagonii, będzie on tylko zbitka

liter i zespołem poglądów, które wywnioskować można z jego

wypowiedzi. Anonimowość ta odnosi się do prawie wszystkich

istotnych cech członka elektronicznej subkultury - jego wieku,

statusu społecznego, miejsca zamieszkania (wiele elektronicznych

adresów jest zupełnie 'patriotycznych'), wykształcenia, statusu

rodzinnego itp. Tylko używany język i poziom inteligencji, jaka

wynika z wypowiedzi zdradza status obywatela kosmopolitycznego

światka elektronicznej subkultury. Zauważmy, ze jest tu olbrzymie

pole dla uprawiania fikcyjności, i na to nie ma rady.

Nurzając się w tej subkulturze nie mamy wyboru, musimy się z tym

pogodzić. Uczestnicząc w życiu internetowym wyzbywamy się

swojej osobowości codziennej - stajemy się 'imejlem' wyróżnialnym

tylko przy pomocy kilkunastu literek emaliowego adresu. Na

dodatek bez trudności możemy rozmnażać swoja 'imejlowa'

osobowość po prostu przez przyjęcie drugiego, trzeciego, itd., alias.

Genialna to 'wyszalnia' dla paranoików, ludzi kochających działać

na czyjś rachunek, itp., a równosześnie najprostszy chyba sposób

klonowania, klonowania intelektualnego.

4. Olbrzymi stopień bezkarności. W zasadzie, jak dotąd, na forum

elektronicznym powiedzieć można wszystko, co tylko ślina na

klawiaturę podrzuci. Można nie liczyć się zupełnie z godnością

adresata, z godnością własna, czy innych członków elektronicznego

światka. Właściwość ta, tak szokująca i nowa dla Polaków

wychowywanych przez dziesięciolecia pod czujnym okiem cenzury,

jest szalenie często nadużywana. W społecznościach kryminalnych

za 'aspołeczne' zachowania dostaje się nożem w plecy, w

klasztorze dostaje się pokutę, wygnaniec będzie jeszcze bardziej

wygnany.. W subkulturze elektronicznej nic z tych rzeczy - tam

gdzie cenzury nie ma (nie ma moderatora, czy jak to tam nazwać),

bezkarność jest absolutna. Owszem, szczególnie ciężko

poszkodowani potrząsają straszakiem sadu, inni mordobicia, inni

uciekają się wreszcie do samosądu, o czym osobno, ale

skuteczność tego pospraszania jest praktycznie zerowa.

Faktycznych, proporcjonalnych powiedziałbym, skutków

'aspołecznego' zachowania się 'przestępca' nie ponosi a ofiara

żadnej satysfakcji nie otrzymuje. Najwyższym wymiarem kary jest

wykluczenie z grupy moderowanej, zresztą rzadko stosowane i

iluzoryczne, bo przecież nic nie stoi na przeszkodzie, by

'wykluczenie' po prostu brał udział w działalności grupy pod

zmienionym nazwiskiem, jeśli uczestniczenie w 'życiu

elektronicznym' jest dlań ważne, o czym niżej.

Dodać jednak trzeba, ze wykluczenie z grupy traktowane bywa

przez jej uczestników wyjątkowo poważnie, co tez należy uznać za

pewna specyficzna cechę tej społeczności związana w sposób

oczywisty z psychika członków grupy. Bywa, ze postraszony przez

'właściciela listy' wyrzuceniem zmienia nagle styl, łasi się wręcz,

podlizuje, tak nieznośna jest mu myśl o utracie tego kontaktu ze

światem. Niektórzy ukarani czy skrzywdzeni, przekonani o swojej

niewinności, uciekają się do wielodniowych, megabitowych

'pyskówek', wreszcie do terroru, wymierzając karę przeciwnikom,

zasypują ich listami na prywatne adresy. Bywały przypadki

zatykania list 'bombami' informacyjnymi, przypadki zastraszania itp.

Jak w każdej subkulturze tak i na listach dyskusyjnych, terror jest

desperackim sposobem dochodzenia sprawiedliwości..

6. Racje, dla których członek subkultury elektronicznej bierze udział w

jej życiu.

Wydaje się, ze najczęstsza racja przynależności do jakiejś grupy

dyskusyjnej jest po prostu nieopanowana, przemożna chęć

wypowiedzenia się, chęć wykazania, ze się istnieje, ze się jest

czymś, ze jest się w stanie czegoś dokonać, jednym słowem, ze się

jest (gadam, wiec jestem.., żeby sparafrazować kartezjuszowska

myśl o istnieniu).

Ta konieczność utwierdzania się w swoim istnieniu jest motywem

ludzkiego postępowania od czasów niepamiętnych (od podpalania

Akropolu, uszkadzania 'Pięty' czy dziel Leonarda da Vinci, do rycia

serca przebitego strzała na pomnikach przyrody, czy wreszcie

uwieczniania się przy pomocy grafitti).

Związane jest to niewątpliwie z osamotnieniem człowieka w

społeczeństwie.

Wbrew pozorom 'latarnictwo', samotność jednostki w tłumie, jest we

współczesnym świecie częstsze, niz. byśmy to byli skłonni uznać.

Ta dokuczliwa samotność, to zagubienie, poczucie nicości, to

'latarnictwo' pośród tłumów, szczególnie powszechne i dokuczliwe

jest właśnie wśród emigrantów rożnej maści.

Nasuwa się tez smutne spostrzeżenie, poparte licznymi, często

wręcz wzruszającymi wypowiedziami na listach dyskusyjnych, jak to

polscy emigranci, nawet w ośrodkach o licznej Polonii są

'latarnikami'. Polacy na emigracji, w odróżnieniu od niektórych

innych narodowości, nie lubią się z bliska. Aktywny udział w

elektronicznych dyskusjach, kłótniach czy pyskówkach daje te

namiastkę ucieczki od 'latarnictwa'. Motywacja uczestniczenia w

listach profesjonalnych jest zupełnie inna i dlatego chyba ton

dyskusji na tych listach nie posiada cech 'elektronicznej subkultury',

jest raczej przedłużeniem kontaktów zawodowych czy pewnego

rodzaju turystyka zza biurka.

Te racje połączone z faktyczna bezkarnością wypowiedzi

przyciągają do elektronicznego światka osoby najróżniejszego

autoramentu. Są tu ludzie spragnieni wymiany myśli, rzeczowej

konfrontacji poglądów, potrzebujący porad, ludzie, którym 'się chce

do człowieka', ale jest tez światek wygłupów, psikusów, sztubackich

żartów, przytułek dla rożnego rodzaju przygłupów i głupoli, oraz

półświatek prostactwa, chamstwa, umysłowego i obyczajowego

prymitywizmu, no i zwykłego wariactwa, psychopatologii czy

opętania.

Z tymi to racjami leżącymi u podstaw przynależenia do internetowej

społeczności wiążą się bardzo istotne sprawy. Bardzo często, zbyt

często, dyskutanci rożnych list wyżywają się, by wygłaszać

poglądy, które na żadnym innym forum wymiany myśli nie zostałyby

zaakceptowane 'do druku', a w przypadku wygłaszania, autor by po

prostu został wypchnięty ze sceny czy z podium za obsceniczny

język, obraźliwe zwroty itp. Na Internecie może sobie gadać ile

chce i co chce. Wielu dyskutantów traktuje wiec listy dyskusyjne

jako swojego rodzaju wyszalnie, lub cos jak wychodek, latrynę

publiczna, w której można załatwić potrzeby fizjologiczne, puścić

smrodliwego baka, zrobić głupia minę do lustra, zajrzeć przez

wydłubana dziurkę w ścianie, co robi sąsiad... Wszystko to ze

słusznym przeświadczeniem o absolutnej anonimowości i

bezkarności. Stad tez widzimy na niektórych listach przerażająca

liczbę 'nawiedzonych', maniaków, naprawiaczy świata z pozycji

faktycznych lub potencjalnych pacjentów domu wariatów, fanatyków

głoszących najbardziej bzdurne, aspołeczne, rasistowskie,

faszystowskie i jakie tam jeszcze poglądy.

8. Subkultura elektroniczna odznacza się tez specyficznym stylem,

językiem, żargonem, kształtują się w niej pewne nowe cechy, nowa

składnia wypowiedzi, jednym słowem jest to nowa forma nie tylko

obyczajowa, ale i literacka. Zwraca uwagę np. zanikanie pewnych

tradycyjnych, polskich zwrotów grzecznościowych. Coraz częściej

zastępuje się polskie 'pan', - 'tykaniem'. Jest to chyba pewnym

nietrafnym naśladowaniem angielskiego 'you', które przecież wcale

nie tłumaczy się na polskie 'ty'. Angielskie 'you', niemieckie 'Sie', a

nawet rosyjskie 'Wy' wcale nie oznacza utraty dystansu miedzy

dyskutantami, co sugeruje polskie 'ty'. We wielu przypadkach

dystans miedzy uczestnikami jest niezbędny i pożyteczny, bardzo

przydaje się dla utrzymania właściwej formy dyskusji, trudniej na

'pan' przechodzić do wulgarnej pyskówki, choć i od tego sa

specjaliści. Uderza tez niezwykła liczba stosowanych skrótów

fachowych (komputerowych) i pseudofachowych, wymyślanych 'ad

och', z chęci skrócenie kłopotliwej procedury wystukiwania tekstu, a

czasem dla podkreślenia swojego światowego obycia

internetowego.

Z innych cech specyficznych wymienić warto łatwość

'odszczekiwania się', łatwość prowadzenia konwersacji w stylu

kargulowych konfrontacji pod płotem. Szczególna cecha listowych

wypowiedzi jest łatwość cytowania, często tendencyjnego

wybranych zdań czy pojedynczych słow. dyskutanta. Stanowi to

idealne narzędzie dla uprawiania tasiemcowych pyskówek o słowo,

o wyrażenie, wreszcie o cos co nie pozostaje w żadnym związku z

meritum sprawy.

POLSZCZYZNA, STYL. I PATOLOGIA.

Kilkanaście miesięcy temu zainteresowałem się polskimi listami

dyskusyjnymi z myślą o oczytaniu się we współczesnym polskim języku

pisanym. Wiedza ta jest Polakom potrzebna, szczególnie przebywającym

na emigracji przez dłuższy czas i tym, którzy maja przekazywać postawy

języka polskiego studentom czy familiantom.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: