Opieka zastepcza podstawowe zagadnienia.pdf

Wstęp do kursu

[…] dziecko dla pełnego i harmonĳnegorozwojuswojejosobowości

powinno wychowywać się w środowisku rodzinnym,

w atmosferze szczęścia, miłości i zrozumienia […]

Preambuła Konwencji o prawach dziecka

Dziecko do prawidłowego rozwoju, poza zaspokojeniem podstawowych potrzeb biologicznych, potrzebuje cie-

pła, bliskości i miłości. Zaniedbanie i niezaspokojenie podstawowych potrzeb dziecka jest formą przemocy wo-

bec niego. Z kolei dzieciństwo naznaczone przemocą to dzieciństwo, które bardzo boli. Pamiętając o tym, iż

„stosunek do dziecka stanowi o naszym osobowym ludzkim istnieniu, o obliczu człowieczeństwa” (Kołodziej,

2001: 141), nie możemy bezczynnie przyglądać się krzywdzie wyrządzanej najmłodszym.

Janusz Korczak podkreślał, że świat nieuchronnie zmierza ku samozagładzie, że rządzi nim homo rapax i ho-

mo vulgaris : „jaką tragedią jest życie współczesne i jaką hańbą jest dla tego pokolenia, które przekazuje dzie-

ciom świat nieuporządkowany” (Korczak, 2002). Choć minęło niespełna 70 lat, wizja ta jest wciąż aktualna.

Nie można jednak zostawić świata takiego, jakim jest — oto wyzwanie, które płynie z nauki Starego Doktora.

Porządkowanie świata Korczak zaleca rozpocząć od uporządkowania spraw dzieci.

Korczak podkreśla wpływ, jakie okres dzieciństwa wywiera na całe życie człowieka. Choć trwa zaledwie kilka

lat, „w żadnym okresie życia nie dokonuje się tak wiele zmian w tak krótkim czasie” (Brzezińska, 2001: 255).

Wszystko, czego doświadcza człowiek na tym krótkim odcinku swego życia, odciska piętno na jego późniejszym

funkcjonowaniu, wpływa na kształt dorosłego życia. Niezmiernie ważne jest więc, aby etap ten przebiegał pra-

widłowo, zaspokajając potrzeby rozwojowe dziecka w sposób optymalny: „[…] aby dzieciństwo było dzieciń-

stwem szczęśliwym” (Lachowska, 2001: 273).

Głównym determinantem rozwoju dziecka jest rodzina. Jest ona fundamentalnym, a przez długi czas jedynym

środowiskiem wychowawczym (Wołoszynowa, 1976: 525). Zaspokajając podstawowe potrzeby dziecka — ma-

terialne, uczuciowe i społeczne — stanowi „źródło nieustannych doświadczeń i wiedzy o życiu” (Łapińska, Że-

browska, 1976: 727), kształtuje osobowość, zainteresowania, nawyki, postawy społeczne i moralne, światopo-

gląd. „Rodzina stanowi integralny i niezmiernie ważny element każdego społeczeństwa” (Tyszka, 1995: 151).

Odgrywa istotną rolę w procesie socjalizacji jednostek, przygotowania do życia w zmieniającym się społeczeń-

stwie, a także w zakresie reprodukcji biologicznej.

Relacje zachodzące między rodziną a środowiskiem mają charakter obustronny. Kondycja rodziny w znacznym

stopniu wpływa na sytuację ogólnospołeczną. Złe funkcjonowanie rodziny odbĳa się ujemnie na losach zarów-

no jednostek, jak i społeczeństwa. Z kolei trudna sytuacja społeczno-ekonomiczna kraju nie ułatwia pełnienia

funkcji wychowawczych przez środowisko rodzinne. W interesie jednostek i społeczeństwa leży więc dążenie

do zapewnienia rodzinie warunków, w których będzie ona mogła prawidłowo funkcjonować (Tyszka, 1995:

151–152).

Wagę zależności między rodziną a społeczeństwem podkreśla Beata Krzesińska-Żach: „Pomiędzy rodziną — spo-

łeczeństwem — państwem istnieje nierozerwalna więź współzależności i współpracy. Od rodziny wymaga się

otwarcia i uczestnictwa w życiu oraz rozwoju społeczeństwa-państwa, zaś społeczeństwo-państwo przez różne

swoje instytucje winno wzmacniać małżeństwo i rodzinę, strzec obydwie instytucje przed czynnikami je rozbĳa-

jącymi i utrudniającymi pełnienie przez nie właściwych im funkcji, a jednocześnie aktywnie je wspomagać w ich

pełnieniu” (Krzesińska-Żach, 2001: 96; Dyczewski, 1995: 32–33).

W sytuacji, gdy rodzina naturalna nie jest w stanie w pełni odpowiedzieć na potrzeby najmłodszych, należy za-

pewnić im środowisko, w którym będą czuły się bezpieczne, akceptowane, ważne i kochane.

Skrypt ma układ problemowy i składa się z trzech modułów. Moduł pierwszy prezentuje informacje na temat

sieroctwa, a także stanowi analizę prawną aspektów dotyczących opieki nad dzieckiem i rodziną w Polsce. Do-

konano w nim również przeglądu form opieki zastępczej.

Moduł drugi analizuje zagadnienia dotyczące organizacji placówek rodzinnych. Dokonano w nim przeglądu ak-

tów prawnych regulujących funkcjonowanie i organizację rodzinnych domów dziecka. Podjęto próbę ukazania

zależności między właściwym przygotowaniem kandydatów do pełnienia funkcji prowadzącego rodzinny dom

dziecka a efektywnością późniejszej pracy opiekuńczo-wychowawczej.

Moduł trzeci stanowi podsumowanie problemów oraz nakreśla perspektywę zmian, jakie powinny dokonać się

w systemie pomocy społecznej w celu usprawnienia działań opiekuńczo-wychowawczych podejmowanych wo-

bec dzieci osieroconych i ich rodzin.

Opieka zastępcza

— podstawowe zagadnienia

Wstęp

1. Rodzaje i zakres sieroctwa

2. Sytuacja dziecka wychowywanego poza rodziną własną — proﬁlpsychologicznydzieckaosieroconego

3. Podstawy prawne sprawowania opieki nad rodziną i dzieckiem w Polsce

4. System pomocy społecznej w służbie dziecku i rodzinie

5. Przegląd form opieki zastępczej

5.1. Działalność pogotowia opiekuńczego

5.2. Dom dziecka i dom małego dziecka

5.3. Typy rodzin zastępczych

5.4. Specyﬁkadziałańrodzinnegodomudziecka

5.5. Rodzaje oraz proces adopcji dziecka

Bibliograﬁa

Wstęp

Sierotą jest dziecko, gdy umarli rodzice,

Sierotą jest i to dziecko,

Któremu nie narodził się jeszcze rodzic i opiekun jego ducha.

J. Korczak, O ratunek dla dzieci , „Nasz Przegląd” 1937, nr 362.

Stale rosnąca liczba dzieci wymagających opieki z powodu braku odpowiednich

warunków w rodzinie pochodzenia implikuje szereg nowych zadań i celów — nie

tylko wobec pedagogów, działaczy społecznych i politycznych, ale także wobec ca-

łego społeczeństwa. Z jednej strony jest to proces przygotowania kandydatów do

prowadzenia placówki poprzez wyposażenie ich w odpowiednią wiedzę, umie-

jętności, kształtowanie właściwych wychowawczo postaw, z drugiej — wspiera-

nie w późniejszym czasie poprzez organizowanie warsztatów, kursów szkolenio-

wych, grup wsparcia czy spotkań integracyjnych. Wiele osób zdumiewa, a nawet

bulwersuje proceduralność opieki zastępczej. Nie wolno jednak zapominać o tym,

iż dzieci obejmowane nią doświadczyły wielu trudnych, nierzadko traumatycznych

przeżyć. Zasadne jest więc dążenie do zapewnienia im środowiska możliwie jak

najdoskonalszego, a w związku z tym, iż nie jest ono naturalne, konieczne jest wła-

ściwe jego ukształtowanie.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: