XP dla odważnych

Paweł Brągoszewski

Jeśli wydajność Windows XP Ci wystarcza, a grzebanie w ukrytych ustawieniach uważasz za dobre tylko dla administratorów sieci, nie czytaj dalej. Powiemy bowiem, jak za pomocą tajemnych sztuczek, ukrytych narzędzi i nieudokumentowanych właściwości poprawić interfejs Windows XP i przyspieszyć jego pracę!
 

Wiele przedstawionych dalej sztuczek wymaga ręcznej edycji zawartości Rejestru Windows XP. Przed taką operacją najlepiej wykonać kopię zapasową jego plików. Jak to zrobić? Przejdź do Start | Uruchom, wpisz regedit i naciśnij [Enter]. W Edytorze rejestru kliknij Plik | Eksportuj. Zaznacz opcję Wszystko w polu Zakres eksportu, podaj nazwę pliku i kliknij przycisk Zapisz. Ręczne tworzenie kopii jest raczej żmudne. Najpierw sprawdź w samym Rejestrze, w jakich plikach jest przechowywany (zajrzyj do listy plików w kolumnie Dane w gałęzi HKEY_LOCAL_MACHINE | SYSTEM | ControlSet001 | Control | hivelist), a następnie skopiuj te pliki w bezpieczne miejsce.

Kolory niektórych elementów interfejsu Windows XP można zmienić w Edytorze rejestru.

Redakcja PC World Komputera nie bierze odpowiedzialności za skutki wynikłe z zastosowania przedstawionych tutaj porad. Są one przeznaczone głównie dla doświadczonych użytkowników, którzy znają zasady funkcjonowania systemów Windows.

Interfejs użytkownika

Nowe oblicze Windows - to kolory, kolory i jeszcze raz kolory. Nie wszystkim zapewne się spodobają, podobnie jak pogrubione ramki dokoła okien i inne nowoczesne elementy wystroju Windows XP. Na szczęście można przywrócić klasyczny wygląd okien tego systemu. Kliknij prawym przyciskiem myszy pusty obszar pulpitu i wybierz Właściwości z menu podręcznego. Na karcie Kompozycje wybierz z listy Kompozycja pozycję Klasyczny Windows.

Jak łatwo zauważyć, liczba kompozycji w standardowej instalacji Windows XP nie jest zbyt duża. Wiele naprawdę interesujących kompozycji można znaleźć w Sieci, ale pojawia się tutaj problem: Windows XP może używać tylko tych, które zostały zaaprobowane przez Microsoft, jeśli, oczywiście, nie użyjemy odpowiedniego programu, który zmieni to niezbyt szczęśliwe wymaganie - np. Styles XP. Program znajdziesz na naszym krążku razem z kilkoma przykładowymi kompozycjami do Windows XP. Więcej kompozycji można pobrać z witryny www.themexp.com.

Windows XP oferuje interesującą opcję, która zmienia sposób wyświetlania napisów. Czy jest lepszy od zwykłego kształtu poszczególnych czcionek? Kwestia gustu. Warto jednak wiedzieć, jak tę opcję uruchomić. W oknie właściwości ekranu (kliknij prawym przyciskiem myszy pusty obszar pulpitu i wybierz Właściwości z menu podręcznego), na karcie Wygląd kliknij przycisk Efekty. W kolejnym oknie z listy Użyj następującej metody wygładzania czcionek ekranowych wybierz opcję ClearType. Kliknij przycisk OK i znów OK. Ta opcja przyda się zwłaszcza posiadaczom monitorów LCD.

Opcja ClearType musi zostać włączona dla każdego z użytkowników komputera oddzielnie. Włączenie jej dla wszystkich profili użytkowników w systemie wymaga modyfikacji Rejestru. Przed wprowadzaniem jakichkolwiek zmian, wykonaj jego kopię.

Uruchom Edytor rejestru (przejdź do Start | Uruchom, wpisz regedit i naciśnij [Enter]). Odszukaj klucz HKEY_USERS | Default | Control Panel | Desktop | FontSmoothing Type. Zmień wartość tej pozycji na 2. Następnie odszukaj klucz HKEY_USERS | Default | Control Panel | Desktop | Font Smoothing. Zmień tę wartość, także na 2. Zamknij Edytor rejestru, zapisując wprowadzone zmiany.

Użytkownicy poprzednich wersji Windows z pewnością wiedzą, w jaki sposób zmienić wygląd poszczególnych elementów interfesju tego systemu operacyjnego. Również w Windows XP wystarczy otworzyć okno właściwości ekranu, na karcie Wygląd kliknąć przycisk Zaawansowane i w kolejnym oknie dostosować kolor, rozmiar i np. czcionkę wybranych elementów. Jednak wielu części interfejsu brakuje na liście Element. Jak zmienić np. kolor podświetlania zaznaczonych plików w Eksploratorze Windows? Ponownie konieczna jest ręczna edycja Rejestru Windows, np. za pomocą Edytora rejestru.

Jak więc zmienić wygląd dodatkowych elementów interfesju Windows XP za pomocą Edytora rejestru? Należy odszukać odpowiedni klucz Rejestru i zmodyfikować jego zawartość - ustawić nowe wartości koloru w schemacie RGB (czerwony, zielony, niebieski).

Kolor podświetlanego tekstu
Zmień wartość klucza HKEY_CURRENT_USER | Control Panel | Colors | Hilight Text.

Kolor tła podświetlanego elementu menu
Zmień wartość klucza HKEY_CURRENT_USER | Control Panel | Colors | Menu Hilight.

Kolor podświetlonego przycisku
Zmień wartość klucza HKEY_CURRENT_USER | Control Panel | Colors | ButtonHilight.

Kolor napisu na przycisku
Zmień wartość klucza HKEY_CURRENT_USER | Control Panel | Colors | ButtonText.

Więcej mocy!

Przyspieszenie pracy systemu można uzyskać za pomocą prostej opcji Windows XP

Spore oszczędności mocy procesora i zużycia pamięci można uzyskać, wyłączając niektóre wizualne efekty interfejsu Windows XP. Chociaż zaskakująco dużo osób niechętnie pozbywa się graficznych kwiatków, których pełno w tym systemie, warto przynajmniej wypróbować wyłączenie pewnych efektów, spowalniających pracę komputera - zawsze można je przywrócić.

Najprostsza metoda wykorzystuje jedną z podstawowych opcji Windows XP. Kliknij prawym przyciskiem myszy ikonę Mój komputer i wybierz Właściwości. Następnie przejdź do karty Zaawansowane i kliknij przycisk Ustawienia w polu Wydajność. W kolejnym oknie zaznacz opcję Dopasuj dla uzyskania najlepszej wydajności i kliknij OK. Chcąc własnoręcznie wybrać, które efekty wizualne mają pozostać włączone, zamiast opcji Dopasuj dla uzyskania najlepszej wydajności, wybierz Niestandardowe i na znajdującej się niżej liście usuń zaznaczenia tych pozycji, które wydają się zbędne, np. Pokaż zawartość okna podczas przeciągania czy Użyj wizualnych stylów okien i przycisków.

Oczywiście różni użytkownicy wykorzystują swój Windows XP do różnych celów. Jeśli korzystasz głównie z pewnego typu aplikacji, warto dopasować ustawienia systemu tak, aby najczęściej uruchamiane, najważniejsze zadania były wykonywane jak najefektywniej.

Kliknij prawym przyciskiem myszy ikonę Mój komputer i wybierz Właściwości. Przejdź do karty Zaaawansowane i kliknij przycisk Ustawienia w polu Wydajność. Na karcie Zaawansowane zaznacz opcję Bufor systemu w polu Użycie pamięci. Możesz teraz sprawdzić, czy takie zadania, jak np. edycja wideo lub renderowanie skomplikowanych scen 3D, są wykonywane szybciej.

Oto jeszcze jedna sztuczka zwiększająca wydajność systemu, a także przyspieszająca nieco uruchamianie Windows XP. Tym razem wymagana jest modyfikacja Rejestru Windows. Ponadto ta metoda przeznaczona jest do wydajnych komputerów (procesor około 900 MHz, przynajmniej 256 MB RAM). W Edytorze rejestru odszukaj klucz HKEY_LOCAL_MACHINE | System | Current ControlSet | Control | Session Manager | MemoryManagement | PrefetchParameters | EnablePrefetcher. Klucz ten może przyjąć wartość od 0 do 3. Najlepszy efekt daje ustawienie jego wartości na 3, natomiast 0 wyłącza zupełnie tę opcję.                                                                                               XP dla odważnych

Paweł Brągoszewski

(Strona 2 z 3)

Z powyższą opcją związana jest jeszcze jedna cecha XP. W przeciwieństwie do wcześniejszych wersji Windows, XP ma dodatkowe miejsce, gdzie zbierają się tymczasowe pliki wykorzystywane przez system. Jest to folder Windows\Prefetch, na twardym dysku, na którym zainstalowany został Windows XP. Znajduje się tam dość obszerny zbiór specjalnych, tymczasowych plików PF. Od czasu do czasu można się ich pozbyć, nieco poprawiając wydajność systemu operacyjnego.

Wydajność nowego systemu Microsoftu można odrobinę poprawić także w inny sposób: wyłączając pewną opcję związaną z wyszukiwaniem plików. Windows XP potrafi indeksować pliki na twardych dyskach tak, że ich wyszukiwanie (np. za pomocą polecenia Start | Wyszukaj) trwa znacznie krócej. Jeśli jednak rzadko korzystasz z wyszukiwania plików, możesz wyłączyć to indeksowanie, oszczędzając systemowi operacyjnemu jednego z wielu obciążeń. Jak to zrobić? Kliknij ikonę wybranego twardego dysku prawym przyciskiem myszy i wybierz Właściwości z menu podręcznego. Teraz usuń zaznaczenie opcji Zezwalaj na indeksowanie tego dysku, aby przyspieszyć wyszukiwanie plików na karcie Ogólne. Kliknij przycisk OK. Najprawdopodobniej zostanie wyświetlone okno z pytaniem, czy zastosować tę zmianę do wszystkich podfolderów wybranego dysku. Wybierz odpowiedź Tak. Operacja może potrwać dłuższą chwilę.

Zmieniając odpowiednie wartości w Rejestrze Windows XP za pomocą Edytora rejestru, możesz przyspieszyć wykonywanie niektórych częstych operacji. Osobom pracującym z Windows XP szybko zaczyna przeszkadzać to, że na rezultat kliknięcia elementu w menu Start trzeba czekać. To oczekiwanie nie jest w żaden sposób uzasadnione mocą procesora - wymusza je system! Aby pozbyć się tego efektu, uruchom Edytor rejestru i zmień wartość klucza HKEY_CURRENT_USER | Control Panel | Desktop | MenuShowDelay. Domyślna wartość to 400 milisekund. Możesz ją ustawić nawet na 0.

Kolejna sztuczka przeznaczona jest raczej dla tych użytkowników, których komputery są bogato wyposażone w pamięć RAM (jeśli komputer ma 512 MB RAM, na pewno zalicza się do tej kategorii). Pozwala wydusić jeszcze trochę więcej wydajności z Windows XP.

Najpierw uruchom Edytor rejestru. Następnie odszukaj w Rejestrze klucz HKEY_ LOCAL_MACHINE | SYSTEM | Current ControlSet | Control | Session Manager | Memory Management i zmień wartość LargeSystemCache z 0 na 1. Także na 1 ustaw wartość DisablePagingExecutive w tym samym kluczu.

Szybszy start

Wartośc EnablePrefetcher w Rejestrze Windows XP kryje jedną z tajemnic większej wydajności.

Trzeba uczciwie przyznać, że Windows XP potrafi wystartować naprawdę szybko. Pod względem prędkości zamykania i otwierania systemu stanowi wielki krok naprzód w stosunku do serii Windows 95/98/Me, a nawet do Windows 2000. Jeśli jednak można dodatkowo przyspieszyć procedurę startu systemu operacyjnego, dlaczego tego nie zrobić?

Czas, który mija od uruchomienia komputera do chwili, gdy system jest w pełni gotowy na działania użytkownika, bardzo często zostaje znacznie wydłużony z tego powodu, że wiele aplikacji startuje automatycznie wraz ze startem systemu operacyjnego. Jakie to aplikacje? Program antywirusowy, menedżer pobierania plików, program pocztowy, komunikator internetowy, wyszukiwarka plików MP3... Wiele programów podczas instalacji wpisuje do Rejestru informację o automatycznym uruchamianiu poczas startu systemu operacyjnego, nie pytając nawet użytkownika o zgodę. Na szczęście znamy kilka sposobów wyłączenia automatycznego uruchamiania narzucających się programów.

Chyba najprostszy z nich polega na użyciu narzędzia msconfig. Wybierz Start | Uruchom, wpisz msconfig i naciśnij [Enter]. Przejdź do karty Uruchamianie i usuń zaznaczenie wszystkich opcji związanych z programami, które nie powinny być automatycznie uruchamianie podczas każdego startu systemu operacyjnego. Na zakończenie kliknij przycisk OK.

Gdy korzystasz z udostępniania plików i drukarek w Windows XP może wystąpić pewne stresujące zjawisko. Otóż start systemu potrafi wydłużyć się o ponad minutę! Powodem jest najprawdopodobniej podejrzanie działająca biblioteka mrxsmb.dll. Jak poradzić sobie z tym problemem? Uruchom system i wybierz Start | Panel sterowania | Połączenia sieciowe. Prawym przyciskiem myszy kliknij połączenie w polu Sieci LAN lub szybki Internet i wybierz opcję Właściwości z menu. Teraz usuń zaznaczenie opcji Udostępnianie plików i drukarek w sieci Microsoft Networks na karcie Ogólne. Ponownie uruchom system operacyjny i jeśli naprawdę korzystasz ze współdzielenie plików i drukarek, ponownie zaznacz tę opcję i ponownie zrestartuj system.

Dodatkowe, chociaż nieznaczne przyspieszenie procedury startu systemu operacyjnego można uzyskać, wyłączając wyświetlanie graficznego logo powitalnego Windows XP. Jak to zrobić? Odszukaj na twardym dysku plik boot.ini. Otwórz go do edycji np. w Notatniku. Odszukaj wiersz zawierający ciąg znaków /fastdetect i dodaj do tego wiersza (po spacji) opcję /noguiboot. Ten sam efekt można uzyskać w inny sposób, nie wymagający poszukiwania pliku boot.ini. Wybierz Start | Uruchom, wpisz msconfig i naciśnij [Enter]. Teraz przejdź do karty BOOT.INI, zaznacz opcję /NOGUI BOOT i kliknij przycisk OK.

Standardowo system czeka 5 sekund na odpowiedź aplikacji, zanim uzna, że jest ona "zawieszona" i należy o tym poinformować użytkownika (a użytkownik ewentualnie wymusi zakończenie takiego programu). Można zmienić czas oczekiwania na odpowiedź potencjalnie "zawieszonego" programu. W tym celu zmodyfikuj wartość klucza HKEY_ CURRENT_USER | Control Panel | Colors | Desktop | HungApp Timeout. Zawiera on czas oczekiwania w milisekundach, a więc np. "2000" oznacza 2 sekundy. Nie należy nadmiernie zmniejszać tej wartości, gdyż niektóre programy mogą mieć kłopoty z wykonaniem swojej pracy.

Wyłączenie indeksowania dysków także poprawia wydajność Windows XP.

Przy okazji można zmienić jeszcze jedno ustawienie Windows XP. Podczas zamykania systemu sprawdzane są kolejno uruchomione aplikacje - następuje próba ich zamknięcia. Wiele z tak zamykanych aplikacji wyświetla pytania typu "Czy na pewno zamknąć?", "Czy chcesz zapisać zmiany?" itd. Możesz uniknąć konieczności klikania wielu przycisków podczas zamykania lub restartu systemu, jeśli zmienisz wartość klucza HKEY_CURRENT _USER | Control Panel | Desktop | AutoEndTasks z 0 na 1. Pamiętaj, że zmiana tego ustawienia niesie ze sobą pewne niebezpieczeństwo. W zamian za przyspieszenie zamykania i restartowania Windows XP możesz stracić wiele cennych, niezapisanych danych.

Pamięć wirtualna

Pamięć wirtualna to specjalne miejsce na twardym dysku, służące (w największym skrócie) do przechowywania informacji niemieszczących się w pamięci RAM. Zmiana ustawień pamięci wirtualnej pozwala przyspieszyć pracę systemu.

Kliknij prawym przyciskiem myszy ikonę Mój komputer i wybierz opcję Właściwości z menu podręcznego. Przejdź do karty Zaawansowane i kliknij przycisk Ustawienia w polu Wydajność. W oknie Opcje wydajności przejdź do karty Zaawansowane i kliknij przycisk Zmień w polu Pamięć wirtualna w oknie Opcje wydajności. Najprawdopodobniej wartość ok. 150 procent pojemności faktycznej pamięci RAM w zupełności wystarczy. Dla typowych 128 MB RAM otrzymujesz więc ok. 200 MB pamięci wirtualnej. Warto pamiętać, że nadmierne zapełnienie twardego dysku programami i dokumentami spowoduje automatycznie zmniejszenie miejsca dostępnego dla pamięci wirtualnej.

Jeśli komputer z Windows XP jest intensywnie wykorzystywany przez programy mniej lub bardziej podejrzanej proweniencji, warto pozostawić domyślne wartości ustawień pamięci wirtualnej (pomoże to radzić sobie z aplikacjami, które nie do końca pewnie zarządzają wykorzystywaną przez siebie pamięcią). Jednak w wielu przypadkach można uzyskać znaczącą poprawę wydajności komputera, ustawiając stałą wielkość pamięci wirtualnej. Taką operację najlepiej wykonać przy okazji defragmentacji twardego dysku.                                                      (Strona 3 z 3)

Najpierw należy ustawić wielkość pamięci wirtualnej na 0 (tak, zero!). Następnie powinna zostać uruchomiona defragmentacja twardego dysku (Start | Programy | Akcesoria | Narzędzia systemowe | Degramentator dysków). Po jej zakończeniu ponownie przejdź do opcji pamięci wirtualnej i ustaw zarówno minimalny, jak i maksymalny jej rozmiar na tę samą wartość, np. 200 MB w naszym przykładzie. Jaka jest korzyść z takiej operacji? Pamięć wirtualna o stałym rozmiarze jest przechowywana na twardym dysku w postaci pojedynczego pliku i dostęp do jej różnych części jest szybszy.

Procesy

Windows XP daje znacznie większą kontrolę nad procesami użytkownika i działającymi w tle procesami systemowymi. Skrót [Cltr Alt Del], do niedawna utożsamiany wyłącznie z awaryjnym zamykaniem programów i restartowaniem systemu operacyjnego, umożliwia obecnie przyspieszenie wykonywania wybranych programów.
Jak to możliwe? Windows XP udostępnia opcję ustalania priorytetu przypisanego danemu procesowi. Użyj skrótu [Ctrl Alt Del], a następnie na karcie Procesy, odszukaj nazwę programu, którego działanie chcesz przyspieszyć. Kliknij wybraną pozycję prawym przyciskiem myszy i z menu podręcznego wybierz opcję Ustaw priorytet, a następnie wybierz wartość Powyżej normalnego lub Wysoki. Zdecydowanie odradzamy jednak przypisywanie procesom użytkownika priorytetu Czasu rzeczywistego. Tak wysoki priorytet zarezerwowany jest właściwie tylko dla procesów systemowych, np. kontrolujących dostęp do dysków.

Ukryte pokrętła

Niczym w dobrej grze przygodowej, w Windows XP znaleźć można ukryte pokrętła i dźwignie umożliwiające zmianę wielu jego ustawień. Jednym z takich ukrytych pokręteł jest edycja ustawień grup. Wybierz Start | Uruchom, wpisz gpedit.msc i naciśnij [Enter].

Co można zrobić za pomocą gpedit.msc? Przejdź np. do gałęzi Konfiguracja komputera | System. Klikając dwukrotnie pozycję Wyłącz funkcję Autoodtwarzanie na liście w prawej części okna, zaznaczając opcję Włączone i klikając przycisk OK, możesz wyłączyć irytującą funkcję odtwarzania każdej płyty CD i DVD włożonej do napędu. Oczywiście słowo "Włączone" dotyczy tutaj uruchomienia opcji, a nie włączenia autouruchamiania. To trochę mylące: mamy do czynienia z włączeniem wyłączenia autouruchamiania... ale to przecież polskie Windows XP.

Narzędzie msconfig umożliwia m.in. wyłączenie niepotrzebnych aplikacji

Możesz także w prosty sposób wyłączyć powitalne okno Windows XP. Przejdź do gałęzi Konfiguracja komputera | Szablony administracyjne | Logowanie i włącz opcję nie wyświetlaj ekranu powitalnego Wprowadzenie po zalogowaniu.

Warto także otworzyć gałąź Konfiguracja użytkownika | Menu Start i pasek zadań. Możesz tutaj wygodnie i szybko zmienić wygląd menu Start - tak by odpowiadało każdym, nawet najbardziej wyszukanym wymaganiom. Włącz np. opcje Usuń ikonę Moje obrazy z menu Start i Usuń ikonę Moja muzyka z menu Start, aby pozbyć się tych rzadko używanych opcji.

Pamiętaj także o najstarszym narzędziu systemowym - wierszu poleceń z czasów MS-DOS, który nawet w Windows XP bardzo się przydaje. Umożliwia uruchamianie poleceń, których używanie za pomocą menu Start | Uruchom jest wyjątkowo niewygodne. Jak uruchomić wiersz poleceń? Przejdź do Start | Programy | Akcesoria | Wiersz polecenia. Jest także prostsza metoda: przejdź do Start | Uruchom, wpisz cmd i naciśnij [Enter]. Możesz teraz skorzystać z takich poleceń, jak netstat -a, które wyświetli listę zdalnych komputerów połączonych z Twoim.

Usługi

Jedno z "ukrytych pokręteł" w Windows XP to services.msc. Umożliwia ono zarządzanie usługami systemowymi i dostosowanie ich do własnych potrzeb. Modyfikacje w ustawieniach usług przeznaczone są raczej dla zaawansowanych użytkowników Windows XP, ale kilka opcji może zmienić każdy, nawet rozpoczynający pracę z tym systemem.

Przejdź do Start | Uruchom, wpisz services.msc i naciśnij [Enter]. Dopasuj rozmiar okna Usługi tak, aby wygodnie przeglądać długą listę różnorodnych usług. Kilka ze znajdujących się tam pozycji można z powodzeniem wyłączyć. Odradzamy jednak eksperymentowanie i np. zatrzymywanie usługi Instrumentacja zarządzania Windows - wiele programów może przestać działać!

Aby zatrzymać usługę, kliknij odpowiednią pozycję prawym przyciskiem myszy i wybierz Zatrzymaj z menu podręcznego. Aby wyłączyć usługę, wybierz z tego samego menu opcję Wyłącz. Zatrzymanie usługi jest bezpieczniejsze od jej wyłączenia. Pamiętaj też, aby raczej pozostawić w spokoju wszystkie usługi, które są uruchamiane automatycznie przy starcie systemu (sprawdź kolumnę Tryb uruchomienia).