Górecki Mirosław, Hospicjum w służbie umierających.pdf

CzęśćV

RozdziałXXVI

Hospicjumwsłużbieumierających

MirosławGórecki

GenezaopiekihospicyjnejWspółczesnakoncepcjaopiekihospicyjnejZasadyopieki

hospicyjnej Główne typy opieki hospicyjnej Rola opieki hospicyjnej w życiu

społecznym.

1Człowiekwobliczuśmierci

Egzystencjaludzkajestściślezwiązana- mówiącsłowamiKarlaJaspersa - z sytuacjami

granicznymiczylitymimomentamiwżyciuczłowiekawktórychujawniasięijest

przeżywananiepewnośćinietrwałośćludzkiegoistnieniaJednąztychsytuacjijest

śmierćktórejniemożnaprzezwyciężyćPozostajeprzyjąćjątakąjakajestTylko wtedy

możnawyzbyćsięzwiązanychzniąlękówiobawŚmierćniejest przypadkiem, lecz

koniecznościąwpisanąodurodzeniawprzyszłośćkażdegoczłowiekaJejświadomość

pojawia się wraz z indywidualnością człowieka wraz z kształtowaniem się

poszczególnych indywidualności z narodzinami człowieka jako osoby. Epoki

historycznebogatewniezwykłeindywidualnościdoznająobsesjiśmierci

Człowiekwspółczesnydalekijestodracjonalnejrefleksjinadśmierciąiuznaniajej

naturalnościStajewobecniejbezradnyibezbronnyStantenjestprzedewszystkim

wynikiemkurtynycywilizacyjnejktórazacenęzakłamanegoobrazużyciaprzesłania

problemyśmierci iumieraniazakłócająceidyllicznąwizjęegzystencjiludzkiejŚmierć

została wyrzucona pod koniec XIX wieku nawet poza krąg wiedzy lekarskiej, z

wyjątkiem przypadków należących do medycyny sądowej i uznana za chwilową

porażkęnauki1

Medycyna nastawiona na wyleczenie chorego zaniedbała funkcję opieki nad

umierającymiZpomocąkonającymwbóluiosamotnieniuprzyszłaopiekahospicyjna

Początki opieki hospicyjnej

Idea opieki nad umierającymipowstałaniemaluzaranialudzkości We wszystkich

społeczeństwachstarożytnychistniałypewneformyopieki i udzielania pomocy osobom

chorymiumierającymDopierojednakchrześcijaństwoktórewydałozsiebiedoktrynę

miłosierdziaopartąnawszechogarniającejmiłościbliźniegoprzyczyniłosiędoich

rozwoju i nadałoimcharakterinstytucjonalny 2 .

Jużuchwałysoborunicejskiego(325r)postanowiłyżekażdemiastopowinnoposiadać

przytułekdlawszelkiegorodzajuludzipotrzebującychpomocy- ubogichpielgrzymów

chorychatakżeumierającychMiałbyćonpołożonypozamiastemipozostawaćpod

nadzorem diakonaFakt ten zainicjował powstanie w IV w. licznych oryginalnych

instytucjiktórerozwinęłysięnaogromnąskalęwpóźniejszychwiekachPrzytułkite

byłyzakładaneprzezosobyduchownenajczęściejbiskupów osobyświeckieapóźniej

takżeprzezzgromadzeniazakonne (benedyktyni, augustianie, kamilianieelżbietanki)

którychregułynakazywałyminpoświęcaniesięchorym 3 .

Pomoc na rzecz chorych i umierających świadczyły także bractwa kościelne,

konfraternie, znane od IV w. jako kultowo-ascetyczne i zadaniowe organizacje laikatu,

którerozwijałysięnaprzełomiewiekówXIIiXIIIzniebywałymdynamizmem(np

szpitalnebractwośwDuchaBractwoMiłosierdzia)

Największy rozwój instytucji charytatywnych typu hospicjum następuje w

Średniowieczu a szczególnie w X i XII w. 4 Przemiany społeczno-gospodarcze

powodujące migrację ludności wiejskiej do miast częste pielgrzymki do miejsc

kultowychidoZiemiŚwiętejorazliczneklęski (głódepidemietrąduidżumypożary)

przyczyniałysięwtymokresiedopowstaniagłównieprzyklasztorachikościołach„izb

gościnnych"(stądpochodzinazwahospicjumłacińskiesłowo hospes znaczy „gość")W

izbachtychpielęgnowanochorychpielgrzymówiotaczanoopiekąprzezokresich

niemocy. W przypadku śmierci organizowano pogrzeb i chowano zmarłego na

miejscowymcmentarzuOpiekawtychschroniskachobejmowałapielęgnacjęciałaitro-

skęopotrzebyduchowechoregoSprawowanabyłaprzezduchownychiświeckich

3. Współczesna koncepcja opieki hospicyjnej

W czasach nowożytnych działalność hospicyjna została zapoczątkowana przez

irlandzkieSiostryMiłosierdziaktórew1879rzałożyłyiprowadziłyHospicjumNaszej

Pani (Our Lady's Hospice) w Dublinie, aw1905rrównieżHospicjumśwJózefaw

Londynie. Jednak dopiero Cicely Saunders opracowała pełną rozwiniętą koncepcję

opiekihospicyjnejdostosowanądowspółczesnychwarunkówpotrzebimożliwościW

1967 r założyła ona w Londynie specjalistyczny ośrodek opieki nad chorymi

umierającyminanowotwory- HospicjumśwKrzysztofa (St Christopher's Hospice). O po-

trzebietakiejplacówkiprzekonałasięwczasieswojejwieloletniejpracypielęgniarskiej

tlekarskiejSamaCSaunderswiążetęinicjatywęzosobąpolskiegolotnikaDawida

Taśmy 5 Umierałonwwielkimbóluwwieloosobowej sali szpitalnej, z dala od ojczyzny,

beznikogobliskiegoPodwpływemprowadzonychznimrozmówzrodziłasięidea

zbudowania specjalnego szpitala dla chorych w okresie terminalnym 6 wktórymbyłyby

zapewnionegodnewarunkiopiekiiludzkaobecnośćprzyumieraniuCSaunderspra-

gnęłarównieżpoświęcićswojesiłynawypracowaniemetoduśmierzaniabóluDawid

Taśmaporuszonytąmyślązapisałprzedśmierciąnatencelwszystkie swoje niewielkie

oszczędności

Hospicjum śwKrzysztofawypracowałowtokuwieloletniejpracymodelowąformę

opiekinadumierającymiObecnieinstytucjatauznawanajestzawzorcowąPełnirolę

światowego centrum szkoleniowego Zajmuje się kształceniem nowych kadr

medycznychdlainnychośrodkówtegotypunacałymświecie

Idea hospicjówupowszechniłasięW1987 r. byłojużwWielkiejBrytaniiponad100

hospicjówstacjonarnychZaczęłyteżpowstawaćpodobneinstytucje w innych krajach

Europy Zachodniej, w Ameryce Północnej (w 1991 r w Stanach Zjednoczonych

funkcjonowałoponad1700hospicjów)AustraliiJaponiiRepublicePołudniowejAfryki

Opieka hospicyjna opiera sięnakilkupowszechnieprzyjętychzasadach

Zasada pierwsza:

Leczenie ukierunkowane jest na objawy choroby (bólwymiotyosłabienie zaparcia,

dusznościdepresja itp). Blisko 60%pacjentówzzaawansowanąchorobąnowotworową

cierpizpowodusilnegobóluWwiększościprzypadkówudajesięgousunąćaw

każdymraziebardzozmniejszyćpodwarunkiemdokładnegorozpoznaniaetiologiiPrzy

takim leczeniu chory zachowuje przytomnośćiświadomieprzeżywaostatniokresżycia

W opiece nad umierającymopróczuśmierzaniabóluizniesieniawszelkich innych

objawówchorobybardzoważnąrzecząjestopiekapsychiczna i duchowa. Chory cierpi

nietylkozpowodudolegliwościsomatycznych, ale i psychicznych, takich jak poczucie

opuszczeniaibezradnościlękprzedbólemprzedhospitalizacjączyobawaorodzinę

Dlatego oprócz środków przeciwbólowych hospicjum powinno dysponować

personelemktóryzawszemaczasnacierpliwewysłuchaniechoregoumietaktownie

usługiwaćzpełnymzaangażowaniemispokojemPodejmującsiętegonależysobie

przedewszystkimzdaćsprawęzeznaczeniaicelurozmowyMaonabowiemsłużyć

umacnianiu pacjenta i jego świadomości Nie może zatem prowadzić do jego

ubezwłasnowolnienia ani ograniczenia w jakikolwiek sposób prawa do

samostanowieniaJejcelemjestułatwieniepacjentowirealnegowgląduwewłasną

sytuacje i umożliwienie mu dokonywania wyborów według własnych rozeznań

moralnychiocenyswegopołożeniaUczestnictwowproblemachdrugiegoczłowiekanie

polegaprzecieżnarozwiązywaniujegosprawzaniegoidlaniegoalenapomaganiumu

wdążeniudozrozumieniaisamodzielnegozaradzeniaswoimtrudnościom

Rozmowa z umierającym wymaga ponadto rygorystycznego przestrzegania

dodatkowychregułPopierwszeinicjatywamusiwyjśćodwspomaganegoOdniegoteż

zależyjejtreśćionkierujejejprzebiegiemNienależywyjaśniaćmuniczegoocosam

niepytainigdynienależyudzielaćkłamliwychodpowiedzinazadawanepytaniaWtej

sytuacjiostrościprawdyniełagodzisięprzezjejomijaniealeprzezsposóbwjaki

zostaje odkryta i pomoc w jejprzeżyciuDrugaregułatejrozmowydomagasiębowiem

zapewnieniaumierającegożezestronyopiekującychsięnimosóbzostaniezrobione

wszystkocotylkomożemupomóciżeniezostaniepozostawionysamsobieZtym

wiążesięregułatrzeciaktóranakazujepodtrzymywaniekontaktunawetwówczasgdy

niemaszansnaporozumieniesięzapośrednictwemsłowaZawszezostajejeszcze

życzliwaobecnośćwrazzewszystkimimożliwymiprzejawamiwspółodczuwania

Zasada druga:

Pacjent hospicyjny traktowany jest jak osoba, a nie jak jednostka chorobowa, „rzecz"

którąnależyuratowaćwyleczyćImplikujeto

- nienaruszalnośćjegogodnościludzkiejktórawtymwypadkupoleg a na zapewnieniu

godnychczłowiekawarunkówsocjalno-bytowychoraznatraktowaniuumierającego

dokąd zachowuje świadomość jako osoby zdolnej do podejmowania decyzji i do

określaniakształtuatakżezakresuopieki

- prawo do poszanowania oraz ochrony własnejtożsamościpoglądówiprzekonań

- prawo do śmierci(chodziozaprzestaniebezcelowegostosowanialekówuciążliwych

zabiegówdiagnostycznychiinterwencyjnychktórychdziałanieprzedłużałobybolesny

proces umierania — tzw. tortury reanimacyjne - albo symulowanie kontynuowania

procesu terapeutycznego ze szkodą dla zabiegów pielegnacyjno-opiekuńczych i

paliatywnych),

- prawo do życia(problemeutanazji)

Zasada trzecia:

Integralnączęściąopiekinadumierającymjestopiekanadjegorodziną zarównow

czasiejegochorobyjakipośmierciTrzebaumiećwysłuchać nie tylko chorego, lecz

równieżosobymubliskiektóreczęstoodczuwająnaglącąpotrzebęwypowiedzeniasię

zwierzeniasiękomuśZresztąwtychchwilachniepokojurodzinynietyleszukają

wyjaśnieńczyradilechodziimowymianęmyśliserdecznąrozmowęktórajeślisięnią

dobrzepokierujepozwolizłagodzićichwewnętrznąrozterkęWieleosóbpośmierci

najbliższychniemożeporadzićsobiezwłasnąrozpacząipoczuciemwinyWtakich

sytuacjachpracownikhospicyjnypowiniennailetomożliweusunąćtopoczuciewiny

któreniekiedyjestirracjonalne

Zasada czwarta:

Polega na włączeniurodzinydoopiekinadchorymDoetosuśrodowiskarodzinnego

należy pielęgnowanie swoich najbliższych aż do śmierci Jest to odczuwane, jako

podstawowapowinność moralnaOddaniechoregopodopiekęzespołuhospicyjnegolub

doszpitalaniecałkiemodtejpowinnościzwalnia

W pielęgnacjęchorychpowinnybyćwłączonetakżedzieciNienależyizolowaćichod

umierających- cobardzoczęstosięzdarza, ale pozwolićimpozostaćprzynichWten

sposóbbędąmogłyoswoićsięześmierciąoraztraktować umieranie, jako naturalną

częśćżycia

Zasada piąta:

Opieka nad chorym prowadzona jest przez zespółpracownikówhospicyjnych nawzajem

siebiewspierającychJednaosobaniejestwstaniezaspokoićwszystkichfizycznych

psychicznych i duchowych potrzeb umierającego Istnieje potrzeba działania

zespołowego lekarza pielęgniarki księdza i wolontariuszy bez wykształcenia

medycznego Ci ostatni to osoby w różnym wieku o różnych zawodach różnym

wykształceniu Nie znaczy to że każdy nadaje się do sprawowania opieki nad

umierającymiCiągłykontaktześmierciąwymagaodpowiedniejdojrzałościpsychicznej

wewnętrznegospokojucierpliwościtolerancjiOsobyzgłaszającesiędo hospicjów

podlegająwięcpewnejselekcjiNaogółeliminujesiętychktórzyprzeżywająjeszcze

żałobępoosobiebliskiejlubprzeżyłyostatniojakiśdramatosobistyzakładasięże

wolontariuszepowinnigłówniepomagaćumierającymaniesobieCiktórzynieczują

sięnasiłachtowarzyszyćumierającymachcąpomagaćmogąwłączyćsięwprace

organizacyjne.

Zasada szósta:

Opieka hospicyjna ma charakter ciągły zapewniony przez stały skład personelu

opiekującegosiępacjentemniezależnieodtegoczyprzebywa on w domu, w hospicjum

czy w szpitalu. Hospicjum nie jest, bowiem dochodzeniem do chorego, ale

towarzyszeniem mu.

Zasada siódma:

Personel opiekującysięchorympowinienbyćdostępnywkażdejchwilibezwzględuna

porędniainocyzarówno dla pacjenta, jak i jego rodziny.

4. Główne typy opieki hospicyjnej

Hospicja musząpowstawaćwszędziechoćichorganizacjawnaturalnysposóbzależeć

będzie od kultury i warunków właściwych danemu społeczeństwu formacji ludzi

którzyjetworząnabytychdoświadczeńrodzajumedycynyjakąsięposługująisamego

pojmowania śmierci Pomijając zwyczajowe spontaniczne formy opieki nad

umierającymiichzinstytucjonalizowanepostaciedasięsprowadzićdodwóchgłównych

typów

a) hospicja stacjonarne - przeznaczone dla tych chorych, którzysązupełniesamotni

bezdomnibądźwymagającałodobowejspecjalistycznej opieki,

b) zespołydomowejopiekihospicyjnejzłożonezlekarzypielęgniarekwolontariuszy

bez wykształcenia medycznego i księdza prowadzące opiekę nad chorymi w ich

domach.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: