rozjazdy (6).pdf

MAKIETA

Rozjazdy na makiecie (6)

Ostatniączęśćcyklupoświęcęponowniegeometriirozjazdówipołączeń

rozjazdowych.Dotyczyćbędzieonarozjazdówzwanychłukowymi.Podam

teżkilkapodstawowychinformacjidotyczącychrozjazdówstosowanychna

kolejachwąskotorowych.

Fot. 1. Rozjazd łukowy jednostronny woryginale.

c h.Ichdefini

cja jest następująca: rozjazdami łukowymi

nazywamytakierozjazdy,wktórychobatory,

zasadniczy izwrotny, są odpowiednio wygię

te. Gdy oba tory są wygięte wtym samym

kierunku,rozjazdnazywasięrozjazdemjedno

stronnym (fot. 1), gdy zaś oba tory są wygię

te wprzeciwnych kierunkach, wówczas roz

jazdbędzierozjazdemłukowymdwustronnym

(fot. 2). Rozjazdy łukowe wykonuje się zroz

jazdów zwyczajnych (podstawowych) przez

wygięcie toru zasadniczego rozjazdu podsta

wowego do odpowiedniego promienia. Pro

mień toru zwrotnego wrozjeździe łukowym

jest ściśle uzależniony od promienia toru

zwrotnego rozjazdu pods tawowego. Tyle

mówi definicja.

Modelowerozjazdyłukoweprodukowane

są przez wielu producentów branży modelar

skiej.WymienićnależychoćbywyrobyTilliga

(nr kat. 85361, 85362, 85311, 85312,

85331, 85332, 85371, 85372, 85380,

85382) lub Roco (nr kat 42464, 42465,

42470, 42471, 42476, 42477). Wszystkie

onemająjednakzasadnicząwadę:producen

ciustalili„sztywno”promieniełukówtychroz

jazdów iniejako wykonali ich łukowanie za

nas(rys.1).Pasująwięconejedyniedołuków

ościśle określonych promieniach, zgodnych

zpromieniaminarzuconymiprzezwytwórców

modelowych rozjazdów. Dodać jeszcze nale

ży,żewwiększościtychrozjazdówwystępują

promienie toru zwrotnego zupełnie nie satys

fakcjonujące modelarzarealistę, wynoszące

maksymalnie500mm.FirmaTilligwyprodu

kowała ostatnio rozjazd do samodzielnego

montażu isamodzielnego łukowania (rys. 2).

Nosi on numer katalogowy 85450 isymbol

W3, jednak zuwagi na promień iskos nada

ozjazdów łuk

w łukow y

w yc h

c h

je się głównie do wyginania go na rozjazd

łukowydwustronnyidotakiegozastosowania

mogę go śmiało polecić.

Jak jednak wykonać dobry rozjazd łuko

wyjednostronnynamakiecie?Należy–wzo

remoryginału–wygiąćrozjazdpodstawowy,

czyli zwyczajny, do odpowiedniego promie

nia.Nimjednakrozpoczniemywyginanieroz

jazdu musimy wiedzieć, że do tej operacji

nadająsięjedynierozjazdy,wktórychłuktoru

zwrotnego występuje na całej długości roz

jazdu(patrzrys.1wŚK1/2004),apromień

toruzwrotnegorozjazdupodstawowegojest

natyleduży,żemożliwejestjegozmniejsza

nie podczas łukowania go na rozjazd jedno

stronny.

Zacznijmy od obliczenia promienia łuku

wtorze zwrotnym rozjazdu. Jak podano to

wdefinicji, promień ten (nazwijmy go R 2 ) za

leżnyjestodpromieniatoruzwrotnegowroz

jeździe podstawowym, czyli prostym (określ

mygojakoR )iodpromienia,dojakiegołuko

wać będziemy tor zasadniczy (R 1 ). Nie wda

jąc się wrozważania teoret yczne isposób

wyprowadzenia wzoru podam, że:

Fot. 2. Rozjazd łukowy dwustronny woryginale.

Już ztych podstawowych rozważań wi

dać, że projektowanie rozjazdów łukowych

jest nie lada sztuką wymagającą dobrej zna

jomości geometrii. Dla potrzeb modelarskich

wystarczyjednaknarysowaćośtoruzasadni

czego (według zasady podanej przy wyzna

czaniułukówodstycznej–ŚK1/2003),czyli

łukozadanympromieniuR 1 ,obliczyćpromień

łuku toru zwrotnego (zgodnie zprzedstawio

nymi powyżej wzorami) inarysować (wg tej

samejzasady)drugiłukoobliczonympromie

niu R 2 , st yczny do pier wszego łuku. Teraz

pozostaje już tylko wygiąć modelowy rozjazd

dopromieniaR 1 iułożyćgonazaprojektowa

nejositoruzasadniczego.Torzwrotnyrozjaz

du powinien znaleźć się na wyznaczonej osi

toru zwrotnego (rys 3). Oczywiście, aby wy

gięcie rozjazdu zwyczajnego było możliwe,

należy najpierw przygotować modelowy roz

jazd do łukowania. Wtym celu proponuję

porozcinanie plastikowych łączników pomię

dzypodrozjazdnicami–tak,jakczyniątopro

ducenciwtorachtypu„flex”,przeznaczonych

zzałożenia do wyginania (rys. 4). Po takiej

operacjirozjazdmożnabędziewygiąćiułożyć

nazaprojektowanejosi.Oczywiścieprzypomi

dla rozjazdów dwustronnych

dla rozjazdów jednostronnych.

We wzorach tych wielkość oznaczona

jakotjestdługościąstycznychłuku,októrych

była mowa wczęści 1 (ŚK 1/2004).

Rys. 1. Rozjazdy łukowe wwielkości H0 produkcji Tilliga iRoco.

Świat kolei 6/2004

Zacznijmyodrozjazdó

ozjazdó

w łuk

w y

Świat kolei 6/2004

MAKIETA

nam ostosowaniu odpowiedniego typu roz

jazdu,którymusiposiadaćmożliwiedużypro

mień imały skos. Doświadczenia autora do

wodzą, że wwielkości H0 udaje się to wyko

nać przy użyciu rozjazdów 10 o RocoLine.

Jeżelichcemywykonaćpołączenietorów

na łuku dwoma rozjazdami łukowymi, to za

gadnienie staje się jeszcze trudniejsze. Kto

chciałby„pobawić”sięwprojektowanietakich

układów połączeń, tego odsyłam do książki

W.RzepkiRozjazdyłukowewplanieiprofi

lu. Uprzedzam, że jest to trudna literatura

ichociaż odnosi się do prawdziwych torów

irozjazdów,topodanetamzasadykształtowa

nia układów geometrycznych dotyczą także

modeli. Wszak geometria jest taka sama, czy

to wskali 1:1, czy też wwielkości H0 lub N.

Dodam, że układanie rozjazdów łukowych

zprzechyłkąpowoduje,żemusząsięonezna

leźć na płaszczyźnie, która stanowi boczną

ścianę stożka (rys. 5).

W związku ztym, że część modelarzy

tworzy makiety kolei wąskotorowej, zmyślą

onich kilka ostatnich zdań tego artykułu po

święcamrozjazdomwąs

Rys. 2. Rozjazd do samodzielnego montażu iłukowania (prod. Tillig).

w y m.Rozjazdy

tenaprawdziwejkoleimająznaczniemniejsze

promienie iz reguły także większe skosy niż

rozjazdy normalnotorowe (rys. 6). Podobnie

jest wmodelach. Wprzypadku budowy ma

o row y m

w y m

Rys.3.Układanierozjazdułukowego(jednostronnego)na

zaprojektowanychosiachtorów.

Rys.4.Przygotowywanierozjazduzwyczajnego

dołukowania–wycinaniełącznikówpomiędzy

podrozjazdnicami.

kiety wwielkości H0e iH0m polecam rozjaz

dy 18 o produkowane przez Tilliga (nr kat.

85631, 85632, 85637, 85638), awH0e

rozjazdy 15 o Roco (nr kat. 34411, 34409).

Wszystkie one mają metalowe krzyżownice,

cojestszczególnieważnedlauzyskaniapłyn

ności jazdy małych lokomotyw oniewielkiej

liczbieosi(rys.7).Odradzamstosowaniaroz

jazdów od Nki jako elementów wwielkości

H0e.Odrazubędziewidocznaróżnicawwy

miarach podrozjazdnic iwich rozstawie. Na

taką adaptację mogą sobie pozwolić jedynie

bardzo doświadczeni modelarze (taki sposób

zastosował na swej makiecie np. A. Sadłow

ski, uzyskując wten sposób rozjazdy 10 o

wH0e,alewyciąłprzytymczęśćpodrozjazd

nic,ainneumiejętniezamaskowałpodsypką).

Modelar zom, któ rzy chcieliby odtwo r zyć

wminiaturze sploty torów normalnych iwą

skich, polecam stosowanie skrzyżowań iroz

jazdów firmy Tillig.

Rys. 5. Połączenie torów równoległych dwoma roz

jazdami łukowymi zprzechyłką – idea ułożenia roz

jazdównapłaszczyźniebocznejstożka.

W ten sposób kończę cykl poświęcony

rozjazdomnamakieciekolejowej,będącejre

alistycznym odwzorowaniem prawdziwej ko

lei. Czytelnikówmodelarzy pragnących po

dzielićsięswoimidoświadczeniamizwiązany

mi zbudową takiej makiet y zachęcam do

przedstawienia swoich dokonań na łamach

Świata Kolei, awszystkich chcących zgłębić

tentematproszęolistylubkontaktemailowy.

Leszek Lewiński

l.lewinski@wp.pl.

Rys. 6. Plan rozjazdów wąskotorowych dla szerokości toru 750 mm.

Rys. 7. Rozjazdy wąskotorowe H0m. iH0e produkcji firm Tillig iRoco.

Świat kolei 6/2004

ozjazdomwąs

ozjazdomwąskoto r

o r

Świat kolei 6/2004

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: