Brak: 59
PSYCHIATRIA
Skrypt dla studentów VI roku Wydziału Lekarskiego
Zebrane i opracowane przez KS
Autorzy
Dorota C.: 1, 11, 21, 31, 41, 51, 61, 71, 81
Ewelina G.: 2, 12, 22, 32, 42, 52, 62, 72, 82
Klaudia K.: 3, 13, 23, 33, 43, 53, 63, 73, 83
Wojtek K.: 4, 14, 24, 34, 44, 54, 64, 74
Andrzej M.: 5, 15, 25, 35, 45, 55, 65, 75, 85
Ewa N.: 6, 16, 36, 46, 56, 66, 76, 86
Grzesiek R.: 7, 17, 27, 37, 47, 57, 67, 87
Marysia R.: 8, 18, 28, 38, 48, 58, 68, 78, 88
Magda S.: 9, 19, 29, 39, 49, 69, 79, 89
Krzysiek S.: 10, 20, 26, 30, 40, 50, 59, 60, 70, 77, 80, 84
Kasia G.: 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98
1. Koncepcje biologicznego podłoża zaburzeń psychicznych.
Hipokrates 460-377 BC
· Zaburzenia psychiczne = patologia mózgu
· Histeria = wędrująca macica – jest najwcześniej opisywanym zaburzeniem psychicznym, które wiązano ze zgubnym wpływem braku aktywności seksualnej. Opisywano wędrowanie macicy po ciele kobiety, co miało powodować różne objawy somatyczne
· Mania, Melancholia, Phrenitis
o Zaburzenia równowagi czterech płynów – krew, czarna i żółta żółć, flegma (śluz). Na podstawie tej teorii Hipokrates wyznaczył 4 typy temperamentu człowieka:
§ flegmatyk (przewaga flegmy) – wg Hipokratesa dominującym narządem w organizmie flegmatyka jest mózg, a dominującym „humorem” – śluz
§ choleryk (przewaga żółtej żółci) – dominującym narządem jest wątroba
§ sangwinik (przewaga krwi) – osoba o optymistycznym podejściu do życia, towarzyska, otwarta. Dominującym narządem jest serce
§ melancholik (przewaga czarnej żółci) – dominującym narządem jest śledziona
Medycyna chińska
· Zaburzenie równowagi Yin/Yang – koncepcja Yin i Yang opisuje dwie pierwotne i przeciwne, lecz uzupełniające się siły
o Yin – reprezentowane przez czerń i Księżyc; oznacza bierność, uległość, smutek, chłód, zimę; symbolizuje żeński aspekt natury, introwersję oraz liczby parzyste
o Yang – reprezentowane przez biel i Słońce; oznacza siłę, aktywność, radość, ciepło, lato; symbolizuje męski aspekt natury, ekstrawersję oraz liczby nieparzyste
Rozwój modelu biologicznego w XIX wieku
· Rozwój nauki
o Pasteur, Darwin
o Kraepelin (1883) klasyfikacja zaburzeń psychicznych – dychotomia Kraeplinowska – podział chorób psychicznych na psychozy otępiające o przebiegu procesualnym i psychozy afektywne o przebiegu okresowym lub cyklicznym
o Porażenie postępujące
§ kiła
Medyczny model psychiatrii w XX wieku
· Insulinoterapia – śpiączka insulinowa – celowe wprowadzenie pacjenta w stan śpiączki w celu wybicia go z psychozy
· ELD
· Lobotomia – przecięcie połączeń płata czołowego mózgu. Usuwała wprawdzie objawy, ale rujnowała osobowość pacjenta, jego pamięć, poczucie tożsamości, a często prowadziła do zgonów podczas zabiegów
· Leki psychotropowe
Zalety modelu medycznego w psychiatrii:
· od diagnozy do terapii
o objawy → zespoły → etiologia → terapia
· traktowanie zaburzeń psychicznych jak innych schorzeń
Wady modelu medycznego:
· stygmatyzacja
· czy zawsze uszkodzenie mózgu w zaburzeniach psychicznych?
2. Psychologiczne koncepcje zaburzeń psychicznych
Terapia histerii. Histeria to dawne określenie zaburzeń, które obecnie można zaliczyć do dysocjacji, konwersji, ale głównie różnego rodzaju zaburzeń nerwicowych. Cechuje ją nadmierna ekstrawersja, emocjonalność, płaczliwość, demonstracyjność zachowań, które są powodowane nieuzasadnionym lękiem o funkcjonowanie danej części własnego ciała.
Anton Mesmer (1734-1815) był lekarzem austriackim, twórcą koncepcji magnetyzmu zwierzęcego i systemu leczniczego zwanego mesmeryzmem (magnetyzmem – pseudonaukowa, popularna na początku XIX wieku teoria zakładająca istnienie emitowanych przez żywe organizmy fluidów odpowiedzialnych u ludzi za uczucia i sympatie).
Jako dziecko przygotowywał się do stanu duchownego w jezuickim gimnazjum, po którego ukończeniu jednak postanowił zmienić plany – zaczął studia na Uniwersytecie Wiedeńskim, gdzie uzyskał stopień doktora medycyny. Mając 19 lat był obecny przy wypadku, w którym jednemu z drwali drzewo zmiażdżyło nogę. Podobno, gdy przesuwał ręką ponad raną, ta przestawała krwawić. Zainteresował się on zjawiskiem przepływu energii w organizmie. Z uwagi na ekscentryczność swoich praktyk musiał opuścić Austrię. W 1778 przybył do Paryża, gdzie kontynuował swoją pracę. Sednem jego poglądów było istnienie tajemniczego fluidu. Zdaniem Mesmera choroba była spowodowana zaburzeniami w rozprzestrzenianiu fluidu. Magnetyzer oddziałując na chorego przywraca stan harmonii fluidu, co skutkowało pojawieniem się „napadu” (konwulsji). Mesmer był przekonany, że jego metoda ma podstawy fizjologiczne, a fluid istnieje, podobnie jak energia elektryczna czy magnetyczna.
Mesmer w czasie pracy posługiwał się balią, w której znajdowały się kawałki szkła, opiłki żelaza, pręty metalowe. Balia wypełniona była wodą, a pojedyncze końcówki wspomnianych prętów wystawały ponad wodę tak, że chorzy mogli ich dotykać. Chorzy byli połączeni sznurem, który umożliwiał przepływ fluidu. Mesmer dotykał chorych w różnych miejscach, przyciskał swoje kolana do ich kolan, pocierał dużymi palcami o ich palce, co przyczyniało się do powstania napadu. Kobiety były przyjmowane także pojedynczo na osobności.
Jego działalność wywołała sprzeciw wielu osób już to z uwagi na brak naukowych podstaw do takiej działalności, już to z uwagi na możliwość nadużyć seksualnych. Z tego względu Ludwik XVI powołał komisję, której zadaniem było zweryfikować istnienie fluidu. W 1784 w raportach komisja zaprzeczyła możliwości istnienia fluidu, potępiając jednocześnie działalność magnetyzera. Mesmer opuścił Francję krótko po ogłoszeniu werdyktu komisji, jego uczniowie nadal rozwijali jego metodę.
Magnetyzm zwierzęcy to pojęcie stworzone przez Mesmera dotyczące postulowanego przez autora zjawiska wpływu sił przyciągania ciał niebieskich na „nerwy istoty żywej". Magnetyzm zwierzęcy – według twórcy pojęcia – ma mieć wiele wspólnych cech z ładunkiem elektrycznym: można go gromadzić, przechowywać, przesyłać na odległość. Tak jak fale elektromagnetyczne są efektem przemieszczania się ładunku elektrycznego, tak magnetyzm zwierzęcy jest skutkiem przemieszczania się specjalnego fluidu. Fluid ten występuje w dwóch rodzajach:
· elektryczność szklista – o ładunku dodatnim
· elektryczność żywiczna – o ładunku ujemnym
Magnetyzm zwierzęcy można było wzmacniać, podlegał on prawom odbicia.
Działanie fluidu ma wprowadzać ład w zaburzoną strukturę, a efekty działania fluidu są podobne do efektów działania prądu: fluid wywołuje leczący atak, przy czym atak jest zgodny z objawami choroby, czyli np. epileptyk ma atak padaczki, a astmatyk ma atak duszności.
Jean - Martin Charcot (1825-1893) – francuski lekarz neurolog, jeden z twórców psychiatrii. W 1848 ukończył studia medyczne i zaczął pracować na oddziale Rayera (prywatny lekarz Napoleona III) w Salpêtrière. W 1856 został lekarzem szpitalnym, a w 1860 – zastępcą profesora. Dzięki wsparciu Rayera w 1862 został kierownikiem oddziału w szpitalu Salpêtrière. W roku 1870 przejął, jako najstarszy lekarz, nowo utworzony oddział epileptyków zwykłych, gdzie pokaźną liczbę pacjentek stanowiły histeryczki (z uwagi na podobieństwo napadów i brak widocznych uszkodzeń organicznych). Uważał, że histeria jest schorzeniem neurologicznym spowodowanym dziedziczną wadą układu nerwowego. Powiązał też ze sobą psychologię i fizjologię, histerię i traumatyczne doznania. Dowiódł jednak, że najlepszym lekiem na histerię jest ignorowanie zachowań i koncentrowanie się na przyczynach. Pacjenci, jak zauważył, cierpieli z powodu permanentnego napięcia, spowodowanego problemami seksualnymi, urazami psychicznymi, obawami ekonomicznymi, konfliktami religijnymi i obawą przed wykorzystaniem przez rodzinę. W niektórych przypadkach histeria była spowodowana chorobą psychiczną, obrażeniami CUN, chorobą somatyczną. Uczniami Charcota byli m. in.: Zygmunt Freud, Józef Babiński, Pierre Janet, Gheorghe Marinescu, Georges Gilles de la Tourette, Ernő Jendrassik, Kinnosuke Miura i Alfred Binet.
Sigmund Freud (1856-1939) – był twórcą psychoanalizy, którą traktował jako metodę terapeutyczną. Metoda terapii zaburzeń psychicznych oparta na założeniach teorii psychoanalizy zakłada, że podstawową przyczyną powstania objawów nerwicowych jest nieświadome wspomnienie, z którym wiążą się silne emocje, powstałe w sytuacji traumatycznej. Świadome „ja” nie pozwala na zaakceptowanie tego wspomnienia i odpowiednie odreagowanie emocji z nim związanych. W efekcie tego stanu rzeczy emocje te muszą szukać innej drogi ujścia. Tą drogą okazują się być objawy neurotyczne. Zatem celem psychoanalizy jako metody terapeutycznej jest przywrócenie do świadomości tych wspomnień. Terapię prowadzi się poprzez analizę takich tworów psychiki jak czynności pomyłkowe, marzenia senne, objawy nerwicowe, fobie, swobodne bezsensowne skojarzenia, natręctwa myślowe. Wszystkie te twory łączy to, że są elementem psychicznym, jednakże obcym świadomości, czyli związane są z nieświadomością. Odpowiednio prowadzona analiza prowadzi do uświadomienia sobie aktywnego, nieświadomego wspomnienia, w efekcie usunięcia źródła nerwicy.
Freud wyodrębnił następujące struktury osobowości:
· „Id” – dziedzinę naturalnych popędów i instynktów. Kieruje się zasadą przyjemności
· „Ego” – instancję zwróconą przede wszystkim w kierunku świadomości, odzwierciedlającą treści dane świadomemu postrzeganiu
· „Superego” – stanowi wewnętrzną reprezentację wartości moralnych i ideałów uznawanych przez daną społeczność. Jest instancją moralną, dążącą do doskonałości. Główne funkcje „superego” to hamowanie impulsów „id”, przekonywanie „ego”, aby cele realistyczne zastąpiło moralnymi
Behawioryzm (XX wiek)
Założenia behawioryzmu:
· jakkolwiek kierunek ten nie neguje występowania zjawisk psychicznych, twierdzi, że są one swoistymi, ubocznymi efektami działania mózgu, których nie da się skutecznie badać metodami naukowymi, gdyż są one niedostępne obserwacji
· dlatego, jeśli psychologia ma być rzetelną nauką, musi się ograniczyć do mierzalnych, jasno zdefiniowanych eksperymentów...
kasiula264