Wykład 3
1.Charakterystyka morfologiczna i funkcjonalna kończyny górnej.
2.Elementy szkieletowe kończyny górnej świadczące o jej przystosowaniu do funkcji chwytnej.
Kościec kończyny górnej :
Podstawa tj. obręcz barkowa (obojczyk + łopatka)
Część wolna :
- odcinek bliższy (k.ramieniowa),
- odcinek środkowy (k.przedramienia)
- odcinek dalszy (kości ręki)
Kończyna górna wobec pionowej postawy człowieka służy za narząd chwytny i ma konstrukcję wybitnie dynamiczną.
Kości obręczy barkowej (ossa cingulum membri superioris)
Koniec bliższy obojczyka jest jedynym miejscem, w którym obręcz barkowa łączy się z tułowiem – pozostałe połączenia mają charakter mięśniowy.
Obręcz ta jest niekompletna : otwór przedni wypełnia rękojeść mostka, otwór tylny pomiędzy łopatkami pozostaje niewypełniony .Zapewnia to wybitną ruchomość obręczy w stosunku do tułowia.
1.Obojczyk (clavicula)
– odgranicza szyję od klatki piersiowej
- część środkowa (trzon) ; powstaje na podłożu błoniastym
- koniec bliższy, mostkowy
- koniec dalszy, barkowy
- kość długa lecz nie ma jamy szpikowej
- najwcześniej kostnieje ze wszystkich kości
2.Łopatka (scapula)
– tworzy tylną część obręczy, kość płaska
- trzon łopatki :
= powierzchnia żebrowa (dół podłopatkowy)
= powierzchnia grzbietowa (dół nad i podgrzebieniowy)
- grzebień łopatki
- wyr.barkowy
- szyjka łopatki
- wyr.kruczy
- brzegi : przyśrodkowy, górny i boczny : wydrążenie stawowe, guzek podpanewkowy
- kąty : górny, dolny i boczny – wydrążenie stawowe, guzek nadpanewkowy
3.Kośc ramienna (humerus) – kość długa
- trzon
= powierzchnia przednia boczna – guzowatość naramienna
= powierzchnia przednia przyśrodkowa
= powierzchnia tylna – bruzda nerwu promieniowego
= brzeg boczny
= brzeg przyśrodkowy
- koniec bliższy (głowa kości ramiennej) ,tworzy kąt z osią długą trzonu ok.130*
= szyjka anatomiczna
= guzek większy
= guzek mniejszy
= szyjka chirurgiczna
- koniec dalszy - kłykieć kości ramiennej (condylus humeri)
=nadklykieć przyśrodkowy (bruzda nerwu łokciowego – kostka muzykantów /mały palec)
=nadkłykieć boczny
=powierzchnie stawowe : bloczek (k.łokciowa), główka (k.promieniowa)
=dół dziobiasty
=dół wyrostka łokciowego (fossa olecrani)
=dół promieniowy
Kości przedramienia i ramię nie leża w jednej osi lecz tworzą kąt 165-170* zwrócony w kierunku promieniowym. Kość łokciowa jest dłuższa . Kości te łączą się górnymi i dolnymi końcami, zaś przestrzeń pomiędzy nimi zamyka błona międzykostna
4.Kość łokciowa (ulna)
- kość długa ,położona po stronie małego palca
- trzon (trójgraniasty) :
= trzy powierzchnie ; przednia ,tylna, przyśrodkowa
= trzy brzegi : przedni, tylny, międzykostny (boczny)
- koniec bliższy
= wyrostek dziobiasty
= wyrostek łokciowy
= powierzchnie stawowe : wcięcie bloczkowe ,wcięcie promieniowe
= guzowatość kości łokciowej
- koniec dalszy
= głowa kości łokciowe : powierzchnie stawowe dla k.nadgrastka i k.promieniowej
(obwód stawowy głowy – circumferentia articularis capitis ulnae)
=wyrostek rylcowaty
5.Kość promieniowa (radius)
- kość długa, położona po stronie kciuka
- trzon (trójgraniasty)
= trzy brzegi : przedni, tylny i międzykostny ,czyli przyśrodkowy
= trzy powierzchnie : przednia, tylna, boczna
= głowa kości promieniowej : dołek głowy, obwód stawowy
= szyjka k.promieniowej
= guzowatość kości promieniowej
=powierzchnia stawowa nadgarstkowa : połączenie z kością łódeczkowata i księżycowatą.
= wcięcie łokciowe – powierzchnia stawowa dla połączenia z kością łokciową.
= wyrostek rylcowaty
W skład ręki (manus) wchodzi zwykle 27 kości, które dzieli się na :
nadgarstek (carpus),śródręcze (metacarpus),palce (digiti)
szereg bliższy :
- k.łódeczkowata (os scaphoideum)
- k.księżycowata (os lunatum)
- k.trójgraniasta (os triquetrum)
- k.grochowata (os pisiforme)
szereg dalszy :
- k.czworoboczna większa (os trapezium)
- k.czworoboczna mniejsza (os trapezoideum)
- k.główkowata (os capitatum)
- k.haczykowata (os hamatum)
Powierzchnia dłoniowa nadgarstka jest wklęsła i wytwarza bruzdę nadgarstka, zaś powierzchnia grzbietowa wypukła pokryta ścięgnami prostowników.
Po stronie łokciowej :k.grochowata i haczyk k.haczykowatej tworzą wyniosłość łokciową nadgarstka (eminentia carpi ulnaris), po str.promieniowej guzek kości łódeczkowatej i guzek k.czworobocznej większej tworzą wyniosłość promieniową nadgarstka (eminentia capri radialis) .Między obu wyniosłościami rozpięty jest troczek zginaczy, pod którym biegnie kanał nadgarstka (canalis carpi) ,przez który przechodzą ścięgna zginaczy palców i nerw pośrodkowy.
Kości śródręcza
Śródręcze (metacarpus) składa się z pięciu kości długich oznaczonych cyframi I-V
- trzon, koniec bliższy (podstawa), koniec dalszy (głowa).
- składają się z paliczków, czyli członków palców (phalanges)
- cztery palce (II-V) maja po trzy paliczki : bliższy środkowy i dalszy
- palec pierwszy (kciuk-pollex) ma tylko dwa paliczki : bliższy i dalszy
- budowa jak kości długich : trzon, podstawa, głowa
- paliczek dystalny na swym końcu dalszym ma guzowatość paliczka dalszego
Połączenia kostne (stawy i więzozrosty) obręczy barkowej
1.Staw mostkowo-obojczykowy
- ma krążek stawowy
- więzadła ochraniające staw ,bardzo mocne :
= więzadło mostkowo-obojczykowe przednie i tylne
= więzadło międzyobojczykowe
= więzadło żebrowo-obojczykowe
- ruchy w stawie możliwe w trzech kierunkach jak w st.kulistym :
do przodu ,do tyłu, ku górze ku dołowi i ruchy obrotowe dokoła osi obojczyka .
Ruchy ku dołowi ograniczone sąsiedztwem I żebra.
2.Staw barkowo-obojczykowy
- czasem ma krążek ,ale niekiedy także jest to połączenie ścisłe – chrząstkozrost
- powierzchnie stawowe :
= są nachylone do siebie pod kątem , tak iż koniec dalszy obojczyka leży na wyrostku barkowym
- więzadła ochraniające staw :
= więzadło barkowo-obojczykowe
= więzadło kruczo-obojczykowe
= więzadło czworoboczne
= więzadło stożkowate
- ruchy w stawie : jak w stawie kulistym ograniczone jednak sąsiedztwem klp.
3.Więzozrosty łopatki
– łączą różne części tej samej kości i morfologicznie i czynnościowo różnią się od prawdziwych więzadeł stawowych, są to :
- więzadło kruczo-barkowe
= wytwarza sklepienie stawu ramiennego, chroniąc staw ramienny przed wywichnięciem
ku górze
- więzadło poprzeczne łopatki górne
= zamyka wcięcie łopatki przez które przechodzi żyła i nerw nadłopatkowy
4.Staw ramienny (articulatio humeri)
– staw kulisty
= panewka stawowa (wydrążenie stawowe - szersza u dołu) otoczona obrąbkiem
stawowym, który w górnej części łączy się ze ścięgnem głowy długiej mięśnia
dwugłowego ramienia.
= głowa stawowa (granicę głowy stawowej wyznacza szyjka anatomiczna)
- torebka stawowa :
= obszerna ( zachyłek pachowy ),
= cienka bo staw ochraniany mięśniami : podłopatkowym, nadgrzebieniowym,
podgrzebieniowym i obłym mniejszym
= przyczepia się dookoła obrąbka stawowego, tylko w górze nieco dalej obejmując
ścięgno głowy długiej m.dwugłowego ramienia; na głowie przyczepia się na szyjce
anatomicznej, tak iż oba guzki pozostają poza torebką stawową.
- więzadła stawowe wzmacniające torebkę :
= więzadło kruczo-ramienne (od wyr.kruczego biegnie do guzków k.ramiennej)
= więzadło obrąbkowo-ramienne
- kaletki maziowe
= pochewka maziowa międzyguzkowa (dla ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia)
= kaletka podścięgnowa m.podłopatkowego
= kaletka podkrucza
= kaletka podbarkowa
= kaletka mięśnia kruczo - ramiennego
- ruchy w stawie (staw kulisty wolny):
= zginanie prostowanie, odwodzenie, przywodzenie, obwodzenie , obrót.
5.Staw łokciowy
- staw złożony ,składa się z trzech stawów połączonych anatomicznie i objętych wspólną torebką :
- staw ramienno-łokciowy...
MalinJusi