I EWOLUCJONIZM
l kierunek pozytywistyczny i naturalistyczny
l Karl Darwin „O powstawaniu gatunków” (1859) [zagadnienie doboru naturalnego i sztucznego, walki o byt, zmienności gatunków i jej przyczyn]
l Darwin napisał ową pracę kilkanaście lat wcześniej niż wydał- uważał, że nie ma klimatu do jej ogłoszenia; był świadom niegotowości ludzi do przewrotu naukowego
l Darwin był głównie botanikiem, nie antorpologiem
II EWOLUCJONIZM W SOCJOLOGII
1) życie społeczne jest kontunuacją ewolucji biologicznej- człowiek jest częścią przyrody, a nauki społeczne traktować należy tak samo jak przyrodnicze <nie ma różnicy w rozważaniu człowieka biologicznie a społecznie; druga tradycja mówi o różnicy ww. naukach- trzeba uwzględnić wątek humanistyczny>
2) teza o jedności świata- w całym świecie występuje ten sam typ prawidłowości
3) wyjaśnianie genetyczne- dlaczego? Co się przyczyniło do?
4) Jednolitość natury ludzkiej- ludzie zawsze i wszędzie są tacy sami (nie ma różnic rasowych; przyznają, żę jednak rasa biała wniosła najwięcej do cywilizacji- inne są mniej rozwinięte cywilizacyjnie)
5) założenie o wszechstronności dynamiki w świecie- zmiana jest immanentna, wszystko jest zmienne (dynamika przysługuje każdemu)
6) globalny charakter zmian- jedna zmiana wpływa na inne rzeczy zmieniając je
7) zmiana jest postępem- ma charakter progresywny i przybliża społeczeństwa do stanu doskonałej równowagi (zmiany czynią nas szczęśliwszymi)
8) stosowanie metody porównawczej- metoda porównawcza w stosunku do społeczeństw (porównajmy różne kultury i zobaczmy jak się różnią- Ci pierwotniejsi żyją tak jak cywilizowani kiedyś <człowiek jest taki sam- ad.4.>)
metoda porównawcza została bardzo oprotestowana
III HERBERT SPENCER (1820-1903)
a) niestabilność tego, co jednorodne (agregat nie może być stabilny, rozprzestrzenia się)
agregaty składają się z wielu jednorodnych elementów
rozprzestrzenianie- zwiększają się odległości między poszczególnymi elementami, a relacje są coraz nowsze, inne
rosnąc agregat nie może zachować jednorodności
b) mnożenie centrum- agregat rosnąc tworzy nowe centra (1 już nie wystarczy)
c) segregacja- zwiąkszenie odległości i zróżnicowanie prowadzi do segregacji i specjalizacji
poszczególne elementy specjalizują się w stosunkach z otoczeniem
pojawiają się naturalne granice między elementami agregatu
tworzą się nowe stosunki i specjalne relacje
d) równoważenie- proces rozwoju przebiega tak długo, póki nie pojawi się ruchoma równowaga między człowiekiem a środowiskiem agregatu
środowisko wywiera presję, a gdy przestaje ją wywierać, ewolucja kończy się
e) rozkład- proces odwrotny do ewolucji
agregat w pełni zaadaptował się do wymagań środowiska, ale jeśli dalej rośnie, to wzrost taki jest sprzeczny ze środowiskiem- następuje dezintegracja agregatu
rozpad jest następstwem ewolucji
IV ORGANICYZM
l ważny element socjologii Spencera, ale społeczeństwo to byt ponad-organiczny; nie do końca można porównywać, bo istnieją różnice:
■ organizm biologiczny to jeden konkretny byt, a w społeczeństwie są rozproszone, oddzielone (w organizmie części tworzą konkretny byt)
■ w organizmie zróżnicowanie struktoralno- funkcjonalne prowadzi do daleko posuniętej specjalizacji organów- w społeczeństwie nie jest to aż tak ostre
■ w organizmie części działają na rzecz dobra całego organizmu, a sens funkcjonowania części leży w dobrze całości- w społeczeństwie to całość działa na rzecz dobra części
V TYPY SPOŁECZEŃSTW
a) biegunowe przedstawianie 2 modeli
b) istnieją społeczeństwa oparte na:
systemie regulacyjnym- zorientowane na zewnątrz społeczeństwa, powiązane ze środowiskiem społecznym i przyrodniczym [zagrożone w kontaktach ze środowiskiem]; społeczeństa, których stosunki za środowiskiem są zagrożone; dyplomacja- wojsko- system ochrony przed katastrofami naturalnymi <ich istnienie jest naturalne i konieczne>
systemie podtrzymywania- zorientowane na produkcję i dystrybucję w obrębie samego systemu (zorientowane na wewnątrz)
nastawione na gospodarkę, do wewnątrz rozwój gospodarczy, produkcja to model uniwersalnego rozwoju
wraz z ewolucją społeczeństwa
VI ANTROPOLODZY SPOŁECZEŃSTWA
II połowa XIX wieku- powstanie antropologii społecznej
E. Tylor- I definicja kultury - porównywali współczesne cywilizacje rozwinięte i
L. H. Morgan - „”Starożytne prawa” nierozwinięte
I. Frazer – najsławniejszy; „Złota gałąź” (o formułach magicznych)
kultura- złożona całość obejmująca prawo, instytucje, sztuki, religia
VII EMILE DURKHEIM (1858- 1917)
1. przy nim I szkoła socjologiczna „ANNALES”
2. prace: „Elementarne formy życia religijego”, „Samobójstwo”, „O społecznym podziale pracy”, „Zasady metody socjologicznej”
3. socjologizm- założenia (a równocześnie myśl Durkheima)
a) społeczeństwo jest rzeczywistością sui generis <swojego rodzaju>
b) rzeczywistość społeczna jest różna od innych typów rzeczywistości (matrialnej- zewnątrz; psychicznej- wewnątrz)
c) rzeczywistość społeczna jest podstawową sferą życia człowieka (wszystko, co się dzieje z nami dzieje się w grupie; człowiek poza społeczeństwem nie istnieje)
musimy się nauczyć żyć i funkcjonować w społeczeństwie
d) kultura jest systemem faktów społecznych
e) krytyka psychologizmu w socjologii- odrzucenie poznania introspektywnego (badając wnętrze jednostki nie poznamy społeczeństwa)
4. jednostka zastaje rzeczywistość społeczną
5. socjologia jako nauka może istnieć, gdy uda się jej odnaleźć rodzaj faktów, którymi nie zajmują się inne nauki (i są to fakty społeczne)
6. postulat metodologicznej niewiedzy (jej konieczność)- konieczne spojrzenie na świat społeczny z zewnątrz
7. należy badać wszystko jak rzeczy- rzeczą jest to, co nie jest moim ja i nie może tym samy zostać poznane od wewnątrz
8. społeczeństwo należy badać rygorystycznie, jak naturalne obiekty w środowisku
9. ...” jest faktem społecznym wszelki sposób robienia lub nie, zdolny wywierania wpływu na jednostkę zewnętrznego przymusu; taki który jest w danym społeczeństwie szlachetny <np. język, gospodarka, religia>
10. cechy faktów społecznych:
a) są zewnętrzne w stosunku do jednostek w społeczeństwie, nie istnieją z uwagi na umysły ludzkie, ale są rzeczywistością poza- świadomościową
b) wywierają nacisk- przymus na jednostki; zazwyczaj go nie odczuwamy chyba, że zaczynamy przekraczać normy, to społeczeństwo daje znać, żę coś jest nie tak <kontrola społeczna> (normalnie traktujemy jako normalność i konieczność)
umkc