CECHY PRZEBIEGU RUCHU:
Cechy ruchu – są narzędziami służącymi do opisu przebiegu ruchu. Będą reprezentować efektywną stronę ruchu, gdzie konieczność opisu ruchu potrzebna jest w procesie nauczania i doskonalenia techniki, oraz przy ocenie ruchu w różnych dyscyplinach (gimnastyka akr., łyżwiarstwo figurowe, skoki narciarskie i do wody itp.).
OGÓLNA STRUKTURA RUCHU( FAZY RUCHU ):I. FENOGRAFICZNE:A) RYTM: *dokładność *płynność *stałość *zakres B) PRZENOSZENIE ( sprzężenie ); II. MECHANICZNE: A) KINETYCZNE: *czasowe *przestrzenne *prędkościowe B)DYNAMICZNE: *masowe *siłowe.
Ruchy acykliczne – mają 3-fazową strukturę ruchu. Są to ruchy jednoaktowe, które nie posiadają powtarzającej się struktury ruchu. Mają charakterystyczny początek i koniec.
Obserwuje się je w: ewolucjach gimnastycznych, różnego rodzaju rzutach, w skokach itp.
I faza – początkowa – służy do przygotowania aparatu ruchu do wzmożonego wysiłku w czasie fazy głównej. Stwarza optymalne warunki do realizacji ruchu, np. przez zamach, odmach, rozbieg, naskok. Stwarza ona warunki poprzez nadanie prędkości początkowej, wstępne rozciągnięcie mm , wydłużenie drogi działania i zwiększenie energii kinetycznej. Wystąpienie tej fazy świadczy o dokładności wykonywanego ruchu i jego perfekcji. Są jednak sporty, gdzie świadomie pominięto tą fazę, np. w boksie (cios), w koszykówce (rzut do kosza) – a jest to podyktowane taktyką danej dyscypliny. II faza – główna - sprowadza się do wykonania głównego zadania. Zaczyna się, kiedy kierunek ruchu jest zgodny z tym właściwym, a kończy się, gdy przestajemy mieć wpływ na ruch, np. przez koniec kontaktu z podłożem. III faza – końcowa – ma na celu wyhamowanie ciała z szczytowego punktu ruchu (w fazie głównej) w stan spoczynku bądź w stan przejściowy. Jej funkcją jest amortyzacja i bezpieczne zakończenie ruchu, by nie doszło do kontuzji. Oceniana jest w: gimnastyce, łyżwiarstwie figurowym, skokach narciarskich i do wody.
Ruchy cykliczne – mają 2-fazową strukturę ruchu (posiadają jeden charakter ruchu powtarzający się w czasie. W ruchach cyklicznych wydziela się cykl ruchu, który powtarzany jest wielokrotnie, jednakowo, w jednej i tej samej kolejności, gdzie jeden cykl nierozerwalnie przechodzi w drugi. Występują one w: chodzie, biegu, wioślarstwie, pływaniu. I faza – przejściowa – łączy fazę końcową poprzedniego ruchu z fazą początkową następnego ruchu. II faza – główna – sprowadza się do wykonania zadania głównego (przez wykorzystanie siły napędowej do wykonania określonego ruchu). Przykłady faz głównych: w biegu – odbicie i lot ; w skoku – odbicie i lot ; w pływaniu – pociągnięcie i odepchnięcie ; w jeździe na rowerze – naciśnięcie na pedał oraz pociągnięcie (połączonego buta z pedałem do góry).
Ogólna struktura – dotyczy uporządkowania kluczowych elementów ruchu w całość działania ruchowego, jest ujęciem hierarchicznym. Kojarzymy ją ze strukturą fazową.
Cechy FENOGRAFICZNE – pozwalają na subiektywno-jakościową analizę ruchu, zew. Przejawem tych cech jest dokładność techniki. Są subiektywne – bo trudno jednoznacznie zmierzyć je i ocenić; jakościowe – bo dotyczą przebiegu ruchu. Pomiędzy tymi cechami zachodzą wzajemne, wielostronne i zmienne powiązania co wskazuje na złożoność i zróżnicowanie przebiegu ruchu, np. ktoś kto się nie zna -oceni ruch, że jest dobry, a trener może zauważyć tu błędy. Stosowanie kamery video i analizowanie ruchu klatka po klatce, co zwiększa obiektywizm oceny. Ruch oceniany jest często przez sędziów, którzy muszą być osobami kompetentnymi (skrajne noty są odrzucane; zaś noty sędziego, który reprezentuje to samo państwo co zawodnik – nie są brane pod uwagę).
Rytm – to dynamiczno-czasowe uporządkowanie ruchu, jego istotą są charakterystyczne faz i cykli (proporcjonalność – każda faza lub cykl trwać będzie tak samo). Każdy ruch ma w sobie właściwy rytm, który sprowadza się do charakterystycznych napięć i rozluźnień mm . W niektórych dyscyplinach sportu, rytm jest ściśle określony i narzucony, np. w wioślarstwie, w biegu przez płotki itp. Rytm uwarunkowany jest rytmizacją, różnicowaniem ruchów i sprzężeniem ruchów.
,, Zjawisko przenoszenia się (udzielania) rytmu” – efekt CARPENTERA. Występuje w biegach, np. długodystansowych, kiedy kilku zawodników biegnie w jednym rytmie, co wpływa na lepsza ekonomiczność ich biegu oraz zachowanie większych sił, które zawodnik może wyzwolić na finiszu.
A). Dokładność – to stopień zgodności wyniku z celem, ruch będzie dokładny kiedy jego przebieg będzie zgodny z wzorem technicznym B). Płynność – dotyczy ciągłości przebiegu ruchu; jest to płynne przechodzenie z jednej fazy w drugą, bez żadnych przerw w ruchu.
*przestrzenna – przebiega po torach zaokrąglonych, *czasowa – brak przerw w ruchach, *dynamiczna – równomierność zmian napięć i rozluźnień mm C). Stałość – to stopień zgodności powtarzanych ruchów. Powtarzanie tego samego ruchu za każdym razem, gdzie nie ma mowy o przypadku. *przestrzenna – stałe położenie poszczególnych części ciała w ruchu *czasowa – wszystkie fazy odbywają się w jednakowych odstępach czasu *dynamiczna – podobna siła we wszystkich fazach. D) Zakres – dotyczy przestrzennej rozległości ruchu, powinien być optymalny dla każdej dyscypliny sportowej.
Przenoszenie (sprzężenie) – obrazuje wzajemny stosunek ruchów cząstkowych i ich połączenie. Związane jest ono z kumulowaniem energii (przenoszeniem) i tworzeniem łańcuchów biokinematycznych. Wyróżniamy 2 kierunki przenoszenia: I. Odśrodkowy – siła przenoszona jest z T na kończyny: * z T na kończyny górne – rzuty, pchnięcia, ciosy, zagrywki *z T na kończyny dolne – p. nożna – kopnięcie, pływanie – praca NN *z T na głowę – p. nożna – uderzenie głową II dośrodkowy – siła przenoszona jest z kończyn na T *z kończyn górnych na T – skoki w dal *z kończyn dolnych na T – skok wzwyż *z głowy na T – ruchy głowy nadają kierunek ruchu, np. przewrót w przód, wychwyt z karku.
Cechy MECHANICZNE – pozwalają na obiektywno-jakościową ocenę ruchu ( analizę ruchu). Określają przestrzenno-czasowe oraz dynamiczne parametry ruchu, które są ilościowo wymierne przy zastosowaniu biomechanicznych metod.
Kinetyczne – określają czasowe parametry ruchu czyli drogę i jej parametry pochodne: znając drogę i czas – można wyliczyć prędkość i przyśpieszenie.
Dynamiczne – obrazują wysycenie ruchu siła i mają charakter wymierny. Można je zmierzyć, np. za pomocą platformy tensometrycznej.
Uderzenie piłki nogą: Ma strukturę acykliczną: faza początkowa – zamach N, która będzie uderzała; faza główna – uderzenie piłki N; faza końcowa – wyhamowanie impetu ruchu N po uderzeniu. Cechy fenograficzne – których zew. przejawem jest dokładność techniki. A) Rytm – rytmiczność jest zachowana, ponieważ wszystkie proporcje czasowe poszczególnych faz zostały zachowane: a) dokładność – uderzenie będzie dokładne, jeśli zostanie technicznie poprawnie wykonane, lub kiedy piłka w padła w zamierzony jej punkt, np. górny lewy róg; b) płynność – ruch ten będzie płynny, kiedy nie ma zatrzymania i jedna faza płynnie przechodzi w drugą; c) stałość – będzie zachowana, kiedy przy wielokrotnych powtórzeniach uderzenia piłki ich charakter będzie taki sam; d) zakres – będzie rożny w zależności od sytuacji jaka wystąpi na boisku. B) przenoszenie – ma charakter odśrodkowy (siła przenoszona z T na kończynę dolną).
SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA.
Sprawność fizyczna – to wysoki poziom zdolności motorycznych oraz szeroki zakres umiejętności ruchowych, którym powinno towarzyszyć: pozytywne nastawienie, dobre chęci oraz odpowiednia motywacja do aktywności ruchowej. Zdolności motoryczne i umiejętności ruchowe wyznaczają potencjał motoryczny. Osoba sprawna fizycznie – to osoba zdrowa, posiadająca harmonijną budowę ciała i która będzie szybciej się uczyła umiejętności ruchowych od innych osób. S. F jest sumą sprawności ruchowej i sprawności motorycznej.
Sprawność motoryczna – to poziom rozwoju cech (zdolności) motorycznych, będących efektem zamierzonego i niezamierzonego wyćwiczenia.
Można wyróżnić cztery koncepcje interpretacji sprawności fizycznej:
I. Koncepcja mechaniczno-biologiczna – sprawność fizyczna porównuje do sprawności maszyny, gdzie sprawność wyraża się stosunkiem pracy włożonej do pracy użytecznej. Koncepcja ta określa sprawność biologicznego działania ustroju, jednakże nie bierze pod uwagę nastawienia psychicznego.
II. Koncepcja behawioralna – sprawność fizyczna jest rozumiana jako stopień osiągniętego w ontogenezie poziomu zaradności i samodzielności motorycznej w różnych okolicznościach zew. Koncepcja ta wyraża sprawność fizyczną jako stopień ruchowej adaptacji do środowiska. Tak szeroko rozumiana sprawność fizyczna jest ciężka do zmierzenia. Jej elementy: *poziom zdolności (z uwzględnieniem wydolności) – stan rozwoju zdolności motorycznych i wydolności krążeniowo-oddechowej co sprawia, że człowiek może wykonać daną czynność ruchową *zasób umiejętności ruchowych wyznaczających granice działań motorycznych, które osobnik umie – potrafi wykonać *pozytywne nastawienie i motywacja do aktywności ruchowej, co oznacz, że osobnik także chce osiągnąć pożądane efekty motoryczne.
III. Koncepcja motoryczna – w myśl tej koncepcji sprawność fizyczna sprowadza się do poziomu zdolności motorycznych. Nie bierze się pod uwagę zasobu umiejętności. Jej plusem jest łatwa ocena zdolności motorycznych poprzez wykorzystanie różnorodnych testów. Zasób umiejętności i technika ich wykonania jest związana ze sprawnością ruchową. S. F = S. Ruchowa + S. Motoryczna.
Nieco inaczej sprawność motoryczną ujmuje profesor RACZEK – uważa on, że termin sprawność fizyczna należy zastąpić terminem sprawność motoryczna, ponieważ najszerzej oddaje całokształt złożonych bio-psycho-społecznych podstaw sprawności człowieka. W koncepcji tej podkreśla on tylko aspekty cielesne, a brak jest aspektów psychicznych i społecznych, które też w pewien sposób wpływają na sprawność motoryczną. Sprawność motoryczna – to stopień uzewnętrznienia poziomu oraz struktury osobniczych uwarunkowań (potencjalnych możliwości) do wykonywania ruchowych czynności. Sprawność motoryczna sprowadza się do potencjału ruchowego, czyli zdolności, umiejętności ruchowych oraz zależności pomiędzy nimi i z dużym uwzględnieniem aspektów psychicznych (pozytywne nastawienie). S. M = S. F.
IV. Koncepcja zdrowotna – gdzie sprawność fizyczna nawiązuje do zdrowia. S. F = zdrowie. Zdrowie, to nie tylko nie obecność choroby i niedołęstwa, ale stan dobrego fizycznego, psychicznego i społecznego samopoczucia. Kształtując sprawność fizyczną ważne jest rozbudzenie świadomości, jak duży związek sprawności jest związany ze zdrowiem. Komponenty ja wyznaczające: A) morfologiczne: *skład ciała (stosunek tkanki tłuszczowej aktywnej do biernej *siła (budowa tkanki kostnej) B) mięśniowo-szkieletowe: *siła mm i wytrzymałość *gibkość C) motoryczne: *kontrola postawy ciała (zdolności koordynacyjne) D) krążeniowo-oddechowe: *max moc aerobowa *wydolność (VO2max) E) metaboliczne: *met. węglowodanowy *met. lipidowy.
Sprawność fizyczną można zmierzyć metodami:
Metoda analityczna – to metoda, w której testy składają się z szeregu prób, z której każda ocenia inną zdolność motoryczną: Eurofit, Międzynarodowy Test Sprawności Fizycznej, Indeks Sprawności Fizycznej Zuchory.
Metoda syntetyczna – to, np., tor przeszkód zawierający jak najwięcej elementów technicznych z różnych dyscyplin sportu. Np. test Kuraśa – gdzie wynikiem testu będzie czas przebytego toru.
ROZWÓJ MOTORYCZNY W ONTOGENEZIE.
Rozwój – to szereg zmian ściśle ze sobą powiązanych i nieodwracalnych, jakim podlega organizm ludzki od momentu zapłodnienia aż do śmierci. Jest wypadkową wielu czynników: I. Czynniki endogenne (wew.):*genetyczne (zwane determinantami) *para genetyczne – to procesy metaboliczne, formowanie się różnorodnych enzymów kierujących całokształtem przemiany materii *nie genetyczne matki – np. stan zdrowia, wiek matki, używki itp. II. Czynniki egzogenne (zew.): *biogeograficzne – np. klimat (temp. , wilgotność powietrza), położenie geograficzne, ukształtowanie terenu, fauna i flora *społeczno-ekonomiczne – np. środowisko w jakim się wychowuje, tradycje, obyczaje, wielkość środowiska, poziom rozwoju rodziców itp. *tryb życia *jakościowe aspekty rozwoju:# rozrost – polega na zwiększaniu się wymiarów i masy # różnicowanie – dotyczy przebudowy struktury kom. i tkanek, jak i grupowania się tkanek w poszczególne układy i organy (organogeneza) # dojrzewanie – doskonalenie się funkcji poszczególnych układów i organów, specjalizacja oraz dostrajanie się do innych układów w obrębie całego organizmu. *ilościowe aspekty rozwoju: # kinetyka rozwoju – poziom rozwoju danej właściwości (informuje, na jakim poziomie przebiega rozwój) # dynamika rozwoju – obrazuje przyrost danej właściwości w określonym czasie.
Rozwój człowieka dzieli się na fazę prenatalną (embrionalną) i postnatalną (po urodzeniu).
Dojrzewanie O. U. N.: *liczba neuronów nie zmienia się, a dojrzewanie kom. nerwowych polega na powiększaniu ich wymiarów i doskonaleniu czynnościowym *wzrasta liczba wypustek i ich rozgałęzień *formułują się synapsy, w ten sposób coraz więcej dendrytów kontaktuje się z neurytami innych kom. *stopniowo dojrzewają poszczególne pola i warstwy kory mózgowej *bardzo szybko dojrzewa móżdżek, który kontroluje koordynację ruchu poprzez zmiany napięcia mięśniowego, a zatem i równowagę ciała.
Ruchy dzieci sterowane są : *najpierw przez piętra niższe (jądra podkorowe), przy czym główną rolę koordynacyjna pełni gałka blada, zlokalizowana w rejonie międzymózgowia *później przede wszystkim ciałko prążkowane z obszaru kresomózgowia *w dalszej dopiero kolejności przez drogi piramidowe oraz inne ośrodki korowe (a funkcje ośrodków podkorowych zanikają).
Mielinizacja – polega na tworzeniu się na włóknach nerwowych (auksonach) osłonki mielinowej, która jest izolatorem włókien nerwowych. Zapobiega ona rozchodzeniu się bodźców na obszary sąsiednie, a tym samym pobudzeniu innych komórek. W miarę postępowania tego procesu poprawia się szybkość i efektywność przewodnictwa nerwowego.
Inerwacja – polega na stopniowym wrastaniu w głąb włókien mięśniowych określonych zakończeń nerwowych, a więc coraz precyzyjniejszym unerwieniu mm . Pozwala to na coraz to doskonalszą koordynację nerwowo-mięśniową, a więc precyzyjne wykonywanie poszczególnych czynności. Proces ten zakończony jest ok. 6 roku życia i warunkuje dojrzałość szkolna dziecka.
Reguły rozwoju motorycznego: 1). Rozwój ruchów przebiega od reakcji ogólnych do reakcji specyficznych 2). R. R. wg stopniowego zstępowania bodźca od głowy ku innym częścią ciała, wcześniej osiągniemy ruchomość w stawie barkowym niż w kończynie dolnej – bo bliżej mózgu 3). R. R. wg następstwa odśrodkowego (stopniowo postępując od osi głównej ku innym częścią ciała) 4). R. R. przebiega od ruchów symetrycznych do ruchów asymetrycznych 5). Łatwiejsze i wcześniejsze są ruchy cykliczne od ruchów acyklicznych 6). R. motoryczny polega na wiązaniu sfery czuciowej (sensorycznej) z sfera ruchową 7). R. R. polega na stopniowym opanowywaniu ruchów i wdrażaniu się do ich kontroli 8). R. R. odbywa się na zasadzie asocjacji i dysocjacji (syntezy i analizy) 10). R. M. wspierany jest najpierw przez prioprioreceptory (receptory wew.) i tangoreceptory (receptory kontaktowo-dotykowe) a później przez telereceptory (np. wzrok, słuch).
Rozwój motoryczny w okresie noworodkowym (do 4 tygodni).
Noworodek rodzi się całkowicie bezradny. Jego reakcje mają charakter odruchów bezwarunkowych. Jest to okres promotoryczny (wczesnoruchowy). Wyróżniamy 3 rodzaje odruchów: 1) odruchy zapewniające podstawowe czynności życiowe (np. odruch oddychania, ssania, płaczu, kichania, ziewania, czkawki, zamykania powiek, wydzielania śliny itp.) 2) odruchy, które dają początek powstania wyższych odruchów warunkowych, np. *odruch toniczny zaciskania dłoni w piąstkę *odruch naprzemianstronnego stawiania stóp przy ich kontakcie z podłożem *odruch pełzania 3) odruchy o charakterze atawistycznym. ATAWIZM – to cechy dziedziczone po przodkach w procesie ewolucji, np. owłosienie, kość ogonowa, wyrostek robaczkowy, zredukowane kły. *odruch pływania (do 9 tygodnia) – dziecko będzie wykonywało takie ruchy, które będą powodowały utrzymywanie się główki nad powierzchnią wody *odruch Moro – to odruch obrończy (wtulanie się w ciało matki), ruchy obejmujące rękami i nogami ciało matki *odruch Babińskiego – przez podrażnienie podeszwowej strony stopy, paluch zgina się do góry a pozostałe palce w dół. Wszystkie te odruchy zanikają po klku tygodniach. Pierwsze świadome ruchy kojarzone są z fazą promotoryczną : są one impulsywne, niezgrabne i nieskoordynowane – są to tzw. ruchy błędne.
Rozwój motoryczny w okresie niemowlęcym ( do 1 roku życia ).
W rozwoju motoryki niemowlęcia następuje tzw. etap ruchów manipulacyjnych, gdzie doskonalą się czynności chwytne wspomagane przez zmysł wzroku i słuchu. Dziecko uczy się, który przedmiot jest blisko, a który dalej; dostrzega różnice między zimnem i ciepłem; poznaje zjawiska wynikające z praca ciążenia; uczy się rozróżniać kolory i ich odcienie.
*przyjęcie wyprostowanej postawy *rozwój różnych form lokomocji: przetaczanie, pełzanie, czworakowanie, chodzenie *rozwój ruchów chwytnych: chwyt małpi, nożycowy, pensetowy, obcęgowy. Tzw. mała motoryka – do której należą ruchy chwytne i ruchy manipulacyjne. Etapy w rozwoju chwytania: A) wyłącznie odruchy zamykania dłoni B) reakcja ruchowa obejmująca niemal całe ciało na widok przedmiotu C) ukierunkowane bezpośrednio na działania kończyn górnych. Okres niemowlęcy kończy się z chwilą rozpoczęcia względnie samodzielnego chodzenia.
STEROWANIE I REGULACJA:
STEROWANIE – polega na przetwarzaniu informacji płynących z receptorów(proprioreceptorów) i ich przekazywanie do aparatu ruchu.
REGULACJA – jest to doskonalenie i korygowanie realizowanego programu dzięki stale napływającym nowym informacjom. Proces koordynacji przebiega w OUN i polega na odpowiednim dawkowaniu pracy poszczególnych mm w ścisłych zbieżnościach czasowo-przestrzennych. W ujęciu cybernetycznym jest to program ruchowy. Na realizację każdego zadania ruchowego składają się 2 komponenty: A. Koncepcyjny – określający jakie zadanie ma być wykonane z udziałem świadomości. Związany jest z udziałem najwyższych pięter OUN: korą kojarzeniową (asocjacyjną), korą ruchową, jądrami podkorowymi, móżdżkiem, zwojami podstawnymi i wzgórzem – które nadaje zabarwienie emocjonalne. Związany z planowaniem i zamierzeniem celu. B. Wykonawczy – który polega na aktywizacji przez motoneurony odpowiednich grup mm .
Układy cybernetyczne przy pomocy których odbywa się sterowanie, zbudowane są na zasadzie zamkniętego pierścienia, składającego się z sprzężenia prostego i złożonego. S. Proste – służy do przekazywania sygnałów z OUN do układów obwodowych. S, zwrotne – informuje OUN o przebiegu procesów na obwodzie (o przebiegu czynności ruchowej z receptorów do OUN); umożliwia kontrolę i bieżące wnoszenie poprawek między ruchem wykonywanym a zamierzonym.
Duża złożoność ruchów dowolnych, zakładająca konieczność stałego wnoszenia poprawek sugeruje, iż regulacja czynności ruchowych odbywa się przy pomocy dwóch pierścieni kierujących: zew. – związany z mechanizmem zadającym, koncepcyjnym, wew. – związany z mechanizmem programującym, sterującym.
Sterowanie i regulowanie ma związek z przepływem informacji w zamkniętym pierścieniu: A. P. zew. – składa się ze sprzężenia prostego i zew pętli sprzężenia zwrotnego. Na sprzężenie proste zew pierścienia składają się wyższe piętra mózgowia (mechanizm zadający – określenie koncepcyjnej części ruchu), znaczeniowa część programu (co robić?) oraz drogi zstępujące przekazujące informacje przez rdzeń kręgowy i płytki ruchowe do mm . Zew pętla sprzężenia zwrotnego zaczyna się w receptorach zew i kończy się w mechanizmie porównującym zew pierścienia sterującego, który kontroluje wykonanie koncepcyjnej części ruchu i wnosi odpowiednie poprawki przy pomocy informacji uzyskanej z zew. B. P. wew. – składa się ze sprzężenia prostego i wew. pętli sprzężenia zwrotnego. Sprzężenie proste związane jest z mechanizmem programującym; składa się z niższych pięter mózgowia, dróg nerwowych zstępujących połączonych z rdzeniem kręgowym i dróg wstępujących połączonych z wyższymi piętrami mózgowia. Wew. pętla sprzężenia zwrotnego zaczyna się w receptorach wew. (proprioreceptorach obwodowych: mm , ścięgien i torebek stawowych); biegnie drogami dośrodkowymi i kończy się w mechanizmie porównującym wew. pierścienia sterującego. W pierwszych fazach nawyku ruchowego ważny jest p. zew. który koordynuje koncepcyjną część ruchu; a w automatyzacji nawyku ważny jest p. wew. który koordynuje wykonawczą część ruchu. Siedliskiem programu ruchowego jest kora ruchowa, z której bodźce kierowane są do efektorów drogą zstępującą, zaś wzór programu przekazywany jest do móżdżku.
Wydzielenie obu tych pierścieni jest rzeczą umowną, istnieje bowiem między nimi hierarchiczna zależność i wzajemne uzupełnianie się. Udział tych pierścieni w zadaniu jest jednakowy; np. w grach sportowych, sportach walki – zaznacza się przewaga pierścienia zew. ze względu na zmieniające się warunki; a w gimnastyce, pływaniu – przeważają pierścienie wew., gdzie w chwili trwania ruchu ćwiczący nie zastanawia się nad jego przebiegiem. Funkcje tych pierścieni pozwalają określić udział świadomości w procesie sterowania i regulacji. Świadomie można dokonać określonego wariantu ruchu, natomiast doskonalenie następuje przez wielokrotne powtarzanie ruchu w różnych sytuacjach.
Automatyzacja nawyku ruchowego, czyli doskonalenie techniki zawodnika sprowadza się do wypracowania odpowiednich programów ruchowych, koniecznych dla funkcjonowania mechanizmów porównujących. Osiągnąć to można przez prawidłowe opanowanie nawyku pozwalające na wypracowanie odpowiednich połączeń, albo przez wykorzystanie innych nawyków, które mogą być zastosowane przy tworzeniu nowych połączeń. W obu przypadkach konieczne jest wielokrotne prawidłowe powtarzanie danego ruchu pod kontrolą zew. pierścienia sterującego.
Ruchy planowane i sterowane zmysłami dokonują się pod wpływem wielu złożonych sygnałów wysyłanych przez różne obszary mózgu i RK. Decyzja o podjęciu ruchu jest zwykle wzbudzana przez sygnał czuciowy w momencie, gdy dotrze on do pierwotnego obszaru planowania, czyli pól kojarzeniowych kory. Stąd impulsy są wysyłane do zwojów podstawy mózgu oraz do móżdżku. W strukturach tych zostają wywołane wzorce ruchowe odsyłane następnie przez wzgórze do kory ruchowej, która odgrywa decydującą rolę w ich realizacji. Kora wysyła sygnały do ośrodków ruchowych RK zarówno bezpośrednio jak i przez pień mózgu. Kiedy ośrodki te, złożone z neuronów wstawkowych i ruchowych, przekażą sygnały mm – następuje ruch. Kora ruchowa wysyła informacje z powrotem do móżdżku i zwojów podstawy mózgu. Informacje zwrotne, docierające zarządów zmysłów, umożliwiają wprowadzenie doraźnej korekty ruchu podczas jego trwania.
Uczenie się – to proces w wyniku którego na skutek indywidualnych doświadczeń u jednostki, zachodzą względnie trwałe zmiany w zachowaniu. Proces uczenia się jest związany z zapamiętywaniem informacji, przyswajaniem nowych czynności, które nie zawsze dają pozytywne skutki. Uczymy się poprzez ciekawość, która jest procesem automatycznym. W skutek uczenia się opanowywany zostaje cały system wiadomości, umiejętności, nawyków i przyzwyczajeń. Czynnikiem decydującym o procesie uczenia się jest chęć (poznawania, wyjaśniania zjawisk itp.). Uczenie się rozpatruje się najczęściej jako proces wymiany informacji między człowiekiem a środowiskiem, a efektem działania tej informacji jest sprawniejsze działanie. Pojęcie informacji należy rozumieć jako zbiór wiadomości rozpraszających niepewność, które stanowią nowość dla uczącego się. Zaś uczenie się nie można traktować w sposób mechaniczny, gdyż zawsze towarzyszą mu procesy intelektualne. W przypadku uczenia się najważniejsze jest kojarzenie. W związku z rodzajem motywacji i nastawienia wyodrębnia się : *u. Zamierzone – czyli umyślne; ukierunkowane na zdobywanie wiedzy, umiejętności i sprawności *u. Nie zamierzone – czyli mimowolne, uboczne. Uczenie się wg Gallowaya – to względnie trwałe zmiany w tendencji do zachowania w pewien sposób, które są wynikiem ćwiczenia połączonego ze wzmocnieniem. Wg autora uczenie się składa się z 4 poziomów złożoności: *proste uczenie się łańcuchów słownych lub ruchowych (np. nauczanie kozłowania) *uczenie się różnicowania, rozpoznawanie istotnych różnic (np. nauczanie pływania żabką i kraulem) *uczenie się pojęć i reguł – nauczanie czynności słowami i uogólnienie (np. jak zachować się w wodzie) *uczenie się ogólnych reguł zachowania następuje przez rozwiązywanie problemów.
Uczenie się motoryczne – dotyczy zmian dokonujących się w sferze motorycznej człowieka. Najbardziej elementarną formą uczenia się czynności motorycznych jest uczenie się prostych ruchów. Bardziej złożonych ruchów człowiek uczy się jako łączenie prostego bodźca z reakcją, bądź też w bardziej skomplikowany sposób jako wzmocnienie reakcji. Istnieje kilka modeli uczenia się. Z punktu widzenia fizjologicznego; uczenie się bazuje na tworzeniu śladów pamięciowych w OUN. W uczenie się zaangażowane są liczne struktury korowe i podkorowe (hipokamp, ciało modzelowate, móżdżek, jądra kresomózgowia, kora mózgowa – okolice płata czołowego i skroniowego. Dziecko od początku swojego życia nie posiada umiejętności, dopiero uczy się ich głównie przez naśladownictwo. Istnieje kilka modeli uczenia się.
Model uczenia się wg Pohlmana - ,,Model spiralny”. To proce ciągłego doskonalenia się, w którym określone stałe elementy powtarzają się na coraz to wyższym poziomie doskonalenia. Jest to spiralne uczenie się – obieg informacji. Zaczynamy najpierw od wyznaczenia celu, wartości pożądanej. 1 – zbieranie informacji przez receptory wzrokowe i słuchowe, jednakże nie wszystkie informacje są przydatne. 2 – analizowanie informacji odebranych z telereceptorów. 3 – ocenienie tych informacji, które uzyskaliśmy i porównanie ich z posiadanymi 4 – wstępne projektowanie czynności, zarysowanie ogólnego programu działania i podjęcie decyzji 5 – programowanie czynności i wybieranie optymalnego wariantu 6 – przekształcenie programu w działanie, a następnie wykonanie czynności stawianej jako cel. 7 – cały czas dochodzi do informacji zwrotnej, gdzie zostaje odebrana i ponownie przetworzona. Następnie następuje porównanie między tym co zostało zrobione, a co zamierzamy zrobić. Jest to system wymiany informacji, na podstawie których kolejny obieg przebiega w sposób bardziej doskonały.
Model sportowo-motorycznego uczenia się czynności ruchowych wg Singera : Przedstawia on proces zapamiętywania na różnych poziomach pamięci oraz procesy decyzyjne związane z odtwarzaniem z pamięci czynności, które są przedmiotem uczenia się. Charakterystyczną cechą tego modelu jest znaczenie pamięci krótkiego i długiego czasu. Na wejściu przyjmujemy informacje sytuatywne, wynikające z sytuacji w jakiej znalazł się uczący się. Przechodzą one przez pamięć sensoryczną do STM, gdzie następuje selekcja i nadanie znaczenia informacji, i dopiero te, które ulegają wzmocnieniu przekazywane są do pamięci LTM. Istotne informacje zostają magazynowane w LTM – pamięci trwałej. Proces decyzyjny wymaga jednak wywołania informacji z LTM i można je odtworzyć w STM. Występuje też generator ruchów – jako hipotetyczna struktura w mózgu, która jest inicjatorem wybranych czynności ruchowych.
Pamięć STM : *ma znaczenie dla przetwarzania informacji, gdzie zbiera się i organizuje napływające informacje oraz podejmuje decyzje o jej dalszym przetwarzaniu *nadaje znaczenie informacji na wejściu *zachodzą w niej decyzje o selekcji ruchów i ...
Aguuul6