drama.pdf

(168 KB) Pobierz
"Drama"
„ Powiedz mi, to zapomnę.
Pokaż mi, to może zapamiętam.
Zainteresuj mnie, to zrozumiem.”
przysłowie chińskie
JOANNA RYSZKA
REWALIDACYJNA ROLA DRAMY
W ostatnim okresie zaczęło pojawiać się dużo więcej różnych publikacji na
temat dramy. Wielu autorów dostrzega jej wielką rolę w wychowaniu i nauczaniu dzieci.
Poprzez swoją atrakcyjność i zabawną formę, drama lub jej elementy stanowią uzupełnienie,
a czasami podstawowy sposób na nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów z dziećmi,
szczególnie dziećmi specjalnej troski. Wykorzystywana może być z powodzeniem na
lekcjach, zajęciach pozalekcyjnych lub w pracy wychowawczej np. jako forma spędzania
czasu wolnego wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych.
Bardzo ważne jest, aby jak najwięcej osób ( nauczycieli, pedagogów,
rodziców i innych ) mających wpływ na kształtowanie osobowości swoich podopiecznych,
zechciało stasować w kontaktach z nimi czy w swojej pracy metodę dramy.
Zmieniająca się rzeczywistość wokół nas, postęp techniczny sprawiają, że
coraz więcej dzieci i młodych osób nie radzi sobie ze wzrastającymi wymaganiami. Zostaje
zachwiana ich wiara we własne możliwości, pojawiają się nerwice, zachowania agresywne,
wycofujące się , zaburzenia w funkcjonowaniu w domu i w szkole.
Każda nieprawidłowość może prowadzić do pogłębiania się trudności w
nauce i kontaktach z otoczeniem. Warto, więc poszukiwać nowych, kontynuować i
udoskonalać sprawdzone metody oddziaływań na rozwój psychofizyczny podopiecznych.
Drama jest właśnie jedną z bardzo skutecznych metod pracy nie tylko z dziećmi z
różnorodnymi zaburzeniami.
Metoda dramy opracowana przez Briana Way`a ma następujące zasługi;
v „ nacisk na indywidualny rozwój dziecka,
v sporządzenie zbioru ćwiczeń zachęcających do rozwijania uzdolnień i
pożądanych zachowań,
v rozszerzenie zakresu aktywności dziecka,
v wskazanie roli intuicji w edukacji.” ( Way B. , 1997, str. 8 )
Kontynuatorzy Way`a poszerzyli zakres metodyki dramy, która na szczęście, zaczyna
stanowić nierozłączny element edukacji dzieci.
Drama to metoda pedagogiczna. „ Konflikt i problem w dramie jest
wymyślony, wyobrażany lub zaczerpnięty z lektur i opowiadań ..., są to najczęściej dość
typowe sytuacje konfliktowe. Poznawanie tych sytuacji i skutków ludzkich zachowań oraz
poszukiwanie własnych wyborów i rozwiązań przyspiesza emocjonalne, intelektualne i
społeczne dojrzewanie uczestników dramy.” ( Way B., 1997, str. 15 )
2
REWALIDACYJNE CELE DRAMY.
Coraz więcej dzieci wymaga specyficznego podejścia w działaniach
dydaktyczno – wychowawczych. Oprócz dzieci poszkodowanych przez los, upośledzonych
fizycznie czy umysłowo, są dzieci z zaburzeniami zachowania, mające trudności w
przystosowaniu się do wymagań im stawianych, obarczone parcjalnymi deficytami
rozwojowymi.
„Proces przystosowania się do określonego środowiska społecznego
wymaga umiejętności nawiązywania kontaktu z grupą i jej członkami... . Dzieci z wieloma
schorzeniami o charakterze przewlekłym nie mają szans na zdobywanie tej umiejętności...,
gdyż albo nie są przyjmowane do przedszkola, albo nie mogą ze względu na stan zdrowia do
niego uczęszczać. Zdarza się to często szczególnie u dzieci z zaburzeniami motorycznymi, z
niedostateczną samodzielnością w czynnościach dnia codziennego, ze znacznymi
zaburzeniami percepcji sensorycznej.” ( Ślenzak J., 1984, str. 31 )
Każdemu dziecku należy zapewnić jak najpełniejszy rozwój fizyczny i
psychiczny oraz przygotować do prawidłowego funkcjonowania w życiu społecznym.
Jedną z bardzo dobrych metod mających rewalidacyjny charakter jest
drama, która „rozwija wyobraźnię, fantazję, wrażliwość emocjonalną, a także plastyczną
ciała.” ( Łebecka G., Mańka L., Życie Szkoły 8/2000, str. 492)
Zarówno dla dzieci w pełni zdrowych, jak i tych z deficytami rozwojowymi stosowanie
technik dramowych, takich jak:
v ćwiczenia rozwijające zmysły,
v ćwiczenia ruchowe, intonacyjne, mimiczne,
v różnego typu scenki i sytuacje improwizowane lub inscenizowane,
v gry i zabawy aktywizujące i integrujące,
wspomagają wszechstronny rozwój dzieci.
„Zasadą prowadzenia zajęć grupowych jest określona procedura:
rozgrzewka ( fizyczna bądź umysłowa ), wprowadzenie do ćwiczenia, czyli zaprezentowanie
celu zajęć, wykonanie ćwiczenia oraz podsumowanie, polegające na omówieniu efektów i
wzbudzeniu refleksji u członków grupy.”
( Konopczyński M., 1996, str.91)
Wspomniane wcześniej techniki dramowe mają za zadanie wyposażać
podopiecznych w umiejętności kompensujące zaburzenia rozwojowe, a także dostarczać
dzieciom zadowolenia z opanowania umiejętności.
„Dziecko wkracza w mury szkolne z całym bagażem dotychczasowych
swoich doświadczeń, nawyków i umiejętności, a jednocześnie ze wszystkimi odchyleniami od
normy rozwojowej i deformacjami postaw społecznych, które od pierwszych chwil zaczynają
ważyć zarówno na jego postępach w nauce, jak i na zachowaniu na terenie szkoły.” ( Spionek
H., 1985, str. 63 ) Wymaga więc odpowiedniego oddziaływania pedagogicznego, które ułatwi
mu adaptację w nowych dla niego warunkach.
Zdolność komunikacji. Wzbogacanie języka i doskonalenie prawidłowej wymowy.
Bardzo dobrze techniki dramowe przedstawiły w swym artykule Grażyna
Łebecka i Lilianna Mańka. Według nich „najczęściej stosowane są:
Rozmowa – która jest najprostszą formą bycia w roli. Uczy rozmowy o doznaniach,
słownego uzewnętrzniania uczuć, buduje zaufanie.
Wywiad - polega na rozmowie z jedną lub dwiema wytypowanymi osobami. Kształci
umiejętność zadawania pytań. Fikcyjna sytuacja rozwija fantazję i myślenie...
3
Improwizacje – „wchodzenie w rolę” na podstawie opowiadania lub utworu
literackiego ( scenka, przedstawienie). Jest to praca w grupach bez nastawienia na
efekty artystyczne.
Inscenizacja – opiera się na wyraźnym podziale widzów i aktorów. Aktorzy uczą się
tekstów na pamięć i grają pod kierunkiem reżysera według ustalonego scenariusza...
Ćwiczenia głosowe – polegają na naśladowaniu głosów zwierząt i odgłosów
wydawanych przez przedmioty. Doskonalą rytm oddechowy i wyrazistą mowę...”
( Łebecka G., Mańka L.,Życie Szkoły 8/2000, str.493 )
Techniki te rozwijają umiejętności językowe i językoznawcze, a więc „sprawności związane z
procesem odbioru informacji językowych, czyli z rozumieniem wypowiedzi ustnych lub
pisemnych i sprawności związane z procesem generowania ( wytwarzania) informacji w
danym języku.... Przedmiotem każdej wypowiedzi jest myśl, którą trzeba ująć w odpowiednie
słowa ( planowanie semantyczne), w odpowiednią formę gramatyczną i artykulacyjną.”
( Hemmerling W., 1990, str. 18 )
Halina Spionek szczegółowo opisuje różne rodzaje zaburzeń mowy. Do
najczęściej występujących zalicza:
• bełkotanie ( reranie, seplenienie i szeplenienie, kappacyzm )
• opóźnienie rozwoju mowy np. dziecko wypowiada zdania poprawne gramatycznie, ale
z ubogim słownictwem i odwrotnie, bogate słownictwo wypowiadane agramatycznie
• jąkanie
Zaburzenia te mogą mieć związek z nieprawidłowym rozwojem aparatu mowy dziecka,
uszkodzeniem mózgu, zaniedbaniami pedagogicznymi, wstrząsem emocjonalnym. ( Spionek
M., 1985) „ Uczniowie pochodzący ze środowisk niewykształconych, nie uczestniczących w
kulturze, zaniedbujących wychowanie umysłowe potomstwa, żyjących w biedzie i poniżeniu,
wykonujących nieskomplikowane prace fizyczne itp. posługują się odmianą językową nie
wystarczającą do tego, by w pełni zrozumieć, przyswoić sobie, a następnie wyrazić werbalne
treści nauczania przedmiotów opartych na słowie.... Bariera językowa powoduje, że nie mogą
się rozwijać w równie szybkim tempie, jak inni uczniowie.” ( Nagajowa M., 1995, str. 252-
253)
Do specyficznych trudności językowych np. dziecka nadpobudliwego należą:
- trudności w budowaniu spójnych wypowiedzi,
- częste odbieganie od tematu,
- trudności w posługiwaniu się przyimkami określającymi położenie w przestrzeni ( na,
w, obok ) oraz trudności ze słowami określającymi następstwo czasowe zdarzeń (
przed, po )
- nieprzestrzeganie zasad prowadzenia rozmowy,
- zbyt szybkie i zbyt głośne mówienie,
( Wolańczyk T., Kołakowski A., Skotnicka M., 1999, str. 117-118)
„Gotowość do komunikowania się z otoczeniem społecznym jest niemowlęciu
ludzkiemu dana od urodzenia, a jej doskonalenie polega na:
- uczeniu się adresowania komunikatów,
- uczeniu się znaczenia komunikatów odbieranych od otoczenia,
- bogacenie treści komunikatów,
- różnicowanie form komunikowania się.
Zgodnie z poglądami psychoanalitycznymi podstawową rolę w rozwoju gotowości
komunikacyjnej u dziecka odgrywa jego relacja z matką; stanowi ona matrycę do tworzenia
się form komunikacji z innymi ludźmi.” ( Kościelska M., 2000, str. 121)
Dzięki zabawowej formie technik dramatycznych można w dużym stopniu
zachęcić do pracy nad zredukowaniem problemów komunikacyjnych dzieci (oczywiście nie
zawsze ). Według Barbary Mineyko improwizacje wpływają na:
4
- poprawę posługiwania się językiem ojczystym,
- rozumienie czytanego tekstu i wzbudzanie zainteresowań literackich,
- wzbogacenie słownictwa i trafność jego doboru,
- dostrzeganie wieloznaczności tak samo brzmiących wyrazów,
- pozbycie się lub częściową likwidację drobnych wad wymowy,
- poprawę dykcji, sposób wypowiadania się, intonację.
( Mineyko B., 1986)
Bronisław Rocławski uważa, że eliminowanie cech gwarowych z języka
dzieci, poprzez określone ćwiczenia musi zachodzić tylko przy pełnym zaangażowania ich
udziale. Zainteresowanie dzieci recytacją, poprawnym mówieniem trzeba należycie
wykorzystywać. Wybrane do recytacji ( improwizacji czy inscenizacji) „ utwory muszą
zawierać jak najwięcej słów dobrze znanych dzieciom. Znaczenie nowych słów należy
objaśniać przed przeczytaniem utworu. Zdania nie mogą być rozwlekłe, składniowo
skomplikowane ( wielokrotnie złożone podrzędnie), gdyż utrudnia to właściwy odbiór treści
utworu. Dobrze jest w czasie ćwiczeń nagrywać teksty recytowane przez dzieci na taśmy
magnetofonowe....Świadomą pracę nad poprawianiem stanu wymowy...można prowadzić już
w przedszkolu.” ( Rocławski B., 1986, str. 132)
Realizacja zadań. Radzenie sobie z wymaganiami.
Realizacja zadań stawianych dziecku w czasie jego rozwoju, nierzadko
napotyka na wiele trudności. Wywołują one zniechęcenie lub rezygnację z aktywnej
działalności dziecka. Aby miało ono odpowiednią motywację do pokonywania trudności i
stawianych mu wymagań, potrzeba skutecznych metod wpływających na jego aktywność
społeczną. Wykonywanie zleconych prac i radzenie sobie z wymaganiami są niezbędne w
przygotowywaniu się do przyszłej pracy zawodowej.
Według Janusza Reykowskiego konkretne formy reakcji są określone przez
wychowanie. „ To, jak człowiek dorosły zachowa się wtedy, gdy się zaniepokoi czy
przestraszy, rozgniewa czy zainteresuje się czymś, zależy od tego, jakie specyficzne formy
reagowania zostały u niego wykształcone w toku kontaktów z otoczeniem społecznym.
Reakcje emocjonalne występują w czterech głównych formach:
- w formie określonych wzorów ekspresyjnych ( mimika, pantomimika, wokalizacja ),
- w formie określonych zachowań wyładowujących emocje,
- w formie określonych zmian w stanie świadomości,
- w formie gotowości do określonych stosunków z otoczeniem...” ( red. Tomaszewski
T.,1982, str. 600 )
Stosunek dziecka do wymagań czy zadań mu stawianych wiąże się ściśle z
emocjami, jakie dominują w środowisku, które te wymagania stawia.
Stosowanie technik dramowych, które wchodzą w skład metody dobrego
startu, aktywnych metod warsztatowych i innych sprawia, że „ uczniowie poznają swoje
mocne strony, nabierają pewności siebie..., uczą się reakcji na stres, podejmowania decyzji,
twórczości i afirmacji życia..., np.
Umiejętności interpersonalne. Dzieci zapoznają się z rolami i zależnościami w
rodzinie oraz różnicami pomiędzy rodzinami. Uświadamiają sobie, że uczucia
przeżywane przez innych ludzi mają wpływ na ich zachowanie. Nabywają też wiedzy
dotyczącej działania grup rówieśniczych oraz roli, jaką odgrywa w nich jednostka...
Umiejętności radzenia sobie z trudnymi sytuacjami....Poznają rolę presji rówieśniczej i
główne sposoby jej wywierania. Uczą się rozpoznawać grupy rówieśnicze godne
zaufania, identyfikują źródła i skutki stresu.
5
Odpowiedzialne podejmowanie decyzji. Dzieci poznają związki, jakie zachodzą
między wartościami i celami a decyzjami.” ( Za Z.G. Gaś, Jarosz I., Życie Szkoły
9/2000, str. 550-551)
Wpływ gier i zabaw na przezwyciężanie postaw obronnych wobec
problemów opisuje Józef Galant. Uważa on, że łatwiej podejmuje się decyzje i realizuje
wyzwania w czasie zabawy. Nierzadko samo uczestnictwo w zabawie wywołuje aktywność
dziecka, w celu rozwiązania problemu. „Elementy zabawowe powinny być tak dobierane i
stosowane, aby pobudzały uczniów do większej samodzielności myślowej i aktywnego
działania.” ( Galant J., 1987, str. 236)
Dzięki dramie, która wykorzystuje naturalną skłonność dzieci do zabawy, można osiągnąć
wiele pożądanych efektów ułatwiających realizację zadań czy wymagań im stawianych.
Przyczynia się ona do:
• rozładowania tłumionych napięć emocjonalnych,
• ujścia dla potrzeb i pragnień ( to właśnie w zabawie dziecko może zaspokoić
pragnienie na przykład bycia przywódcą, gdy w życiu realnym nie potrafi tego
osiągnąć ),
• stymulowania twórczości ( tworzenie czegoś nowego i innego daje satysfakcję i
zadowolenie ),
• rozwijania wglądu w siebie,
• uczenia się życia w społeczności ( dziecko uczy się nawiązywać kontakty społeczne,
rozwiązywać problemy, jakie w czasie tych kontaktów pojawiają się ),
• uczenia się pełnienia roli właściwej dla płci,
• rozwoju pożądanych cech osobowości jak: współdziałanie, wspaniałomyślność,
prawdomówność. ( Hurlock E., 1985, 2 str. 11 )
Integracja. Współżycie z innymi ludźmi.
Różnorodne trudności jakie dziecko napotyka na drodze swojego rozwoju,
mogą niekorzystnie wpływać na jego funkcjonowanie w środowisku. To nieprawidłowe
funkcjonowanie może przejawiać się rozmaicie np. jako zaburzenia zachowania. Przyczynami
zaburzeń w zachowaniu mogą być:
„ 1. Wadliwy obraz własnej osoby i niska samoocena.
2. Lękliwość społeczna wynikająca z silnej zależności od autorytetów.
3. Pierwotny brak umiejętności społecznych.
Przyczyny zaburzeń mogą tkwić przede wszystkim w otoczeniu zwłaszcza społecznym,
osobowości lub strukturze i funkcjach biologicznych.”
( red. Waligóra B., 1985, str. 36-37 )
Trudności sprawiają również dzieci, które są nieakceptowane i izolowane
przez grupę rówieśniczą np. klasę szkolną. „ Uczniowie odrzuceni przez grupę przejawiają
postawy negatywne wobec innych w formie aktywnej agresywności lub biernej wrogości.
Wzbudzają poczucie niepokoju i niepewności.”
( Czownicka E., Kwartalnik Ped. 1/1979 str. 96 )
Dzieci z zaburzeniami zachowania tracą wiarę w siebie i swoje możliwości.
Spada ich samoocena. Odrzucenie przez grupy rówieśnicze powoduje izolację dziecka i
sprawia, że szuka ono towarzystwa sobie podobnych.
Zaburzenia zachowania „ to powtarzające się występujące przynajmniej w ciągu ostatnich
sześciu miesięcy zachowania antysocjalne, agresywne lub buntownicze. W łagodniejszej lub
wczesnej postaci są to wybuchy złości, ciągłe kłócenie się, nieprzestrzeganie reguł
społecznych, stałe obwinianie innych, złośliwe i mściwe zachowanie, częste używanie
przekleństw i wulgarnych słów.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin